Хидает | ЦРО ДУМК | Страница 17

Пятница

19

апреля

10
Шевваль
1445 | 2024
Утр.4:15
Вос.5:40
Обед.12:47
Пол.16:32
Веч.19:43
Ноч.21:09
Времена намазов
Календарь 2024

Намаз

Хидает

Аллахны унутмакъ

Опубликовано:

Дюньягъа багъланып къалмасынынъ нетиджесинде инсан, Аллахны, ахиретни ве динини унута. Бойле олгъанынынъ себеби - инсаннынъ, озюни ве Яратыджысыны унутып, кибирге тюшкени ве «ич кимсеге мухтадж дегилим», деп тюшюнгенидир. Дуньявилейлешюв – Аллахтан узакълашув, киббарланув, Аллахнынъ ниметлерини ве аетлерини унутув ве инкяр этюв манасына келе. Аллахнынъ сонъсуз ниметлерини инкяр эткенлернинъ вазиетлери Къуран-ы Керимде чешит мисаллернен анълатыла. Къуранда инсаннынъ Аллахнен мунасебетинде «Унутув» меселеси учь болюмде кече: 1)Инсаннынъ Аллахны унуткъаны… 2)Аллахнынъ инсанны унуткъаны… 3)Аллахнынъ инсангъа озь озюни унуттыргъаны Бу мевзуда бу эки аетке бакъайыкъ: «Аллахны унуткъан ве бу себептен Аллах да оларгъа озь озьлерини унуттыргъан инсанлар киби олманъыз. Олар ёлдан чыкъкъан (Фасыкъ) кишилердир» («Хашр» суреси, 59/19 ает), «Мунафыкъ эркеклернен мунафыкъ къадынлар (сизден дегиль) бири-бирилериндендир. Яманлыкъны эмир этип, эйиликни ясакъларлар ве эллерини къапатырлар (къызгъанчлыкъ япарлар). Олар Аллахны унуттылар, Аллах да оларны унутты. Шубесиз, мунафыкълар олар фасыкълардыр» («Тёвбе» суреси, 9/67 ает). Къуран джеэтинден бакъкъанымыз заман проблеманынъ «Инсаннынъ Аллахны унутмасындан» чыкъкъаны ачыкътан корюне: инсан Аллахны унутса, Аллах да инсанны «унута» я да Аллах инсангъа озь озюни унуттыра. Бундан да гъайры, Къуран джеэтинден бакъсакъ, «Аллахны унуткъан адамларнынъ, «мунафыкълар» я да «фасыкълар» олгъаныны анълаймыз. Къуранда, инсаннен багълы унутув меселесининъ бир де «Эсап кунюни унутув» шекилинде анъылгъаныны коремиз. «Джасие» суресининъ 34-нджи аетинде айтыла ки: «О кунь бойле айтылыр: «Сиз дюньяда олгъанда, бу куньге къавушаджагъынъызны насыл унуткъан олсанъыз, Биз де сизни ойле унутаджакъмыз. Еринъиз атештир ве сизинъ ичюн ярдымджыларынъыздан ич кимсе ёкъ» («Джасие» суреси, 45/34 ает). Асылында «Эсап куню»ни унутмакъ, демек, дюньяда япкъанларындан «бир кунь» Аллахкъа эсап береджегини унумакътыр. Нетиджеде, коремиз ки, бу да Аллахны унутмакънынъ нетиджесидир.   Асыл суаль бу: Инсаннынъ Аллахны унутмасы не демек? Джевабы исе бойледир: Инсаннынъ Аллахнен мунасебетини ёкъ саймасы, корьмемесидир. Аллахнынъ инсаннен мунасебети дегенимиз вакъытта, инсаннынъ яратылувы, бар олгъаны, аятыны девам эткени, яшагъаны – бир тек Аллахнынъ истегинен олгъаныны унутмакътыр.   Я «Унутмакъ» не ичюн бу къадар, яни Аллахнынъ разылыгъыны ёкъ этеджек къадар муимдир? Чюнки бу мунасебеттен долайы, инсаннен Аллах арасында бир акъ-укъукъ пейда ола. Инсан, унуткъанда, бу акъ-укъукъкъа дикъкъат этмесем де олур, деп тюшюне. Инсанны яраткъан Аллах, онъа вазифелер берген. Бундан да гъайры, инсаннынъ дигер варлыкъларгъа нисбетен вазифелерини де бильдирген. Бунъа коре, эгер инсан Аллахны унутса, Аллахнынъ къойгъан сынъырларыны да унута, демек. «Аллахны унутмакъ» дегенде, не анъламакъ керекмиз? «Аллахны унутмакъ»  – «Аллах – ёкъ», демек дегильдир. Амма Аллахны акъылнынъ энъ аркъасына къоймакъ, кунь тертибинде тутмамакъ, Оны ёкъ сайып, бир дюнья къурмакъ манасына келе. Озь башыма догъам, озь башыма нефес алам, несилимни озь башыма девам эттирем ве бутюн буларнынъ нетиджесинде де, озь къанунымны озюм къоям. Насыл истесем, ойле де яшарым, демеге башлай. Инсан Аллахны унутса, дюньяда, Аллахнынъ ольчюлерине коре дегиль де, башкъа ольчю ве къаиделерге коре яшамагъа башлай. Башкъаджа айтаджакъ олсакъ, «инсан озь арзу ве истеклерини иляхлаштырмасы» алыдыр. Аетнинъ девамында, «Аллах оларгъа озь озьлерини унуттырды…», – деп айтыла.  Нетидже оларакъ айтмакъ мумкюн ки, олар къыямет куню ойле бир къоркъунчлы алгъа къалырлар. Аллаху Теаля инсангъа дюнья ве ахиретнинъ манасыны, дюньягъа не ичюн кельгенини, онъа бу къыскъа омюрнинъ ве бу къадар чокъ ниметлернинъ не ичюн берильгенини ве месулиети не олгъаныны хатырлата. Онъа терен ве тесирли бир къуллукъ шуурыны ашлай. Бунъа къаршылыкъ Аллаху Теаляны унутмакъ исе, инсанны юдже алемлерден къопарып бутюн варлыгъынен дюньягъа сарылмасына себеп ола. Дюнья севгиси оны, хайырлы ишлерден узакълаштырып, гунахлар чукъурына итеклей.  Гъафлетнен дюнья пешинде чапмакъ, ахирет ичюн ич бир азырлыкъ япмамакъ, нефисни ибадет ве такъванен темизлемеге тырышмамакъ, бундан да гъайры, гунахлар батагъына тюшмек – инсаннынъ озь озюни унутмасы манасына келе. Бойлеликнен, Аллахны унуткъангъа, Аллах кендисини унуттыра, яни дюньяда ве ахиретте асыл файдалы оладжакъ шейлерни япмасыны унуттыра. Чюнки инсаннынъ, керчектен, озь нефсини тюшюнмеси – оны темизлемеси, тербие этмеси, демектир. О алда Аллахны унуткъан, озь джаныны да унуткъан ве ихмал эткен ола. Инсан, озь джаныны ихмал эткени ве унуткъанынынъ нетиджеси азапкъа махкюм эте. Шубесиз, озьлерини унутып, къуллыкъ вазифелерини ихмал этип, джанларыны атешке аткъанлар, оны къуртарып дженнет багъчаларына ириштиргенлер бир олмаз. Керчек къуртулыш ве мувафакъиетке иришкенлер, шубесиз, Аллахны унутмагъан, даима Аллахны зикир эткен, Аллахкъа итаат ве ибадет этип, нефислерини темизлеген дженнетли инсанлардыр. Аллаху Теаля бойле буюра: «Эр бир инсан олюмнинъ дадыны аладжакъ. Япкъанларынъызнынъ къаршылыгъы анджакъ Къыямет куню тамамынен бериледжек. Ким джеэннемден узакълаштырылып, дженнетке къоюлса, керчектен, о къуртулышкъа иришкендир. (Яхшы билинъиз ки,) бу дюнья аяты алдатыджы шейлерден ибарет» («Ал-и Имран» суреси, 3/185 ает). Я Аллаху Теаля «унутмакъ»тан узакъ олгъанына коре, «Аллахнынъ инсанны унутмасы» насыл ола? Энъ къоркъунчлысы шу ки, ким Аллахны унутса, Аллах да онъа айнысынен къаршылыкъ берип, О да, о инсанны унута. Эгер Аллах бир инсанны ёкъ сайса, бу не къадар да къоркъунчлы бир шей, буны тюшюнмек биле къоркъунчлыдыр. Аллахнынъ Рахмети, мерхамети, берекети, лютфи, селяметининъ кесильмеси не къадар да аджджыдыр. Аллахнынъ унутмасы, къулуны азапкъа терк этмеси ве рахмет этмейип, азаптан къорчаламамасы. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) буюрды ки: «Къыямет куню къул (эсап бермек ичюн) кетирилир. Аллах онъа: «Мен санъа къулакъ, козь, мал ве эвляд бермедимми? Санъа айван ве экинлерни бермедимми? Сени буларгъа баш олмакъ, оларнен файдаланмакъ ичюн сербест быракъмадыммы? Аджеба, Менимнен бугуньки бу къаршылашувны ич тюшюндинъми?», – деп сорайджакъ. Къул да: «Ёкъ», деп айтаджакъ. Аллаху Теаля: «Ойле исе бугунь мен де сени унутаджам, тыпкъы сен (дюньяда) мени унуткъанынъ киби!» буюраджакъ» (Тирмизи). Къуранда «унутмакъ» меселесинен багълы башкъа бир сёз де «гъафлет»тир. Яни Аллахнен мунасебети фаркъында олмагъан инсанны анълаткъан «гъафиль» сыфатынен багълы. Иште, о «гъафиллерни» анълаткъанда, Къуран, бакъынъыз, насыл этип буюра: «Оларнынъ къальплери бар, оларнен тюшюнмезлер, козьлери бар, оларнен корьмезлер, къулакълары бар, оларнен эшитмезлер. Иште, олар айванлар киби, атта даа шашкъындырлар. Иште, гъафиллер олардыр» («Араф» суреси, 7/179 ает). Демек ки, Къурангъа коре, гъафлет чукъурына тюшкен инсаннынъ къальби анъламакъ, козьлери корьмек, къулакълары эшитмек хусусиетини джоя. Гъафлет сёзюнинъ терси «Аллахнен берабер олмакъ», демектир. Бунъа, Къуран ифадесинен «Зикруллах», деп айтамыз. «Зикруллахтан узакъ», яни «Гъафиль» ве «Аллахны унуткъан» инсанны Къуран бойле анълата: «Рахман олгъан Аллахны анъмакътан узакъ яшагъангъа, янындан ич бир вакъыт айырылмайджакъ бир шейтанны аркъадаш оларакъ берирмиз. Энди о шейтан даима онынънен берабердир» («Зухруф» суреси, 43/ 36 ает). Бу аеттен анълагъанымызгъа коре, Аллахны унуткъаннынъ янына шейтан къоюла ве онынъ аяты энди шейтаннынъ аркъадашлыгъынен олып кече. Къуран джеэтинден бакъкъанымыз вакъыт исе, шейтаннынъ инсан ичюн «ачыкъ бир душман» олгъаныны коремиз. Къуран бизни: «Шейтаннынъ ёлундан кетменъиз», деп тенбиелей («Бакъара»  суреси, 2/168 ает). Демек ки, бойле нетидже чыкъармакъ мумкюн: «Аллахны унутмакъ – Ондан гъафлетте олмакъ» киби, Аллахнынъ сакъындыргъаны яман хусусиетлернинъ эписи, «Инсаннынъ ап-ачыкъ душманы олгъан Шейтаннынъ ёлундан кетюв» нетиджесинде пейда ола. Аллахны унуткъан инсаннынъ ери –  шейтаннынъ янындадыр. Бир тюшюнип бакъайыкъ. Аллахны унуткъанымыз вакъыт инсанлыгъымыз не ола? Инсанлыкъ сыфаты къайда къаладжакъ? Къайсы къанун ве къаиделерге коре яшайджакъмыз? Эгер бугунь дюнья боюнджа инсанлыкънынъ бозулгъанына шаат олсакъ, инсаннынъ инсангъа нисбетен месулиети сыфыр олса, Аллахнынъ адыны адамлар тек озь менфааты ичюн къулланса, буларнынъ эписининъ темелинде «Аллахны унутув ве Ондан гъафлет къалув бар». Аллах инсангъа бойле буюра: «Сиз Мени анынъыз, мен де сизни анъайым. Манъа шукюр этинъиз, нанкёрлыкъ этменъиз» («Бакъара» суреси, 2/152 ает), «Унуткъанынъ вакъыт Аллахны зикир эт!» («Кехф» суреси, 18/24 ает). Унутмайыкъ ки, Аллах бир аетте де бойле айта: «Олар Оны (Аллахны) унутса биле, Аллах ич бир шейни унутмай, эр шейни бир китапкъа яза. Аллах эр шейге шааттыр» («Муджаделе» суреси 58/6 ает).    

