Кечкен макъалемизде «Фуркъан» суресининъ 63-76-нджы аетлеринде кечкен Аллахнынъ хусусий къулларынынъ сыфатларыны анълатмагъа башлагъан эдик. Бу макъалемизде де шу мевзуны ачыкъламагъа девам этемиз.
5. «Олар (Аллахнынъ севгили къуллары), Аллахнен берабер башкъа бир иляхкъа ялвармайлар. Аллах харам эткен джанны акъсыз ерге ольдюрмейлер ве зина этмейлер. Ким буларны япса, гунахны(нынъ джезасыны) чекер. Къыямет куню (бойле кимсенинъ) азабы къат-къат олур, ве о ерде ашагъылангъан алда эбедий къалыр. Анджакъ тёвбе ве иман этип, хайырлы амеллер ишлегенлер башкъа. Аллах оларнынъ яманлыкъларыны эйиликлерге чевирир. Аллах пек багъышлайыджы, мерхамет саибидир. Ве ким тёвбе этип, эйи амеллер ишлесе, шубесиз, о, тёвбеси къабул этильген оларакъ, Аллахкъа къайтыр» («Фуркъан» суреси, 25/68-71).
Мумин кимсе бир тек Аллахкъа ибадет эте ве ялынъыз ондан ярдым сорай. Къураннынъ ильк суреси олгъан «Фатиха»-да: «Раббимиз! Тек санъа ибадет этемиз ве тек сенден ярдым истеймиз», – деп айтыла, ве биз буны къылгъанымыз намазнынъ эр бир рекятында текрар этемиз. Чюнки Аллахтан башкъасына ибадет этмек ве Аллахтан башкъасындан ярдым сорамакъ – Аллахкъа ширк къошмакъ демектир, бу исе, Аллахнынъ афу этмем деп бильдирген гунахларнынъ энъ буюгидир.
Мумин акъсыз ерге адам ольдюрмез. Акъсыз ерге адам ольдюрмек де буюк гунахлардан биридир. Атта, Къуран-ы Керим акъсыз ерге бир инсанны ольдюрген адамнынъ бутюн инсанларны ольдюргени киби гунах къазангъаныны бильдире («Маиде» суреси, 5/32 ает).
Мумин зина этмез, ябанджы, никяхында олмагъан къадынларнен джынсий алякъада олмаз. Бу да буюк гунахлардан бири. Бу гунахны ишлеген кишилер Аллахнынъ азабыны къазангъан олур ве Къыямет куню азаплары къат-къат даа чокъ берилир.
Ибн Аббас (р.а) анълаткъанына коре, мушриклерден базы инсанлар адам ольдюргенлер ве даа пек чокъ джинает ишлегенлер, зина этип, бунда да ич бир сынъыр танымагъанлар. Булар Пейгъамберимизнинъ янына келип: «Эй, Мухаммед! Сенинъ анълаткъанынъ ве чагъыргъанынъ Ислям дини, шубесиз, пек гузель. Эгер бизге бу вакъыткъадже ишлегенимиз бу къадар джинает ве зиналардан темизленюв ёлу олгъаныны бильдирсенъ (бу динни къабул этмекни тюшюнирмиз)!», – деп айткъан эдилер.
Иште, бунынъ устюне бу аетлер энъип, гунахларны ишлегенлер, азапны къазансалар да, бундан пешман олып, тёвбе этип, сонъра да эйи ишлер япаджакъ олсалар, Аллах оларнынъ тёвбелерини къабул этеджегини ве оларны багъыйджагъыны бильдирди («Кензу’ль-уммаль»).
6. «Олар ялан ерге шаатлыкъ этмейлер. Бош сёзлернен къаршылашкъанлары вакъытта (гунахкъа булашмайып) индемейип, (о ерден) кечип кетелер» («Фуркъан» суреси, 25/72).
Мумин ялан лаф этмей ве ялан шаатлыкъ япмай. Яланнынъ эр тюрлюси, динимизге коре, буюк гунахтыр, энъ чиркини исе, – ялан шаатлыкътыр. Бирининъ хатыры ичюн я да бир менфаат ичюн махкемеде я да башкъа ерде ялан шаатлыкъ япмакъ – буюк бир гунахтыр. Ялан шаатлыкъ япмакъ бир тарафта турсын, бильгенини сакълап, айтмамакъ да гунахтыр. Аллаху Тааля бойле буюра: «Шаатлыгъынъызны (бильгенлеринъизни) сакъламанъыз. Ким оны сакъласа, шубесиз, къальби гунахкярдыр. Аллах япкъанларынъызны пек яхшы биле» («Бакъара» суреси, 2/283).
Бир инсан бир вакъианен багълы бильгенлерини ве корьгенлерини сёйлемесе, бильмегени ве корьмегени алда корьдим ве билем, деп айтса, буюк бир гунах къазана ве къул акъкъына кире. Чюнки яланджы шаат башкъаларынынъ дюньясыны япайым, козюне кирейим дегенде, озь ахиретини йыкъа. Башкъа тарафтан да, япкъаны ялан шаатлыкънен керчекнинъ сакъланмасына ве гунахсыз инсанларнынъ къыйын алгъа тюшмелерине ве эзиет корьмелерине себеп ола.
