Дюнья кечиджи бир имтиан еридир, амма чокъумыз буны унутамыз. Бу дюньяда энъ къыйметли, джанымыз олгъан ана-бабамызнынъ джанларыны агъырта билемиз, дюньялыкъ къыйметлерге алданып, оларны унута билемиз. Олар апансыздан бу дюньядны терк эткен сонъ, башымызны диварларгъа урсакъ биле, оларны къайтарып оламамыз, оларгъа бир кере даа сарылып оламамыз. Афу тилеп оламаймыз, амма динимиз бизге оларнынъ энди дуамызгъа ве Аллахнынъ рахметине мухтадж олгъанларыны огрете. Оларны эр дайым дуаларымызда анъайыкъ.
Имам Садыкъ (Аллах ондан разы олсун) бойле буюргъан:
«Базы инсанлар баба-анасы аятта экен, оларгъа яхшылыкъ эте; амма, олар ольгенде, борджларыны тёлемей ве олар ичюн Аллахтан магъфирет тилемей. Иште, бундан себеп Аллаху Тааля оларны ана-бабасына урьмет косьтермеген кимселер деп сая. Базы вакъыт кимер инсанлар, ана-бабасы аятта экен, оларгъа нисбетен къатты ве башы тик даврана. Амма, олар ольгенде, оларнынъ борджларыны тёлей ве олар ичюн магъфирет тилей. Аллаху Тааля бойле бир адамны ана-бабасына яхшылыкъ япкъан бир кимсе оларакъ яза» («Усулю Кяфи»).
«Ана-бабасына урьмет этмеген кимсе, вефатындан сонъ олар ичюн дуа этсе, Аллаху Тааля оны ана-бабасына итаат эткенлерден язар» (Ибн Эбу’д-дюнья).
Эвлятнынъ ана-бабасынынъ вефатындан сонъ да такъдим этеджек акълары бар.
Малик бин Рабиа (Аллах ондан разы олсун) бойле анълаткъан:
«Хазрет-и. Пейгъамбернинъ (с.а.с.) янында отургъанымыз бир сырада Бени Селеме къабилесинден бир киши келип: «Эй, Аллахнынъ Ресули! Ана-бабамнынъ устюмде вефатларындан сонъ ерине кетире биледжегим акълары бармы?», – деп суаль бергенде, Хазрет-и Пейгъамбер (с.а.с.) бойле буюрды: «Эльбет! Оларгъа саляват кетирмек (дуа этмек), олар ичюн багъышланув тилемек, сёзлерини ерине кетирмек, достларына икрам этмек ве оларнынъ дост ве якъынларынен алякъаны кесмемектир» (Эбу Давуд, Ибн Мадже, Ибн Хиббан).
Малик бин Ребиа (Аллах ондан разы олсун) бойле деген:
«Мен Ресулюллахнынъ (с.а.с.) къатында отургъаным бир вакъытта апансыздан энсардан бир киши чыкъып кельди. Адам бойле сорады: «Эй, Аллахнынъ Ресули, анам ве бабам ольген сонъ, меним оларгъа япа биледжегим бир яхшылыкъ бармы?» Ресулюллах (с.а.с.) бойле буюрды: «Эльбет! Дёрт шей бар: оларгъа дуа этмек ве магъфирет тилемек, достларына икрам этмек, берген сёзлерини ерине кетирмек, олар тарафындан башкъа сойлары олмагъан акърабаларына козь-къулакъ олып, ярдым этмектир. Иште, ананъ ве бабанъ ольген сонъ сенинъ оларгъа япмакъ керек олгъан эйиликлеринъ булардыр» (Эбу Давуд, Ибн Мадже).
Къырымда япылгъан дуа мерасимлери де бу хадислерге эсасланаракъ кечириле.
Ана-бабанынъ вефатындан сонъ, олар ичюн хадж этиле биле, къаза оразалары да тутула биле.
Бурейде (Аллах ондан разы олсун) бойле анълаткъан:
«Бир къадын: «Эй, Аллахнынъ Ресули, мен анама бир джарие (къадын хызметчи) эдие эттим. Шимди анам ольди», – деди. Ресулюллах (с.а.с.): «(Садакъа япкъан) савабынъны мытлакъкъа аладжакъсынъ. Мирас ёлунен джарие санъа къайтаджакъ (текрар сенинъ оладжакъ)», – деп буюрды. Къадын: «Эй, Аллахнынъ Ресули, анамнынъ бир айлыкъ ораза борджу бар эди, онынъ ерине тутсам олурмы?», – деп сорады. Пейгъамберимиз (с.а.с.): «Ананънынъ ерине тут!», – деди. Къадын: «Эй, Аллахнынъ Ресули, анам ич хаджгъа кетмеди, онынъ ерине хадж япсам олурмы?», – деп сорады. Ресулюллах (с.а.с.): «Эбет, онынъ ерине хаджгъа бар», – деп буюрды» (Муслим, Тирмизий, Эбу Давуд).
Эвлятнынъ ана-бабасы ичюн берген садакъанынъ савабы эм оларгъа, эм де озюне языла:
«Эр анги бир мусульман бир садакъа бергенде, буны мусульман олгъан ана ве бабасы ичюн бере биле. Садакъанынъ савабы эм ана-бабасына, эм де оларгъа языладжакъ. Савапларындан эксильтмеден, айны микъдарда озюне де язылыр» (Табераний).
Мевзунен алякъалы дигер хадислерде бойле буюрыла:
«Кишининъ бабасынынъ севгенлерине (вефатындан сонъ онынъ достларына) ярдым этмеси, яхшылыкънынъ энъ юксек дереджесидир» (Муслим);
«Ким бабасыны къабиринде зиярет этмеге истесе, онынъ озюнден сонъ къалгъан аркъадашларыны зиярет этсин» (Ибн Хиббан);
«Ана-бабанынъ къабирини джума куньлери зиярет эткеннинъ гунахлары афу олуныр, акълары тёленген олур» (Тирмизий);
«Ана-бабасынынъ я да бирининъ къабирини ихляснен ве магъфирет истеп, зиярет эткен кимсе къабул олгъан бир хадж савабыны алыр ве буны девамлы япкъаннынъ кабирини де мелеклер зиярет этер» (Хаким).
Аллаху Тааля бизлерге не бу дюньяда олгъанларында, не де кеткенлеринден сонъ, ана-бабамызны унуттырмасын!
Раим Гъафаров