Башташ насыл олмалы?

Опубликовано:

Диний Идаремизге къабирлернен алякъалы ватандашларымыздан чокъ суаллер кельмекте. Керчек шу ки, мезлыкълар – бир мусульман диярыдыр. Онынъ ичюн Севгили Пейгъамберимиз: «Эсселяму алейкум, эй, мумин джемаатынынъ [яткъан] ери. Сиз бизден огюне кеттинъиз, биз исе аркъанъыздан келемиз. Аллах гунахларынъызны багъышласын ве сизни аджысын. Сизге ве бизге тынчлыкъ тилейим» дегендир. Мындан шу хуляса чыкъа – къабирлер: 1 – шу фаний дюньяны терк эткен къардашларымызнынъ къыяметке къадар къаладжакъ «мекяндыр»; 2 – мусульманларнынъ юзюдир ве темиз-пак олмалы; 3 – динимизнинъ къаиделерине коре абаданлаштырылгъан ве тертипли олмалы; 4 – къабристангъа киргенде, селям бермек керек; 5 – кечмишлеримиз бизни эшитмекте. Бу хусусларны козь огюнде туткъан Муфтиятымыз, мезарлыкъларгъа бакъкъан дин джемиетлеримизнинъ, «Къырымда бутюн мезарлыкълар бир шекильде олмалы ве динимизге келишмеген ал-вазиетлер ёкъ этильмели» деген талапларгъа бинаэн, та 2009 сенеси къарар къабул эткен эди. Ишбу къарарны, базы илявелер япаракъ, текрар дердж этемиз ки, эм вазифели инсанлар, эм де халкъымыз бунъа риает этсин. КЪЫРЫМ МУСУЛЬМАНЛАРЫ ДИНИЙ ИДАРЕСИНИНЪ 3-санлы КЪАРАРЫ Акъмесджит ш. 2009 с. 2019 сенеси сентябрь 23 куню, 1, 2, 3, 4, 5 мадделерге кирсетильген илявелер иле… Къырымнынъ бутюн мусульман мезарлыкъ ве къабристанлары бир шекиль олувы, тертип ве низамнен япылувы ве Ислям шериатына уйгъунлыгъы макъсады иле, шу къарар къабул этильгендир: 1. Мезарлыкътан месуль хадим, мунтазам суретте бир джедвель тутып, эр бир къабирге номера берип, комюльген инсаннынъ ады, сойады, бабасынынъ ады, догъгъан ве комюльген тарихы, якъынларынынъ телефон малюматларыны бир дефтерге къайд этсин. Бу малюматлар эки нусха оларакъ алып барылсын ве эр йыл архивленсин. 2. Башташ къоюлмасынынъ макъсады – къабирде яткъан инсаннынъ ким олгъаныны ве не вакъыт комюльгенини бильмектир. Бойлеликнен, шу макъсаткъа коре, орта къарарда бир башташ олмалыдыр. Шатафат (косьтериш) ве исрафтан узакъ олмалыдыр. 3. Башташына, мерхумнынъ ады, сойады, бабасынынъ ады, догъув ве вефат этюв куньлери языла. Тамырлары эскиден Къырымнынъ къайсы еринден олгъаны къайд этилебиле. Язынынъ башында, адет узре, «Хуве’ль-бакъи», сонъунда исе «Рухуна эль-Фатиха» джумлелери ер алмакъта. 4. Языларнынъ, башташнынъ ич тарафында, я да эр эки тарафта да олмасы макъсаткъа ве адетлеримизге уйгъундыр. 5. Башташына, мерхумнынъ сурети япылувы я да фотосурет къоюлувы, шериаткъа коре харам ве ясакътыр. Эвель къоюлгъан суретлер силинмели я да алып ташланмалы. 6. Къабирнинъ узерине гульчемберлернинъ къоюлувы Ислям дининде ёкътыр ве адетлеримизге зыттыр. Къабир устюнде табиий отлар осьмели, зияде оськен чатырманлыкълар алып ташланмалы. Къабир абадан ве бакъымлы олмалыдыр. 7. Къабир сыралары арасында ёлчыкълар олмалы. 8. Умумий мезарлыкъта къабир ичюн эвельден ер алып къалув, сой-сопнынъ янында ер айырув адети янълыш ве макъсаткъа уйгъун дегильдир. 9. Бир я да бир къач къабирни исар иле сарып алмакъ ясакътыр. Эр бир къабир ачыкъ ве умумий корюнишке уйгъун олмалыдыр. 10. Къабир янында маса ве скемле япмакъ, келип отурмакъ, ашап ичмек мусульман адетине зыт келе ве ясакътыр.   КъМДИ Реиси Къырым мусульманларынынъ Муфтиси хаджы Э. Аблаев

