Хидает | ЦРО ДУМК | Страница 7

Пятница

29

марта

19
Рамазан
1445 | 2024
Утр.5:00
Вос.6:18
Обед.12:53
Пол.16:20
Веч.19:17
Ноч.20:36
Времена намазов
Календарь 2024

Намаз

Хидает

Сулейман Самединов: «Хафыз олмакъ ичюн истек олмакъ керек»

Опубликовано:

Къырымнынъ Къурман районында ярымадада екяне Хафызлар медресеси чалыша. Ишбу медреседе окъугъан талебелер Къуран-ы Керимни эзберден огренелер. Къурман хафызлар медресесининъ дин оджасы, хафыз Сулейман Самединовнен якъынджа таныш олмагъа теклиф этемиз. Шерефли хафыз унванына, о, айны медресе диварларында наиль олды. Сулейман оджа, сиз Къурмандаки хафызлар медресесининъ дин оджасы оласынъыз. Озюнъиз де шу медресенинъ мезуныcынъыз ве мында хафыз унванына наиль олгъан эдинъиз. Къуранны эзберден бильмек истегинъиз насыл пейда олды? Къуран-ы Керим – Аллахнынъ сёзю, Аллахнынъ Китабыдыр. Ве, эльбетте, эгер бир мусульман киши Аллахкъа якъын олмагъа, Онынъ разылыгъыны къазанмагъа истесе, Онынъ китабы ве сёзюни яхшы бильмек керек. Пейгъамберимиз Мухаммед (с.а.с.) бир чокъ хадисинде Къуран-ы Керимни окъумакъ, анъламакъ ве эзберлемекнинъ муимлиги акъкъында айткъан. Ве бу хадислернинъ биринде бойле буюргъан: «Ким Къуран-ы Керимни акъкъынен окъуса ве онъа коре яшаса, Къыямет куню Пейгъамбер (с.а.с.), сыддыкълар ве шеитлернен берабер оладжакътыр». Иште, бойле ает ве хадислерге эсасен, Къуранны огренип, хафыз макъамына иришмеге истедим. Бунен берабер, оджаларым манъа хафызлыкъ акъкъында чокъ айта эдилер. Хафызлыкънынъ чокъ шерефли ве юдже олгъаны акъкъында... Буларны терен тюшюнип, менде Къуран-ы Керимни башындан сонъуна къадар эзберлемеге истегим пейда олды, Аллаху Таалягъа даа якъын олмакъ ичюн, Онынъ разылыгъыны къазанмакъ ичюн. Медреседе окъугъан йылларынъызны насыл хатырлайсынъыз? Медресеге киргенимде, 17 яшында эдим. Ве, эльбетте, о йыллар пек гузель эди. О вакъытларгъа къайтмагъа истер эдим. Чюнки хатырлайым ки, о заманлары достларымнен пек гузель вакъыт кечире эдик. Эм берабер дерс чалыша эдик, Къуран огрене эдик, эм де дерслер тышында вакъытымызны файдалы кечире эдик. Эльбетте, оджаларыма чокъ тешеккюрлер бильдирмеге истейим, Аллах олардан разы олсун. Оджаларымызнынъ эмеги чокъ къыйметлидир. Эр кес хафыз ола билеми? Бунынъ ичюн не япмакъ керек, насыл чизгилернинъ саиби олмалы? Эльбетте, эр кес хафыз олмай. Аллаху Тааля эр кеске фаркълы къабилиетлер бере. Ве хафызлыкъ да къабилиетнен багълыдыр. Яни эгер инсаннынъ къабилиети бар исе, о, устюнде чалышса, хафыз олур. Къабилиеттен гъайры, муим олгъан шей – истектир. Яни хафыз олмакъ ичюн истек олмакъ керек. Эгер истек олмаса, инсан хафыз олмаз. Бунен берабер, хафыз оладжакъ мусульман гунахлардан узакъ турмакъ керек. Чюнки биз Пейгъамберимизнинъ хадислеринден огренемиз ки, гунахлар Къураннынъ унутылмасына ёл ача. Онынъ ичюн хафыз озь аятына дикъкъат этеджек, гузель ахлякълы оладжакъ. Аллахнынъ эмирлерини ве ясакъларыны ерине кетиреджек. Бутюн бу шейлер, яни къабилиет, истек, гузель ахлякъ, гунахлардан сакъынмакъ киби чизгилер бир арагъа топланса, о заман Аллахнынъ изининен инсан хафыз ола биле. Тахсилинъизни Тюркиедеки Мармара университетинде девам эттинъиз. Бу акъта тариф этинъиз. Шимди тахсилинъизни девам этесинъизми? Къалай Ислямий илимлер медресесини ве хафызлыкъны битирген сонъ, 2010 сенеси мен Истанбулда ерлешкен Мармара университетининъ иляхият факультетине окъумагъа кирдим. Ве анда окъушымны 5 йыл девам эттим. Биринджи йылы биз арап тилини огрендик. Къалгъан дёрт йыл исе, ислямий илимлерни: фыкых, хадис, тефсир, Ислям тарихы, акъаид ве саирени тахсиль эттик. 2015 сенеси мен мезун олдым. Шимди мен даа чокъ дистанцион шекильде тахсилимни девам этмектем. Не вакъыт хафызлар медресесинде чалышмагъа башладынъыз? Бойле медресенинъ тахсиль системасы дигер медреселернинъкинден фаркъ этеми? Къурман Хафызлыкъ медресесинде 2017 сенесинден башлап, чалышып башладым ве бу куньге къадар чалышмакътам. Эльбетте, хафызлыкъ медресесининъ программасы эм дигер медреселерден, эм де адий мектептен фаркълыдыр. Талебелернинъ хусусий бир куньлюк программасы бар. Саба намазына туралар, саба намазындан сонъ белли бир вакъыт Къуран текрарламасы бар. Яни умумен айтаджакъ олсакъ, меселя, адий мектепте балалар келелер, окъуйлар, къайталар. Оджа ве талебе арасында алякъа пек якъын ве самимий дегиль, амма хафызлыкъ медресесинде оджа ве талебе арасында чокъ самимий бир алякъа къурула. Ве эр бир талебеге айры бир тарзнен, усулнен якъынлашмакъ керек. Бойле япса, нетидже яхшы олур. Хафызлар медресесининъ талебеси олмакъ ичюн не япмакъ керек? Хафызлар медресесининъ талебеси олмагъа истегенлер 5-нджи сыныфны битирмек керек. Бундан кичкене олгъан талебелерни биз къабул этмеймиз. 6, 7, 8-инджи сыныфтан сонъ талебелерни де къабул этемиз. Айткъаным киби, даа истек керек. Ана-бабанынъ ве, ильк эвеля, баланынъ истеги муим. Бу йыл хафызлыкъ медресесине окъумагъа кельгенлернинъ сайысы не къадар олды? Талебелернинъ яшы насыл? Аллахкъа шукюрлер олсун, бу йыл медресемизге чокъ талебе кельди. 15 янъы талебени къабул эттик. Кечкен йылда да 14 талебемиз бар эди. Яни топлам 30-гъа якъын талебемиз окъуй. Талебелернинъ яшы 11-15 йыл дживарында. Мезунларынъыз акъкъында не айта билесинъиз? 