Аллаху Тааля шу меселеге дикъкъатымызны чекип, бойле буюра: «Эй, иман эткенлер! Адалетни дикъкъатнен аякъта тутунъыз; озюнъиз, ана-бабанъыз ве акърабаларынъызгъа къаршы да олса, Аллах ичюн шаатлыкъ эткен кишилер олунъыз. (Шаатлыкъ япкъанынъыз инсанлар) зенгин олсалар да, фукъаре олсалар да, Аллах оларгъа (сизден) даа да якъындыр. Озь истек ве дуйгъуларынъызгъа алданманъыз, адалетли олунъыз. (Эгер шаатлыкъ эткенде) тилинъизни майыштырып (керчеклерни сакъласанъыз), я да шаатлыкъ этмектен узакъ турсанъыз (билинъиз ки), Аллах, шубесиз, япкъанларынъыздан хабердардыр» («Ниса» суреси, 4/135).
Пейгъамберимиз де:
– Буюк гунахларнынъ энъ буюгини сизге бильдирейимми? – деп сорагъан.
– Эльбет, бильдир, эй, Аллахнынъ пейгъамбери, – дедилер сахабелери.
Пейгъамберимиз:
– Аллахкъа ортакъ къошмакъ, ана ве бабагъа къаршы кельмек, – деп буюргъан.
Сонъра да яткъан еринден догъруланып отургъан ве:
– Яхшы динъленъиз, бир де ялан шаатлыкъ япмакъ, – деген.
Пейгъамберимиз бу сёзни токътамадан, къайтарып айтып тургъан ки, о ерде олгъанлар озьлерине «Кешке токътаса эди», дегенлер (Бухарий, Муслим).
Ялан шаатлыкъ япкъан киши учь тюрлю гунах ишлеген ола: ялан лаф этмек, акъсыз олгъан инсангъа ярдым этмек ве акълы олгъан инсанны къыйын алгъа сокъмак, яни онъа зулум этмек.
Бунынъ ичюн мумин ялан сёз айтмаз ве ялан шаатлыкъ япмаз.
Аетте башкъа бир мевзугъа да дикъкъат чекиле. О да – мумин бош ве файдасыз сёз ве арекетлернен огърашмаз. Башкъа бир аетте бойле айтыла: «Олар бош шейлер эшиткенлери вакъыт, ондан юзь чевирелер ве: «Бизим ишимиз – бизге, сизинъ ишинъиз – сизгедир. Сизге селям олсун. Биз джаиллерни истемеймиз», – дейлер» («Къасас» суреси, 28/55 ает).
7. «Оларгъа Рабблерининъ аетлери хатырлатылгъанда, оларгъа нисбетен сагъыр ве кёр олмазлар» («Фуркъан» суреси, 25/73).
Мумин Аллахнынъ аетлерине нисбетен кёр ве сагъыр оламаз. Эм де онъа Аллахнынъ аетлери хатырлатылгъанда, оларны корьмезден кельмез ве оларны динълемемезлик этмез. Чюнки Аллах инсаннынъ файдасына олгъан шейлерни онъа эмир эте, зарарына олгъан шейлерден де сакъындыра, узакълаштыра. Бойле олгъан экен, насыл ола да, инсан файдасына ве зарарына олгъан шейлер онъа хабер берильгенде, буларны эшитмемезликтен ве корьмемезликтен келе биле?
8. «Ве олар: «Раббимиз! Бизге козюмизни айдынлатаджакъ омюр аркъадашлар ве несиллер багъышла ве бизни такъва саиплерине ёлбашчы эт», – дерлер» («Фуркъан» суреси, 25/74).
Бу не къадар да гузель дуа. Бир инсаннынъ бахтлы бир ювагъа саип олмасы не буюк бир сеадет! Бойле бахтлы ве сеадетли бир къорантада етишеджек балалар эм къоранта, эм де джемиет ичюн, атта, бутюн инсанлыкъ ичюн не буюк бир къазанчтыр.
Бир екюн чекип айтсакъ, Аллахнынъ къуллары алчакъ гонъюллилер; тек куньдюз дегиль де, геджелери де турып, Аллахкъа ибадет, дуа ве истигъфар этелер; джеэннем азабындан Аллахкъа сыгъыналар; масраф эткенлери вакъыт, не исраф этелер, не де къызгъанчлыкъ этелер, экиси арасында орта бир ёл туталар; Аллахкъа ортакъ къошмайлар, акъсыз ерге адам ольдюрмейлер, зина этмейлер ве намуссызлыкъ япмайлар; ялан шаатлыкъ япмайлар; оларгъа Аллахнынъ аетлери окъулгъанда, джанлары ве къулакъларынен динълейлер ве итаат этелер; оларгъа козьлерини айдынлатаджакъ омюр аркъадашлары ве балалар берильмесини ве такъва саиплери ичюн ёлбашчы этильмелерини Аллахтан истейлер. Иште, Аллахнынъ хусусий къуллары булардыр.
Аллах бойле къулларына береджек мукяфатындан бойле хабер бере: «Иште, оларгъа сабыр эткенлери ичюн дженнетнинъ энъ юксек макъамы бериледжек, о ерде урьмет ве селямнен къаршыланаджакълар. О ерде эбедий къаладжакълар. Орасы не гузель бир ерлешме ве къалма еридир!» («Фуркъан» суреси, 25/75, 76).
Аллах эпимизни бойле хусусий къулларындан эйлесин ве джумлемизге дженнет ниметине къавушмагъа насип этсин. Амин.
Иса Велиев