Окъувны къолайлаштырмакъ ичюн дуалар

Опубликовано:

Окъув йылынынъ башланувы иле окъувны къолайлаштырмакъ, имтианларны яхшы бермек ичюн невбеттеки дуаларны окъумагъа тевсие этемиз. Биринджи дуа رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي * وَيَسِّرْ لِي أَمْرِي * وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِي * يَفْقَهُوا قَوْلِ  «Рабби-шрахли ĉадри, ва яссир ли амри, вахлюль укъдатан мин лисани, яфкаhу къавли». Манасы: «Аллахым! Гонълюмни ач! Меним узериме къоюлгъан ишни къолайлаштыр! Мен анълата бильмем ичюн тилимде олгъан тююмни чез» («Та-ха» суреси, 20/25-27 аетлери)   Экинджи дуа رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا «Рабби зидни ‘ильман». Манасы: «Аллахым! Бильгилеримни арттыр!» («Та-ха» суреси, 20/114  ает). Учюнджи дуа اللَّهُمَّ انْفَعْنَا بِمَا عَلَّمْتَنَا وَعَلِّمْنَا مَا يَنْفَعُنَا وَزِدْنِي عِلْمًا «Аллаhумма-нфа’на бима ‘аллямтана ва ‘аллимна ма янфа’уна ва зидни ‘ильман». Манасы: «Аллахым! Бильгилеримни файдалы къыл, бизге файдалы бильгилер бер ве оларны арттыр» (Тирмизи и Ибн Мадже). Дёртюнджи дуа: اَلَّلهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ عِلْمًا نَافِعًا، وَرِزْقًا طَيِّبًا، وَعَمَلاً مُتَقَبَّلاً «Аллаhумма инни асъалюке ‘ильман нафи’ан ва ризкъан таййибен ва ‘амалян мутаḱаббалян». Манасы: «Аллахым! Керчектен, сенден файдалы бильгилер, яхшы къысметлер ве разылыгъынъны къазандыраджакъ амеллер истейим» (Ибн Мадже).   ЛЕЙЛЯ Сейтмеметова

Мусульман къадынларынынъ иссеси!

Опубликовано:

Мусульман къадынларынынъ иссеси! «Мусульман къадыны тарафындан япылгъан эйилик» акциясы 2 яшыны толдурды! Бу вакъыт девамында КЪМДИ «Буллюр» къадынлар Бирлешмесининъ тешеббюси иле 18 джамиге ярдым косьтерильди, 1, 6 миллион рубле топланылды. «Буллюр» тешкилятынынъ ребери Нияра Джанбазова: «Бир джами ичюн садакъа параларыны бир ай девамында топлаймыз. Топлангъан параларны имамларгъа я да джамининъ къуруджылыгъынен багълы олгъан инсанларгъа беремиз. Паранынъ микъдары бизге багълы дегиль. Эр шей Аллахтандыр! Бельки, бу джамини къурмакъ ичюн етерли дегильдир, амма мусульман къадынлары оларакъ бизим эсас макъсадымыз – четте къалмамакъ, дигерлерге орьнек косьтермек ве бу хайыр ишине даа чокъ инсанларны джельп этмектир. Бирликте биз маневий къыйметлеримизге севги ашлаймыз! Пара топланувы Къырым Мусульманлары Диний Идаресининъ къуруджылыкъ болюги тарафындан незарет этиле». Сентябрь айында пара топланувы: ДЖАМИ: Джанкой районынынъ Новокрымское коюнинъ джамиси ТОПЛАВ ПАРАСЫ: 70 бинъ рубле МАКЪСАД: джамиде тамир ишлери. Бу хайыр ишине къошулмакъ истегенлер ерли имам иле я да +79788716258 телефон вастасы иле багъланабилелер. Ислям дининде джамилернинъ къуруджылыгъы киби ишке буюк дикъкъат айырыла. Пейгъамберимиз (с.а.с.): «Ким кеклик къушынынъ (куропатка – ред.) ювасы къадар джами къурса, Аллах онъа Дженнетте эв къурар», деп айтты.   ЗЕМИНЕ Аджимамбетова

Аллахкъа къуллукъ шууры (I къысым)

Опубликовано:

Алемлернинъ яратыджысы Аллаху Теаля бизни тек Онъа къуллукъ этмек ичюн яратты. Раббимиз бойле буюра: «Мен джинлерни ве инсанларны тек Манъа ибадет (къуллукъ) этсинлер деп яраттым» («Зарият» суреси, 51/56 ает). Инсан яратылувынынъ себеби - къуллукъ, къулнынъ мукеллеф олгъан эр шейни ичине алгъан, ич бир вакъыт денъишмеген бир зенааты, вазифесидир. Къулнынъ вазифеси - оны яраткъан, яшаткъан ве ёнеткенни билип, бутюн аяты девамында Оны разы этмеге тырышмакътыр. Бу макъсаднен яшагъан бир къул исе, омюри боюнджа Яратыджысынынъ огюне ич бир шейни къоймайып, яшайджакъ. Яни Яратыджы олгъан Аллах ве Онынъ айткъанлары даима биринджи ердедир. Не ерде олсанъ ол, не япсанъ яп, ич бир вакъыт денъишмейджек олгъан керчек шу ки, сен Онынъ къулусынъ, О исе -  сенинъ Раббинъдир. Ве Яратыджынынъ къулу олгъанынъ  ичюн, сенинъ вазифенъ - Онынъ эмир ве ясакъларыны эр шейден устюн тутмакътыр. Къуллукъ - бир тек тильнен айтыладжакъ шей дегиль. О, аяткъа тесир этмек керек. Намазда Аллахнынъ къулу олгъаныны айткъанлар; намаздан тыш шейтаннынъ, тагъутларнынъ, паранынъ, макъамнынъ къулу олсалар, тиллеринен айткъанларынынъ бир файдасы олмаз. Бир инсан сабадан акъшамгъа къадар яхшы бир къул олгъаныны анълатса, амма къуллукъ вазифелерини ерине кетирмесе, тилинен айткъан бу сёзлернинъ ич бир къыймети ёкъ. Аяткъа акс этмеген сёзлер - бош сёзлердир. Онынъ ичюн энъ эвеля пейгъамберлер, сонъра Аллахнынъ разы олгъаны къуллар, айткъанларыны аяткъа кечиргенлер. Бу акъта Къуранда бойле айтылгъан: «Элиф, Лям, Мим. Инсанлар, (тек) «иман эттик» демекнен имтиан этильмейип, быракъыладжакъларыны белледилерми? Емин олсун, Биз олардан эвелькилерини де имтиан эткен эдик. Аллах, догъру айткъанларны да, яланджыларны да мытлакъкъа биле (ве керчеклерни ортагъа чыкъарыр)» («Анкабут» суреси, 29/1-3 ает). Языкъ ки, чокъусы инсанлар, бу девирнинъ джаиллигинде учь-беш куньлюк адий дюньялыкълар ичюн ахиретни ёкъ саялар, Аллаху Теалягъа къуллукъ этмекнинъ ерине башкъаларына къуллукъ этелер.   Къуллукъ Къуран ве суннетке коре насыл япыла? Мусульман бир аятны яшамакъ, тек къуллукъ шуурыны гонъюллерге ерлештирмекнен мумкюн оладжакъ. Къуллукъ шуурына иришкен инсан, къуллугъыны насыл аяткъа кечиреджегини ильк эвеля Къуран ве Суннеттен билип, огренмек керек. Къуран ве суннетни бильмегенлер, пек чокъ шейни бильселер биле, насыл ве неге коре къуллукъ япаджакълар? Шубе ёкъ ки, Аллахнынъ китабы ве Ресулининъ Суннети - Ислям Динининъ денъишмез эки темель менбаасыдыр. Бу эки менбаагъа сым-сыкъы сарылгъанлар, Аллахнынъ изини иле янълыш ёлгъа тюшмектен къорчалангъан инсанлардыр. Чюнки Ресулюллах (с.а.в.) бойле айта: «Сизге эки шейни къалдырам. Буларгъа сым-сыкъы сарылгъанынъыз вакъыт, асыл да догъру ёлдан чыкъмазсынъыз. Булар - Аллахнынъ китабы ве Ресулининъ Суннетидир» (Муватта). Ойле исе, къуртулыш ёлунда олмакъ ве къуртулыш ёлунда къалмакъ, Къуран ве суннетнен мумкюн. Бизлер, бу экисининъ арасыны бири-биринден айырмагъа акъкъымыз ёкъ. Къуран ве суннетни бири-биринден айырмакъ, вахий иле аятны бири-биринден айырмакъ сайыла, бунъа да ич кимсенинъ акъкъы ёкъ. Суннет, вахийнинъ аяткъа акс этювидир. Суннетке эмиет бермемек, вахийнинъ аяткъа акс этювине эмиет бермемек, демектир. Бакъынъыз, ёл косьтериджи Китабымызда, Раббимиз не буюра: «Де ки: Эгер Аллахны севсенъиз, манъа таби олунъыз; Аллах да сизни севсин ве гунахларынъызны багъышласын. Аллах багъышлайыджы, мерхаметлидир» («Али Имран» суреси 3/31 ает). Раббимиз бу аетте анълаткъанына коре, Аллахны севгенлер ве севгенлерини айткъанлар, Пейгъамберге (с.а.с.) таби олмакъ кереклер. Бу «таби олув эмири», Ресулюллахнынъ аятта олгъанда да, кечерли эди, вефатындан сонъра да биз, бу таби олув эмирини, Онынъ суннетине бойсунып, косьтермек керекмиз. Бир аетте Аллах бойле буюрды: «Ким Ресульге итаат этсе, Аллахкъа итаат эткен олур. Ким де юзь чевирсе, бильсин ки, Биз сени оларгъа къаравул олып ёлламадыкъ» («Ниса» суреси, 4/80 ает).  Пейгъамберимиз (с.а.с.) бойле буюрды: «Ким де ким, манъа итаат этсе, Аллахкъа итаат эткен олур, ве ким де ким, манъа къаршы кельсе, Аллахкъа къаршы кельген олур...» (Бухари). Ает ве хадисте, Аллахнынъ Ресулине итаатынынъ, Аллахкъа итаат олгъаныны анълатыла. Чюнки Ресулюллах (с.а.в.) озюнден уйдырып чыкъармагъан инсандыр. Раббимиз бойле буюра: «О, озь истек ве тюшюнджесине коре лаф этмез» («Наджм» суреси 53/3 ает). Къуран ве суннет иляхи менбаалы, яни Аллахтандыр. Ойле исе, Аллахкъа итаат, Къураннынъ эмир ве ясакъларына итаат демек, Ресулюллахкъа итаат да, эм аятында, эм де вефатындан сонъ суннетине итаат этмек, демектир. Пейгъамберимиз, суннетнинъ да онъа берильгенини бойле анълата: «Дикъкъат этинъ! Манъа Китап иле берабер онъа бенъзегени (Суннет) де берильди» (Эбу Давуд, Тирмизи). Энъ хайырлы несиллер, Къурангъа ве суннетке сарылгъанлар ве «Къуран бизге етер, деп» Суннетни ташламагъанлардыр. Раббимиз бизлерге бойле буюра: «Ким, «дос-догъру ёл» ачыкътан белли олгъан сонъ, Ресульге къаршы чыкъса, ве муминлернинъ ёлундан башкъа бир ёлгъа кетсе, оны кеткен ёлда ташлармыз ве джехеннемге сокъармыз. О не де яман бир ятакъ!..» («Ниса» суреси: 4/115 ает). Къуллукъ, деген шей шуурны талап эте. Къуллукънынъ дады, иманнынъ дадыны алмакънен олур. Иманнынъ дадыны аламагъан инсанлар, къальплерине ширк булаштырып нефислерине хыянетлик эткен кишилердир. Булар Аллахнынъ къулу олгъанларыны акъылларына  биле кетирмезлер. Акъылларында, Аллах ве Расулюне, Къуран ве Суннетке, Дженнетке ве Джехеннемге ер ёкъ, буларны тюшюнмеге де вакъыты ёкъ. Буларнынъ ерине, не къадар дюнья чёплюги олса, оларнен акъылларыны толдурып, къуллукъ шуурындан узакъ бир хаят яшарлар. Бизлер, бизни мусульман япкъан къыйметлерге сарылмакъ керекмиз…Къуллугъымызны о къыйметлерге коре тертип-низамгъа къоймакъ… Бизлерни мусульманлыгъымыздан узакълаштыргъан эр шейден узакъ турмакъ…Тевхидке таялы бир къуллукъ яшав ёлунда олмакънынъ дадына бармакъ…Иште, будыр къуллукъ шууры. Девамы бар…    ИСА Велиев

«Медресемиз эм диний, эм илим саасында энъ юксек дереджеге етмели!»,  – Эмир-Асан Умеров

Опубликовано:

