АЛЛАХНЫНЪ СЫФАТЛАРЫ | ЦРО ДУМК

Суббота

20

апреля

11
Шевваль
1445 | 2024
Утр.4:12
Вос.5:39
Обед.12:47
Пол.16:32
Веч.19:45
Ноч.21:11
Времена намазов
Календарь 2024

Намаз

АЛЛАХНЫНЪ СЫФАТЛАРЫ

Опубликовано:

Эр бир мусульман шуны къабул этмек керектир ки, Аллах Тааля Тиридир ве Ольмездир. Аллах Ильктир – эр шейден эвель О бар эди. Аллах Сонъсуздыр – ич бир вакъыт ёкъ олмайджакъ. Аллах Эбедийдир, гизли ве ачыкъ эр шейни биле:
اِنَّ اللّٰهَ لَا يَخْفَى عَلَيْهِ شَىْءٌ فِى الْاَرْضِ وَلَا فِى السَّمَاءِ
«Шубесиз ки, не ерде, не де кокте ич бир шей Аллахтан гизли къалмай» («Аль-и Имран» суреси, 3/ 5 ает).
Аллаху Таалянынъ ирадеси бар, О, не истесе, аман ола:
اِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِمَا يُرِيدُ
«Керчектен, Раббинъ истегенини япыджыдыр» («Худ» суреси, 11/107 ает).
Кяинатта эр не бар исе, эр шей Онынъ къудретинен, истемесинен, такъдиринен арекет эте. Аллах истеген шей бар ола, ве ёкъ олмасыны истеген шей де, ёкъ ола.
Аллаху Тааля къудрет саибидир. Аллахнынъ Келям, яни лаф этмек сыфаты бар. Аллах эр шейни коре ве эр шейни эшите. Онынъ корьмеси ве эшитмеси эр бир барлыкъны ичине ала. Корьмегени ве эшитмегени ич бир шей ёкътыр.
Бильдиргенимиз шу сыфатлар Аллаху Тааляда мевджуттыр. Бу сыфатларнынъ терсини я да ёкълугъыны тюшюнмек Аллаху Таалягъа эксиклик якъыштырмакъ манасына келе. Бу хусуста бир къач делиль кетирмек истейим.
Шу сыфатлар Аллахнынъ сонъсуз гузелликте ве мукеммель олгъаныны бильдире. Чюнки шу сыфатларнынъ терси – эксикликтир, – джаиллик ве кучьсюзлик киби. Аллахнынъ озюнде ве сыфатларында ич бир эксиклик оламаз.
Аллаху Тааля Онъа бир де бир эксиклик аит эткенлер акъкъында бойле буюра:
وَيَجْعَلُونَ لِلّٰهِ مَا يَكْرَهُونَ
«Озьлери бегенмеген шейлерни Аллахкъа аит этелер» («Нахль» суреси, 16/62 ает).
Юдже Раббимиз эр тюрлю эксикликтен, нукъсанлыкътан узакътыр. Инсанлар озьлерине якъыштырып оламагъан шейлерни Аллахкъа насыл ляйыкъ корерлер? Аллах ич бир шекильде инсангъа тенъ дегильдир, онъа ошамай. Аллах энъ юдже сыфатларнен васыфлана.
Белли эткенимиз шу сыфатлар динимиздже бизге бильдирильген. Демек ки, эр Аллахнынъ къулу шу сыфатларгъа иман этмек керек. Аллах озь сыфатларыны Къуран-ы Керимде пек чокъ кере бильдире.
Хаят сыфаты:
وَتَوَكَّلْ عَلَى الْحَىِّ الَّذِى لَا يَمُوتُ
«Олюмсиз ве даима тири олгъан Аллахкъа ишанып таян» («Фуркъан» суреси, 25/58 ает).
Илим сыфаты:
وَاللّٰهُ بِكُلِّ شَىْءٍ عَلِيمٌ
«Аллах эр шейни биле» («Бакъара» суреси, 2/282 ает).
Ираде сыфаты:
اِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِمَا يُرِيدُ
«Шубесиз, Раббинъ истегенини япыджыдыр» («Худ» суреси, 11/107 ает).
Къудрет сыфаты:
وَاللّٰهُ عَلَى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ
«Аллах эр шейге къадирдир» («Бакъара» суреси, 2/284 ает).
Келям сыфаты:
وَكَلَّمَ اللّٰهُ مُوسَى تَكْلِيماً
«Ве Аллах Мусанен къонушты» («Ниса» суреси, 4/164 ает).
Аллахнынъ корьмеси ве эшитмеси:
اِنَّ اللّٰهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ
«Шубесиз, Аллах Эшитиджидир, Корюджидир» («Хадж» суреси, 22/75 ает).
Иште, шу сыфатлар Аллах акъкъында Къуран-ы Керимнинъ пек чокъ еринде кечьмекте. Аллаху Тааля мукъаддес китабымызда озюни бизге бойле таныта. Аллахнынъ сыфатлары не манада айтылгъан олса, оларны ойле къабул этмек керек.
Этрафымызгъа бакъкъанымызда, коремиз ки, эр бир барлыкъ мукеммель бир шекильде яратылгъан. Бунынъ акъкъында Аллах Къуранда бойле буюра:
الَّذِى اَحْسَنَ كُلَّ شَىْءٍ خَلَقَهُ
«О (Аллах), яраткъан эр шейни гузель япкъан» («Седжде» суреси, 32/7 ает).