2017 сенесинден бу куньге къадар медресемизден 2 талебе хафыз унванына наиль олып, мезун олды. Олар Къуранны башындан сонъуна къадар эзберледилер, булардан башкъа мезун олгъанлар да бар, амма олар Къуранны сонъунадже эзберлемедилер. Ким ярысыны, ким ярысындан даа аз бир къысымыны, ким эки, ким беш суре эзберледи. Хафыз олгъанларнынъ сайысы – эки. Олардан бири – Яхья Ибрагимов. Шимди, о, медреседе къалып, оджа ярдымджысы оларакъ хызмет эте. Дистанцион тахсиль эп популярлаша. Сиздже, бойле усул талебелеринъиз ичюн семерели олурмы? Эльбетте, кунюмизде узакътан окъув усулы популяр олды. Эм Къырымда, эм дюньяда. Бизим медресемизде де бу йыл март айындан башлап, июнь айына къадар бу усул къулланылды. Нетиджелер гузель олды. Лякин талебе оджанынъ незарети алтында даа семерели чалыша. Не ичюн? Чюнки бойле бир алда оджа талебенен даа якъын бир алякъа къура. Ве бу нетидже ичюн пек муим. Къуранны насыл бир усул боюнджа огренмек энъ къолай? Къуранны эзберлемек ичюн универсаль бир усул ёкъ. Яни дюньянынъ фаркълы ерлеринде фаркълы усуллар къулланыла. Къырымда йылларджа къулланылгъан тюрк усулы боюнджа чалышамыз. Динимизде Къуранны эзберлеген инсанны насыл бир мукяфат беклей? Къуран-ы Керимни окъугъан ве огренген кимсени пек чокъ мукяфатлар беклей. Бу мукяфатларны биз Пейгъамберимизнинъ хадислеринден огренемиз. Меселя, Пейгъамберимиз бир хадисинде буюргъан ки, Къыямет куню Къуранны окъугъан ве эзберлеген кимсеге Къуран-ы Керимнинъ озю Аллах къатында шефаат этеджек. Яни онынъ афу этильмесини ве багъышланмасыны сорайджакъ. Башкъа бир хадиске коре, хафыз кимсеге Аллаху Тааля бир фырсат береджек ки, о, джеэннемге кетеджек ве анда 10 адамны сайлап, оларны джеэннемден къуртара биледжек. Даа бир хадисте айтыла ки, Къыямет куню хафыз кимсенинъ устюне шерефли, гузель урба кийдириледжек ве хафызнынъ ана-бабасынынъ башына буюк бир тадж такъыладжакъ. Коремиз ки, Къуран-ы Керимни окъугъан, эзберлеген ве онъа коре яшагъан кимсени Аллаху Таалядан буюк мукяфат беклей. Ве бу мукяфатларны даа бир хадиснен екюнлемеге истейим. Пейгъамберимиз (с.а.с.) бойле буюргъан: «Сизден энъ хайырлынъыз – Къуран-ы Керимни огренген ве сонъра башкъаларгъа огреткен кимседир». Аиленъиз акъкъында тариф этинъиз. Мен эвлим. Аллахкъа шукюрлер олсун, эгиз къызларым бар. Адлары Асие ве Садие. Келеджекке планларынъыз. Эльбетте, биринджи сырада Къуран-ы Керимни текрарламакъ, чюнки текрарланмаса, унутыла. Сонъра тахсилимни девам этмек, Ислям икътисадияты боюнджа магистратурада окъуйым. Ве медресемиздеки ишимни девам этмек. Медресемизден чокъ хафызлар етишсин деп, оджаларымызнен чалышмакъ. Окъуйыджыларымызгъа тилеклеринъиз? Къуран-ы Керимни аятымызгъа кечирейик. Яни аятымызны бу Китапкъа коре яшайыкъ. Буны япсакъ, иншаллах, Аллаху Таалянынъ рухсетинен, эм бу дюньяда, эм де ахиретте бахтияр олурмыз.   Эвелина Аблязова