Бу сене Ислям илимлери Къалай медресеси 20 йыллыгъыны къайд этти. Рубрикамызнынъ мусафири Къырымда екяне медресенинъ мудири Эмир-Асан Умеров. Эмир-Асан оджа, мудир вазифесинде насыл чалышып башладынъыз? Бу вазифеге тайин этилювинъизнен медреседе денъишмелер олдымы? Ильк оларакъ, медреседе иляхиятны битирген сонъ, 2005-2006 окъув сенеси тербиеджи ве оджа оларакъ чалыштым. Даа сонъра, окъувгъа киргенимден себеп, медреседен айырылдым. 2014 сенеси медресеге къайтып, окъув ишлери боюнджа мудир муавини оларакъ чалыштым. 2015 сенеси исе, Муфтилик тарафындан мудир оларакъ тайинлендим. Ишке башлагъан сонъ, тасильни даа юксек дереджеге котермек меселелери боюнджа чалыша эдик. Бу джерьяннынъ нетиджеси оларакъ, медресемиз орта ихтисаслы диний мусульман окъув юрту оларакъ бельгиленди, девлеттен тасиль лицензиясыны алды, Бутюнрусие мусульман диний окъутув стандартларына якъынлаштырылды, мектеп дерслери тертипке кетирилип, мустакъиль шекильде бильги алмакъ сыфатында берилип башланды. Къалай медресесинде окъумагъа истегенлер насыл талапларгъа уймакъ керек? Шимди медресемиздеки талебелернинъ сайысы 50 дживарындадыр. Янъы къабул этюв оларнынъ сайысыны 100-ге чыкъармагъа умют этемиз. Медресемизге 9 сыныфны битирген ве даа илери яшта олгъанлар къабул этиле. Яш сынъыры – 20 яшкъа къадар. Медресемизге кельген талебелернен мулякъат (собеседование) кечириле. Сагълыгъы еринде олып, аттестатындаки баалар келишкен олса, къабул этемиз. Медресемизнинъ эсас макъсады - самимиетни ашламакъ, динни севдирмек, ислямий яшайыш тарзыны менимсетмектир Сизге, эсасен, генч балалар окъумагъа келе, яни месулиетинъиз чокъ буюк. Балаларны окъуткъанда неге дикъкъат айырасынъыз? Медресенинъ эсас макъсадларындан бири – Ислям динини огретип, тасиль бермекнен берабер – талим-тербиедир. Яни самимиетни ашламакъ, динни севдирмек, гузель алышкъанлыкълар ве ислямий яшайыш тарзыны менимсетмектир. Бунъа коре, ярамай ве зарарлы адетлернинъ къаршысыны алмакъ, эр вакъыт сайгъылы ве догъру сёзлю олмакъ – талебелеримиз ичюн эсас корьгенимиз меселелердир.   Медресе мезунлары айны заманда орта мектепни битиреми? Мектеп оджалары тарафындан дерс   корьген талебелеримиз йылда эки кере мектепке барып, эр бир фенден имтианларжан кечелер, бойледже, сонъунда Майское миллий мектеби аркалы аттестатларыны алалар. Бундан да гъайры, девлет имтианларыны бермек ичюн оджалар балаларнен айрыджа чалышалар. Талебелер диний тасильни къайсы окъув юртларында девам эте? 3 йыл девам эткен тасильден сонъ, талебелеримиз алий окъув юртларына да кирмелери мумкюн. Ал-азырда мезунларымыз Къазанда ве Тюркиеде чешит иляхият факультетлеринде окъумакъталар. Сиз насыл окъув юртуны битирдинъиз? Мен де 2000 сенеси Къалай медресесини битирдим. Сонъра Баку Ислям университетининъ Закатала шубесини ве Къырым муэндислик-педагогика университетинде къырымтатар тили ве эдебияты боюнджа магистратураны екюнледим.   Медреседе омюр аркъадашынъызнен берабер чалышасынъыз. О, Сизинъ муавининъиз ола. Берабер чалышмакъ къолаймы? Къолай. Затен медресенинъ спецификасы ойле ки, меселелерни кимерде куньдюз де,  гедже де чезмек керек ола. Бойле олгъанда, Ислям динининъ де насиатларыны козь огюне алсакъ, омюр аркъадашларынынъ медресени идаре этмеси даа къолай ве догърудыр. Медресемизни, эр кес баласыны бермеге истеген бир окъув юртуна чевирмеге истеймиз!   Илериде огюнъизге насыл макъсадлар къоясынъыз? Медресемиз эм диний, эм илим саасында энъ юксек дереджеге етмели, эр кес баласыны бермеге истеген бир окъув юртуна чевирмеге истеймиз!   Къалай медресеси бугунь «Зынджырлы медресенинъ» ишини девам эте, деп айтмакъ мумкюнми? Эльбетте. Биз айны ишни япамыз. Ялынъыз бир фаркъ бар, о да – Зынджырлы медресе алий окъув юрту функциясыны аль эте эди, биз исе – орта тасиль муэссисесидир. Медреседе окъугъанларынынъ Къырымда Ислям динини огренильмеси ве халкъкъа хызмети буюктир Бу 20 йыл ичинде Къалай медресеси Къырымда Ислямнынъ даркъатылувы саасында неге иришти? Мен беллесем, медреседе окъугъанларнынъ Къырымда Ислям динини огренильмеси ве халкъкъа хызмети буюктир. Муфтилик эркянында чалышкъан имам ве дин оджаларынынъ чокъусы – медресе мезунларыдыр. Муфтилигимизнинъ арзусы – Зынджырлыда Ислям институтыны янъыдан джанландырмакътыр! Бугунь Къырымда Ислям университетининъ ачылувында ихтиядж бармы? Бар. Медресени битирип, даа темелли алий тасиль алмагъа истегенлер узакъ ерлерге барып окъумакъ меджбурлар. Олар Къырымнен алякъалы спецификаны пек бильмей къалалар. Бу да келеджекте проблемлерге ёл ача биле. Бунъа коре, бир халкъ озь келеджегини озю азырламагъа истесе, маневий тасильнинъ бутюн дереджелерини озю къурмакъ керек. Муфтилигимизнинъ чокътан берли арзусы – Зынджырлыда Ислям институтыны янъыдан джанландырмакътыр. Аллах бизге буны якъын арада насип этсин. Сизнинъ арзунъыз? Бутюн гунахларымызгъа рагъмен, Аллахнынъ мерхаметине сыгъынып, якъынларымызнен берабер Онынъ разылыгъына наиль олмакъ. Бу дюньяда исе – халкъымызгъа Ислям динине сарылып, Хакъ узьре бирлик олмакъ, динимизни джанландырмакътыр.   ЭВЕЛИНА Аблязова

Мерхаметлик-2019. Нетиджелер

Опубликовано:

Къырым ве Севастополь шеэри мусульманлары диний идаресинде "Мерхаметлик-2019" хайрие акциясы олып кечти. Йыл девамында, Рамазан айындан башлап невбеттеки Рамазан айына къадар акция черчивесинде 2. 080. 000 рубле топланылды. Пара агъыр хаста балаларнынъ тувгъанлары ве мухтадж инсанлар арасында даркъатылды. Къырым Муфтисининъ месуль кятиби Айдер Аджимамбетовнынъ сёзлерине коре, Муфтиликке фаркълы меселелер боюнджа мураджаат этелер – хасталыкъ, топракъ меселеси, окъув, ватандашлыкъ иле багълы олгъан суаллер, шахсий мунасебетлерде пейда олгъан проблемлемли меселелерни динимиз боюнджа чезилюви, эви олмагъан инсанлар да ярдым сорап келелер. Йыл девамында Муфтиликке, хасталарны тедавийлемек ичюн ярдым сорап 105 инсан мураджаат этти. Аджеле ярдымгъа мухтадж олгъанларгъа паралар бирден берильген эди. Эр бир мураджаат эткен инсан тахминен 5-40 бинъ рубле алгъандыр. Онкохасталаргъа 15-40 бинъ рубле айырылды. Топлангъанлар огюнде Къырым мусульманлары Муфтиси хаджы Эмирали Аблаев чыкъышта булунып, бирлик, бири-биримизге дестек косьтермек истеги, хассаслыкъ, дигерлернинъ дердине нисбетен лякъайд къалмамакъ  – къыйынлыкъларны енъмеге ярдым эткенини къайд этти. Къырым Муфтиси: "Ич бир вакъыт умютинъизни джойманъыз. Насыл къыйын олса да, рухтан тюшменъиз. Кучюнъизге, Аллахнынъ ярдымына, энъ эйисине инанынъыз. Къыйынлыкълар кельгенде, миллетимиз даима бирлешкен эди, бугунь де четте къалмай, ярдым элини узата. Аллах балаларынъызгъа, тувгъанларынъызгъа шифа берсин. Биз, Къырым мусульманлары диний идареси оларакъ эр вакъыт, ич бир кимсе ярдымсыз къалмасын, деп элимизден кельгенини япаджакъмыз. "Мерхаметлик" - даимий, муддети олмагъан бир акциядыр. Къошулынъыз, чюнки дертнинъ ябанджысы олмаз", - деп айтты. Къырым мусульманлары диний идареси хаста балаларгъа параларнынъ топланувы боюнджа "Мерхаметлик" акциясыны девам эте. Хайрие паралары Къырым джамилеринде, къырымтатарлар топлу яшагъан къасабаларда чалышкъан алыш-вериш нокъталарында, кутьлевий тедбирлерде ве диний байрамларда топланыла. Къырым мусульман дин джемиетлери, меценатлар, иш адамлары ве адий ватандашлар буюк дестек косьтерелер. Айдер Аджимамбетов: «Миллетимиз буюк дестек косьтере. Олар параларны бермесе, ярдым къолуны узатмаса, бинълернен инсанлар ярдымны алып оламаз эди. Базыда мемурий ярдымны косьтеремиз. Хастаханелернен анълашамыз. Мисаль оларакъ, якъында агъыр хасталыгъы олгъан бала, махсус бунынъ ичюн айырылгъан тиббий учакъ вастасынен Москвагъа алып кетильди. Къырым акимиетине тешеккюрлер бильдиремиз»  - деп айтты. Акция черчивесинде 2009 сенесинден итибарен бугуньки куньге къадар 19.129.009 рубле топланылды. Параларнынъ эксериети агъыр хасталыкъкъа огърагъан балаларгъа берильди. ЗЕМИНЕ Аджимамбетова

Къырымда «Элял» сертификациясыны насыл алмакъ мумкюн?

Опубликовано:

Сонъки йыллар девамында «Элял» ашайтларыны сатын алгъан инсанларнынъ сайысы эп арта. Инсанлар, дикъкъатыны «Элял» сертификаты иле ашайтларгъа айыра. Амма базыда, «Элял» тамгъасы, бойле сайылмагъан махсулгъа да къоюла. «Элял» – хусусий бир анъламдыр ве Сертификатны алмакъ ичюн, базы къаиделерге уймакъ керектир.   2008 сенесинден башлап, Къырым ве Севастополь шеэри мусульманлары диний идареси эркянында «элял» махсулатларынынъ сертификациясы ве стандартизациясы болюги чалыша. Болюк, махсулатлар ишлеп чыкъарылгъан низамы, махсулатларгъа ве хызметлерге нисбетен талапларны, айваннынъ кесилюв къаиделери ве чалышкъан инсанларгъа нисбетен талапларны тешкере. Талапларгъа уйгъан ширкетлер, Къырым мусульманлары диний идаресининъ «Элял» Сертификатыны ала. Мезкюр ширкетлернинъ махсулатлары устюнде КЪМДИ логотипи къоюла. «Элял» тамгъасы иле сатылгъан ашайтлар чокъ олгъанына бакъмадан, базы махсулатлар «эляллыкъ» талапларына уймай. Базыда исе, мевджут олмагъан диний идарелер тарафындан берильген сертификатлар да къоюла.   КЪМДИ «Элял» болюгининъ мудири Ридван Максудов: «Махсулатларгъа сахте «элял» тамгъаларынынъ къоюлувындан оны ашагъан мусульманлар зарар коре. Керчек сертификатларны алгъан ширкетлерге де буюк зарар ола, чюнки олар къаиделерге бойсунып, дикъкъат иле чалышса да, муштерилернинъ сайысы азлаша. Бундан да гъайры, сахте «Элял» тамгъасыны къойгъан инсанлар да зарар коре, чюнки бу ялан ичюн олар Къыямет куню месулиетли оладжакъ», - деп айтты ве: «Элял» сертификатларыны алмагъа истеген ширкетлерге ярдым этмеге азырмыз. Бу бизим ишимиз. Эр кес Аллахтан къоркъып, онынъ разылыгъыны къазанмагъа истегинен ишини намус иле япмакъ керек», деп иляве этти.  