Аллахнынъ эр шейни идаре этмеси, эр бир барлыкъны ерли-еринде яшатмасы, коклерни тутмасы ве ерни къорчаламасы, Онынъ Тири олгъанына делильдир.
Аллах бойле буюра:
اَللّٰهُ لَا اِلٰـهَ اِلَّا هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ
«Аллах, Ондан башкъа илях ёкъ; О, – Тиридир, Аякъта тукъандыр» («Бакъара» суреси, 2/ 255 ает). Къайюм – Айкъта туткъан, – эр шейни къудретинен идаре эткен манасына келе.
Кене де шу барлыкълар Аллахнынъ Къудрет сыфатына ишарет эте.
Аллах бойле буюра:
وَهُوَ الَّذِى خَلَقَ مِنَ الْمَاءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَصِهْراً وَكَانَ رَبُّكَ قَدِيراً
«Сувдан инсанны яратып, оны несеп ве сихриет (къан ве эвлилик тарафындан багъларгъа саип олгъан) япкъан Одыр. Раббинънинъ эр шейге кучю етер» («Фуркъан» суреси, 25/ 54 ает).
Башкъа бир аетте Аллах бойле буюра:
لَهُ مُلْكُ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ يُحْيِى وَيُمِيتُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ
«Коклернинъ ве ернинъ мулькю Онынъдыр. О, тирильте ве ольдюре. О, эр шейге кучю етиджидир» («Хадид» суреси, 57/2 ает).
Ерде ве коклерде олгъан эр кес мукеммель бир шекильде яратылды. Бу да Аллахнынъ корьмек ве бильмек сыфатларына саип олгъаныны косьтере.
Аллах бойле буюра:
اَلَا يَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ
«Яраткъан ич бильмейми? О энъ индже ишлерни бильмекте ве эр шейден хабердардыр» («Мульк» суреси, 67/14 ает).
Аллах бу барлыкъларны яратты, оларгъа шекиль берди ве эр бирине заман тайин этти. Бу да Аллахнынъ ирадесине ишарет эте.
لِلّٰهِ مُلْكُ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ يَهَبُ لِمَنْ يَشَاءُ اِنَاثًا وَيَهَبُ لِمَنْ يَشَاءُ الذُّكُورَ
«Коклернинъ ве ернинъ мулькю Аллахнынъдыр. Истегенини ярата, истегенине къыз балалар, истегенине де огълан балалар багъышлай» («Шура» суреси 42/49 ает).
وَرَبُّكَ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَيَخْتَارُ
«Раббинъ истегенини ярата ве сайлай» («Къасас» суреси, 28/68 ает).
Аллаху Тааля Джебраиль (а.с.) вастасынен Пейгъамберлерге эмирлер ве ясакълар бильдирди. Бу –Аллахнынъ Келям сыфатына, яни, пейгъамберлернен лаф эткенине ишарет эте.
فَاَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلاَمَ اللّٰهِ
«Аллахнынъ келямыны (сенден) эшитип динълегенге къадар, оны сыгъындыр» («Тевбе» суреси, 9/6 ает).
Аллаху Тааля Онъа япылгъан дуаларны эшите ве оларгъа джевап бере, демек ки, о, Эшитиджидир.
اَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ اِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْاَرْضِ
«(Путлар хайырлымы,) ёкъса, Онъа ялваргъан вакъытта, тарлыкъта къалгъангъа къаршылыкъ берген ве яманлыкъны кеткизген, сизни де ер юзюнинъ акимлери къылгъан (Аллахмы)?» («Немль» суреси, 27/62 ает).
Аллахнынъ энъ гузель адлары бар. Бу адлар – Эль-Эсмауʼль-хусна, – айны заманда, Онынъ сыфатларыдыр. Бу адларнен Аллах озюни тариф этти ве Пейгъамберимиз де, салляллаху алейхи ве селлем, оларны хадислеринде бильдирди.
وَلِلّٰهِ الاَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا
«Энъ гузель исимлер Аллахнынъдыр. Айса, Онъа о гузель исимлернен дуа этинъиз» («Араф» суреси, 7/180 ает).
Пейгъамберимиз салляллаху алейхи ве селлем де бир хадисинде бойле буюргъан: «Шубесиз, Аллаху Таалянынъ 99 ады бар. Ким оларны огренип окъуса, дженнетке кирер» (Бухари).

Рамазан Асанов