Матери мусульман

Опубликовано:

 Пророк Мухаммед (с.а.в)  говорил «Женщины даны мужчинам на хранение», то есть для того, чтобы они оберегали их. Пожалуй, в этой ёмкой фразе заключается суть брака в Исламе, а Пророк показал лучший пример взаимоотношений между супругами. Пророк Мухаммед (с.а.в.) показал, что  помощь жене не считается постыдным занятием, а наоборот, является залогом прекрасных отношений, которые укрепляют брак. Несмотря на то, что  Пророк Мухаммед (с.а.в.) был занятым человеком, в семье он выполнял свои обязанности и  всячески стремился облегчить положение своих супруг. Пророк Мухаммед (с.а.в.) сказал: «Самый благородный из вас тот, кто лучше всех относится к своим жёнам» (Тирмизи, Рада, 11). В этом номере мы расскажем вам о любви  Пророка (с.а.в.), которую он испытывал к своим супругам. Чтобы показать место, которое женщины занимают перед Всевышним, Мухаммед (с.а.в.) говорил: «Женщины – рабы Аллаха!» (Абу Дауд, Никах,42). Он особенно подчёркивал, что женщины даны мужчинам на хранение, то есть для того, чтобы они оберегали их. Наряду с этим говоря: «Мне полюбились прекрасные запахи и женщины. Но намаз является светом моих очей» (Насаи, Ишратун Ниса, 1). Пророк (с.а.в.) признавал, что источником любви к женщинам является Божественная милость. В качестве примера достаточно привести любовь Мухаммеда (с.а.в.), которую он испытывал к благородной Хатидже (р. а). Она была всегда рядом, когда мусульмане на заре зарождения истинной религии вместе с Пророком (с.а.в.) переживали тяжёлые времена. Айше (р. а.) рассказывала: «Из всех благородных супруг Пророка (с.а.в.) ни к одной я не испытывала чувства зависти, которое испытывала к Хатидже. Хотя я даже никогда её не видела. Однако Пророк (с.а.в.) часто вспоминал о ней. Порой он приказывал зарезать овечку, а мясо отправлял её ближайшим родственникам. Однажды я заметила: – Словно на свете нет ни одной такой женщины, как Хатидже! Мухаммед (с.а.в.) мгновенно возразил мне: – Разве можно найти такую женщину? Она была такая и такая-то….! Она родила мне моих детей!». Впоследствии Айше (р. а.) сказала: «Я про себя подумала: «После этого я больше никогда не стану отрицательно высказываться о Хатидже» (Бухари, Манакибуль Ансар, 20). Хатидже (р. а.) была для Мухаммеда (с.а.в.) не просто супругой, а источником покоя и умиротворения, она была ему верной помощницей и соратницей. Смерть Хатидже (р. а.) и смерть его дяди Эбу Талиба сильно потрясли Посланника Аллаха (с.а.в.). Поэтому он как-то с горечью промолвил: «Я не знаю, какому из этих двух печальных событий, обрушившихся на плечи этого народа, больше огорчаться» (Якуби, 2/35; Табари, Тарих, 2/229). Мухаммед (с.а.в.) придавал большое значение усилению и укреплению любви и дружбы между благородными супругами. Когда Эбу Бакр (р. а.) подошёл к дому Пророка (с.а.в.) и попросил разрешения войти в дом, он услышал, как его дочь Айше (р. а.) разговаривает с Мухаммедом (с.а.в.) на повышенных тонах. Войдя в комнату, он набросился на дочь и хотел тут же поколотить её, говоря: – «Да как ты смеешь так разговаривать с Посланником Аллаха?».  Однако Пророк (с.а.в.) помешал ему это сделать, и он вышел из дома разгневанным. Обернувшись к Айше, Мухаммед (с.а.в.) сказал ей: «Видишь, как я спас тебя от рук твоего отца?». Спустя некоторое время Эбу Бакр (р.а.) вновь пришёл к дому Пророка (с.а.в.) и попросил разрешения войти в дом. Войдя в дом, он заметил, что его дочь и Мухаммед (с.а.в.) помирились. Он тут же сказал им: – «Так же, как вы вынудили стать посредником во время ссоры, возьмите меня и во время мира!».   Мухаммед (с.а.в.): – Мы принимаем тебя и включаем в число своих домашних (Эбу Дауд, Адаб, 84). В различные периоды своей жизни Мухаммед (с.а.в.) часто бегал наперегонки с Айше (р. а.). В первое время благочестивая Айше постоянно обгоняла его, но в последующие времена, когда она немного располнела, стал выигрывать Пророк (с.а.в.). В такие моменты он в шутку говорил своей благородной супруге: «Это реванш за мои поражения в прошлом!» (Абу Дауд, Джихад, 61; Ибн Маджа, Никах, 50). Следующий рассказ ярко свидетельствуют о нежности и любви, проявляемой Мухаммедом (с.а.в.) к остальным супругам. Он с пониманием относился к сценам ревности, которые порой устраивали его некоторые супруги и, стараясь успокоить их, проявлял терпение и упорство. Рассказывает Анас (р. а.): «Однажды Посланник Аллаха (с.а.в.) находился в покоях одной из своих супруг. Другая прислала им приготовленную пищу. Супруга, возле которой находился Пророк (с.а.в.), ударила по чаше и разбила ее. Мухаммед (с.а.в.) спокойно сел и, приложив две разбитые половины чаши, стал собирать пищу и приговаривать: «Вашу маму охватила ревность, подходите и угощайтесь!». Присутствующие стали есть эту пищу. А Пророк (с.а.в.) держал в руке разбитые половины чаши до тех пор, пока супруга, разбившая её, не принесла другую и не отдала своей сопернице. И после этого он оставил осколки чаши в комнате этой супруги» (Насаи, Ишратун Ниса, 4).   Следующие слова Посланника Аллаха (с.а.в.) свидетельствуют о той нежной любви, которую он питал к своим благородным супругам: «О, Аллах! Я хочу, чтобы каждая моя супруга в Раю была со мной! Окажи мне эту милость!» (Хаким, 3/148; Хайсами, 10/17). Как видим, Мухаммед (с.а.в.) с любовью и терпением подходил к каждому семейному вопросу, и благодаря этому в его семьях всегда царила атмосфера счастья. Он всегда старался не видеть недостатки и промахи своих супруг, и поэтому никаких ссор и размолвок в его семьях не происходило.   Эмине Асанова  

Знакомство с Всевышним!

Опубликовано:

Посланник Аллаха (с.а.с.) сказал: «Самое ценное, что даёт отец своему ребёнку, - хорошее воспитание» (Ат-Тирмизи). Человечество вступило в ХХI век с величайшими научно-техническими достижениями: освоением космоса, изобретением радио, телевидения, компьютера и т.д. Однако, прогресс определяется не только научными открытиями. Он, в первую очередь, зависит от того, насколько глубоко в обществе ценятся такие понятия, как любовь, сочувствие, уважение. Именно поэтому Ислам придаёт большое значение вопросам воспитания ребёнка. Знакомство ребёнка с Всевышним требует особого внимания и правильного подхода. Почему новорожденному ребёнку читается на ухо эзан и къамет? Безусловно, таким образом, родители демонстрируют свою позицию по отношению к ребёнку, признавая его созданием Аллаха и надеясь воспитать его в духе нашей прекрасной религии, это своего рода мольба за будущее ребёнка. Что же дальше? Пророк Мухаммед (с.а.с.) советовал родителям первым делом научить ребёнка произносить имя Творца «Аллах» и слова «Ля иляхе илля ллах». Так поступали и сподвижники. Таким образом,  у ребёнка с самого детства будет формироваться позитивное отношение к Аллаху, как объекту привязанности и уважения!

«ФАЙДАЛЫ ИЛИМ» 5 яшында!

Опубликовано:

Бу сене Къырым мусульманлары диний идаресининъ «Файдалы илим» Бутюнкъырым диний-маариф лейхасы 5-йыллыгъыны къайд эте. Бу вакъыт девамында «Файдалы илим» Къырымнынъ аман-аман эр бир районына келип, узакъта яшагъан ватандашларымызгъа динимизни огренмеге имкян берди. Макъалемизде «Файдалы илим» лейхасы ишининъ эсабатыны кетиремиз. «Файдалы илим» – бу - ислям дини эсасларындан дерс берген 84 оджадыр. Олардан эр бири диний тасиль саибесидир. Оджаларнынъ эксериети - медресе ве теологик алий окъув юртларынынъ мезунларыдыр. Кечкен 5 йыл девамында «Файдалы илим», Керич шеэринден башкъа, Къырымнынъ эр тарафында фаалиет косьтермекте. Мезкюр лейха бир къач ёнъелишлерден ибарет: 1. «Янъы баарь» - мектептен эвель чагъындаки, яшы 3-тен 7-ге къадар олгъан балаларгъа диний бильгилер берюв болюги; 2. «Алтын несиль» - бала-осьмюрлер клубы; 3. «Янъы усул» - диний бильги берюв саасындаки усулий ёнъелиштир. Бу саада оджалар, белли бир фаалиет косьтермекте. - Оджалар тасиль берюв усулларыны даа эйилештирмек ве инкишаф эттирмек макъсадынен янъы къулланмаларны ишлеп чыкъаралар. 3 йыл девамында 40-тан зияде къулланма такъдим этильди. Олардан, севиеси энъ юксек сайылгъан 10 къулланмадан Къырымдан тыш файдаланалар; - Оджалар, талебелер тарафындан менимсеген малюматны незарет астында тута; - Оджаларнынъ ихтисасыны юксельтюв курслары тешкиль этильмекте. Мисаль оларакъ, 2 йыл девамында 20-ден зияде оджа, «3-7 яш арасындаки балалар ичюн диний инкишаф курсларынынъ оджасы» ихтисасыны эльде этти; - Бундан гъайры, ислям дини боюнджа дерс берген оджаларнынъ аттестациясыны алып бара; - Дин оджалары ичюн, бильги севиелерини арттырмакъ макъсадынен имтианларны тешкиль этелер. ▪ «Эманет» – бала иджадий студиясы. 2 йыл эвель ачылды. Бу муддет девамында 10-гъа якъын иляхи иджра этип язды. «Эманет»нинъ азалары фаркълы концертлерде иштирак этип, истидадыны нумайыш этелер. Бутюн бу ёнъелишлернинъ черчивесинде «Файдалы илим», ислям динини тешвикъат этмек макъсады иле бир чокъ тедбир тешкиль этип кечирди. Оларнынъ арасында: - 5 «тёгерек маса»; - семинарлар. 5 йыл девамында, Акъмесджитте Къырым мусульманлары диний идаресининъ конференц-салонында 250-ден зияде семинар отькерильди. Бундан гъайры, бу киби семинарлар ярымаданынъ чешит дигер регионларында да кечириле; - район ве джумхуриет ярышлары (олардан энъ эмиетли олгъанлар: 4 йыл девамында 15 ярыш олып кечти); - дигер больгелерге чыкъып кечирильген топлашувлар. 20-ден зияде тедбир ве оларнынъ арасында 7 тренинг, «Файдалы илим» векиллери тарафындан Къырымдан тыш ерлерде такъдим этильди. Бу сырада: Москва шеэринде - 3, Тюмень – 1; Къазан - 1 ; Уфа – 1 ве Пятигорск шеэринде – 1 тедбир. Бундан гъайры, «Файдалы илим» черчивесинде, Акъмесджитте маариф меркезлери ачылды. Бутюн фаалиет, къадынларнынъ ве Акъмесджитте яшагъан студент къызларынынъ, ислям дини боюнджа бильги алмакъ севиесини арттырмакъ макъсады иле алып барылмакъта. 5 йыл девамында «Файдалы илим» меркезинде Къуран окъумагъа огреткен, ислям дини боюнджа курслар, балалар ичюн ве мектепке азырлав курслары, тикмек усталыгъы, къырымтатар ве инглиз тиллерини огретюв курслары ачылды Бугуньки куньде Меркезге 200-ге якъын инсан келе. Олардан 40 -ы – мектептен эвель чагъындаки балалар, 45 исе – мектеплилердир. Къалгъан къысым - 18 яшындан буюк олгъан къадын-къызлардыр. Сонъки йыл ичинде «Файдалы илим» фаалиетининъ черчивесинде, аиле, аналыкъ меселелерине, мусульманларнынъ психологик сагълыгъына багъышлангъандыр. «Ана къучагъы», «Келинлер мектеби» - мусульманларгъа психологик ярдым косьтерюв сырасындан ильк лейхалар олды. Бугуньки куньде «Файдалы илим» лейхасында иштирак эткен инсанларнынъ сайысы – 3.000 инсандыр. 5 йыл девамында Къуран-ы Керимни окъумакъ 4,5 бинъ инсан огренди. Бундан гъайры, лейха иштиракчилери, огренджилер, ислям дини боюнджа бильгилерини интернет аркъалы эльде эте. Он-лайн вастасы иле эр кунь дин оджалары, хаятнынъ эр анги тарафына аит олгъан меселелерни айдынлата. Чешит суаллерге джевап берелер. 1 йыл девамында эр афта кечирильген он-лайн семинарларгъа джеми 8 бинъ инсан къошулды. Къырым мусульманлары диний идареси тасиль болюгининъ незаретинде Къадын мусульман Юртунда сонъки 5 йыл девамында 40-къа якъын къадын-къыз ислям дини боюнджа бильги алды. «Файдалы илим» бир сыра дигер мусульман тешкилятлары иле ишбирлик алып бармакъта. Оларнынъ арасында – ярымадада екяне олгъан «Буллюр» Къырым мусульман къадынлары Джемаат тешкиляты, «Аиша» халкъара клубы, мусульманларгъа психологик дестек косьтерюв Ассоциациясы ве дигерлери. «Файдалы илим» диний-маариф лейхасынынъ энъ муим енъишлеринден бири – Русиеде, «2018 сенеси энъ эйи къадынлар тешкиляты» номинациясында гъалип чыкъкъаныдыр. Бу акъта, «Аиша» Халкъара къадынлар клубы тарафындан Москва шеэринде кечирильген, 6-нджы БутюнРусие мусульман къадынлар тешкилятларынынъ Топлашувында илян этильди. Къырым мусульманларынынъ Муфтиси хаджы Эмирали Аблаев, озь чыкъышларынынъ биринде: «Джемиетнинъ маарифи – бизим ичюн даима энъ биринджи сырада тургъан фаалиетимизден олып къаладжакътыр! Чюнки, ялынъыз тасиль корьген ве рух джеэтинден сагълам олгъан миллет ёлуна девам этип, макъсадларына ирише биле!», - деп айтты. «Хидает» газетасынынъ такъымы адындан «Файдалы илим» лейхасынынъ буюк ве кучьлю такъымына мувафакъиетлер тилеймиз! Къадынларнынъ эсас вазифеси – иманлы, сагълам ве тербиели несильни осьтюрмектир. Сиз исе бутюн Къырым аналарына, къадынларына бу саада дестек косьтересинъиз, ёлларыны айдынлатасынъыз, юреклеринде Ислям нуруны сачасынъыз. Аллах ёлларынъызны ачыкъ этсин ве фаалиетлеринъизни севапкъа яздырсын!

Ошек хасталыгъы

Опубликовано:

Ислям дини, ичтимаий мунасебетлерге, ахлякъий арекетлерге, инсан акъларынынъ къорчаланувына, ишанч, раатлыкъ ве муаббетлик муитини ёкъ этеджек, къавгъа, тартышма ве кускюнликлерге себеп оладжакъ арекетлерден узакъ турмасына буюк эмиет бере. Бу себептен ичтимаий мунасебетлерге зарар берген, темель акъларны бозгъан ве ахлякъий зайыфлыкъкъа себепчи олгъан ошек, бефтан, ялан, мунафыкъ, фесат, джасуслыкъ япмакъны ясакъ этти. Макъалемизде инсанлыкънынъ энъ буюк хасталыкъларындан экисини бакъып чыкъаджамыз. Ошек «Ошек» - бир инсан акъкъында, о, олмагъанда, оны яманламакъ ве онынъ бегенмейджек сёзлер айтмакътыр. Инсаннынъ бедени, сою, ахлякъы, иши, урбасы, эви, вазиети киби шейлер ошекнинъ себеби олабиле. Козьлернинъ къыйышлыгъы, сачларынынъ тёкюльмеси, узун я да къыскъа бойлю, къара я да сары тенъли олмасы киби сыфатлар акъкъында ашагъылап лаф этильсе, ошек олур. Пейгъамберимиз сахабелерине: «Ошек недир билесинъизми?», – деп сорады, сахабе исе «Аллах ве Ресули даа да яхшы билир», – джевабыны бердилер, бунъа Пейгъамберимиз (с.а.с.); «Къардашынъны о, бегенмеген бир сыфат иле анъманъдыр», – деп тариф этти. Онъа: «Я къардашымда айткъан сыфат олса, не айтарсыз?, деп сорулгъан сонъ: «Эгер айткъанынъ сыфат къардашынъда олса, иште, о вакъыт ошек олур. Эгер олмаса, онъа бефтан ве ифтира эткен олурсынъ», – деп буюрды (Муслим). Анълагъанымыз киби, о инсанда лаф этильген сыфат олмаса, бунъа гъыйбет дегиль де, «бефтан», – деп айтыла. Бефтан – ошектен даа ярамай бир арекеттир. Чюнки ошекте инсанда лаф этильген шейлер бар, бефтанда исе ёкъ. Пейгъамберимизнинъ ханымы Хазрети Айше анамыз анълата: «Бир кунь Хазрети Пейгъамберге: «Эй, Аллахнынъ Ресули!»  (Къыскъа бойлю олгъанына ишарет этип,) бойле-бойле олгъан Сафие санъа етер», дедим. Бунынъ устюне манъа: «Эй, Айше! Ойле бир сёз сёйлединъ ки, эгер о сёз денъизнинъ сувунен къарышса, эр алда оны бозар, дадыны ве къокъусыны бозар эди», – деп буюрды. «Бир кунь Хазрети Пейгъамберге бир инсанны, арекетлерини такълит этип, анълаттым. Бунынъ устюне Аллахнынъ Ресули: «Къаршылыгъынъда манъа дюньяны берселер биле, бир инсанны бегенмейджек бир шейнен такълит ве сыфатландырмагъа кесен-кес севмем», – деп буюрды (Эбу Давуд). Пейгъамберимиз (с.а.с.) бу сёзлеринен бизге ошекнинъ ярамай бир арекет олгъаныны бильдире. Юдже Аллах Къуранда бу аетнен гъыйбетни ясакъ этти: «Эй, иман эткенлер! Заннынъ чокъусындан сакъынынъыз. Чюнки заннынъ бир къысымы гунахтыр. Бири-биринъизнинъ къусурларыны араштырманъыз. Бири-биринъизнинъ гъыйбетини япманъыз. Анги биринъиз олю къардашынъызнынъ этини ашамакъ истер? Иште, бундан эгрендинъиз! Аллахкъа къаршы кельмектен сакъынынъыз. Шубесиз, Аллах тёвбени къабул этиджи, пек мерхаметлидир» («Худжурат» суреси, 49/12 ает). Бу ает-и керимеде Юдже Аллах инсан акъларыны бозгъан учь давраныштан сакъынылмасыны эмир эте. Булар: «ярамай зан этмек», «инсанларнынъ гизли алларыны араштырмакъ»  ве «ошек япмакъ»тыр. Бу учю  –инсан  акъларыны бозгъан, джемиетнинъ раатлыкъ ве сагъламлыгъыны сарскъан арекетлердир. Учюси де инсан ве топлум аятында тедайвиси пек къыйын олгъан яралар ачкъан бир хасталыкътыр. Хусусан, ошек пек чиркин бир арекеттир. Бу чиркинликни Аллах ольген бир инсаннынъ этини ашамакъкъа бенъзете. Олю бир инсаннынъ этини ашамакъ не къадар чиркин олса, ошекте де о къадар чиркин бир арекеттир. Бу бенъзетюв муминлерни мезкюр арекеттен узакълаштырмакъ ве ошек гунахынынъ буюклигини ачыкъламакъ ичюн берильгендир. Сахабеден Суфьян б. Абдуллах (р.а.) анълата: «Эй, Аллахнынъ Ресули! Манъа сым-сыкъы сарыладжагъым бир амель сёйле», - дедим. Пейгъамбер Эфендимиз: «Раббим – Аллах де, сонъра дос-догъру ол!», – деп буюрды. Онъа: «Эй, Аллахнынъ Ресули! Акъкъымда къоркъаджагъым шейлернинъ энъ телюкелиси недир?», – дедим. Тилини (элинен) тутты ве сонъра: «Иште, будыр», – деп буюрды (Тирмизи). Ошек – сёз, язы ве фииль иле яни эль, къол, козь, къаш ишаретлеринен де япыла биле. Ошекчи ичиндеки яман тюшюнджесини ишаретлернен косьтерген ола. Ошек япкъан инсангъа къаршы не япмакъ керек? Бир инсан онынъ акъкъында ошек япкъанларыны эшитсе, мен де олар акъкъында лаф этеджем,  демеге акъкъы ёкъ. Чюнки эгер бойле япса, озю де ошек япкъан инсанларнынъ алына тюшер, буюк гунах ишлер. Бир инсаннынъ янында ошек япылса, ич бир шей айтмайып, ошекни динълемек динимизге коре, янълыштыр. Мумин къардашымызнынъ аркъасындан лаф этильмесине, ошек япылмасына рухсет бермемек керек. Бунынъ эки ёлу бар: 1) Буны сёзнен токътатмагъа тырышыр. Гъыйбет этмекнинъ харам ве буюк гунах олгъаныны айтар. Бу, муминнинъ эйиликни эмир этип, яманлыкътан узакълаштырма вазифесидир. Къураннынъ пек чокъ аетинде бу мевзу муминлерге вазифе оларакъ юкленильди. Аллаху Теаля: «Мумин эркек ве мумин къадынлар бири-бирилерининъ достудыр, эйиликни эмир этер, яманлыкътан узакълаштырырлар...» («Тевбе» суреси, 9/71 ает). Пейгъамберимиз (а.с.) исе: «Сизден ким бир яманлыкъ корьсе, оны элинен денъиштирсин, элинен денъиштирмеге кучю етмесе, тилинен денъиштирсин, тиль иле денъиштирмеге кучю етмесе, къальбинен (фикирнен онъа къаршы чыкъсын). Бу иманнынъ энъ зайыф олгъаныдыр» (Муслим) буюра. Корьгенимиз киби, мумин бу эмирлерге бойсунып, бир харам ишленмесине изин бермемек керек, маниа олмалы. 2) Сёзлеринен ошек япылмасыны токътатып оламаса,  ошекке ортакъ олмамалы, ошек сёзлерини динълемемели, ошек япылгъан ерни терк этмелидир. Ошек этмекнинъ джезасы недир? Ает ве хадислерде ошек этмекнинъ бу дюньяда джезасы акъкъында айтылмагъан. Тёвбе этильмесе, я да афу сорулмаса ахиретте джезасыны чекер. Онынъ ичюн мумин ошек этмемели. Япкъан олса, гунахы ичюн тёвбе этмели, ошек япкъан кишиден афу ве эляллыкъ сорамакъ керек. Акси алда, ахиретте «Муфлис» (банкроткъа огърагъан) вазиетине тюшеджек, севапларындан ошек эткен кимсеге бермек меджбур оладжакъ (Тирмизи). Табиин алимлеринден Хасан Басри, онынъ акъкъында ошек япкъан бирисине бир табакъ хурма ёллагъан ве: "Эшиткениме коре, амеллеринъден бир микъдар манъа эдие эткенсинъ, мен де хурма ёллап, къаршылыкъ бердим, эдиемни къабул эт", – деген эди. Бунъа коре, акъылыны къуллангъан, ает ве хадислерни тюшюнген, ахиретке иман эткен мусульман, озюни гъыйбет белясындан къорчаламалы. Аллах джумлемизни эм бу дюньяда, эм де ахиретте зарар берген бу хасталыкътан къорчаласын!