Олюмден сонъра да файда кетиреджек учь шей

Опубликовано:

Инсан бу дюньяны терк эткен сонъ онынъ амеллер китабы къапала, амма, ойле амеллер бар ки, олар ичюн адам, атта, олюмден сонъра савап къазана биле. Пейгъамберимиз (с.а.с.) бойле буюргъан: «Инсан вефат эткенде, онынъ амеллери кесиле, бу учь шейден гъайры: садакъа-и джарие, дигер адамлар къуллана биледжек бильги ве онынъ ичюн дуа этеджек бала» (Бухарий). Садакъа-и джарие – девам эткен садакъа, – оны берген инсаннынъ олюмине бакъмадан, бу хайыр амелинен адамлар даимий суретте къуллана ве файда ала, бунъа коре, савабы да кельмеге девам эте. Мисаль оларакъ, адамлар окъугъан ве ибадетлерини ерине кетирген джами я да медресенинъ къурулышы. Умумен адамларны хайыр ёлгъа джельп эткен муэссиселернинъ къурулышы, оларны къургъан инсаннынъ олюмине бакъмадан, онъа садакъа оларакъ язылмагъа девам эте. Атта, сачылгъан терекнинъ кольгеси биревни сыджакътан сакъласа, оны сачкъан адамгъа садакъа савабы язылыр. Бильгилер де девам эткен садакъадыр. Ислямда бильгилерге буюк эмиет бериле. Хайырлы бильгилерни даркъаткъан инсангъа исе, олюминден сонъ биле, сонъсуз садакъалар язылыр. Мисаль оларакъ, Ислям бильгилерини берген, адамларны окъуткъан, китапларны дердж эткен инсангъа садакъа язылмагъа девам эте, чюнки онынъ олюминден сонъра да адамлар ишбу бильгилернен къулланмагъа девам эте. Инсан биревге Къуран окъумагъа огретсе, талебеси Къураннынъ аетлерини окъугъаны вакъыт, ольгенге де саваплар язылыр. Хайырлы эвлятлар – иман эткен кимсенинъ девамыдыр. Онынъ амеллери, ахлякъы балаларында девам эте. Хайырлы эвлятлар, атта, ана-бабасынынъ олюминден сонъра олар ичюн дуалар этмеге девам эте. Инсанлар олюмден сонъра да дуагъа мухтаджлар ве, хайырлы эвлятлары саесинде, савап къазанып, Раббимизнинъ разылыгъыны къазана билелер. Лейля Сейтмеметова

Бирликте къувет бар

Опубликовано:

Бизим севимли, яш окъуйыджыларымыз! Сизлернен кене аджайып ве меракълы, ибретлер толу бир икяенен пайлашмагъа ашыкъамыз! Бир заманда бар экен, бир заманда ёкъ экен, узакъ ве гузель бир орманда, гъам-къасевет бильмеден, бол-берекет ичинде гузель айванчыкълар яшай экен. Бир гедже орманда къуветли бир ель, фыртына котерильди, шиддетли ягъмур башланды ве къоркъунчлы бир йылдырымнынъ урмасынен базы эски тереклер янмагъа башлады. Орманда керчек бир янгъын башланды. Анда яшагъан айванлар, эльбетте, пек къоркътылар ве не япаджагъыны бильмей эдилер. Балабан аюв гурь сесинен эр кесни топлады ве: – Эй, айванлар! Келинъиз берабер бир чезме ёлуны тапайыкъ, – деди. Тильки исе: – Не керек бош лафларнен вакъытны джоймагъа! Шу ормандан тездже къачмакъ, узакълашмакъ керек! – деп джеваплады. Къашкъыр: – Догъру! Догъру айта! Аман кетмесек, атеш бизлерни якъып ольдюреджек, – деди. Орманда яшагъан къушлар исе, пек ачувланды: – Не демек къачмакъ керек?! Къоркъакълар къачар, биз исе, озь эвимизни, тувгъан орманымызны къорчаламакъ керекмиз, – дедилер. – Амма бойле буюк атешни насыл токътата билирмиз? – деп сорады тавшанчыкъ. Ве къушлар айттылар: – Биз ягъмур киби олмакъ керекмиз. Ягъмур коктен бир сув олып, атешни сёндюре биле. Биз де сув тапмакъ керекмиз. – Амма сув пек узакъ, ве насыл биз оны кетирип олурмыз, – башладылар къасеветленмеге айванлар. Бунъа аюв бойле джевап берди: – Эпимиз берабер чалышмакъ керекмиз. Агъызларымызгъа сув алып, атешнинъ устюне тёкмек керекмиз. Биз чокъмыз. Атеш сёнгенге къадар сув ташыйджакъмыз. Ве эр кес сув ташымагъа башлады. Балабаны-кичиги, джаяв ве учкъан, кучьлю ве пек де кучьлю олмагъан, бутюн айванлар чалыша эдилер. Ве, бойледже, янгъан атешни сёндюрдилер. Ондан сонъ айванлар эскиси киби, бахт-сеадет ичинде тувгъан орманда яшамагъа девам эттилер. Бакъынъыз, балачыкълар, насыл да айванчыкълар яхшы даврандылар. Севгили Пейгъамберимиз, салляллаху алейхи ве селлем де: «Муминлер, толалары бир-бирине багълангъан бир бина кибидир», –буюрып, динимизде бирлик ве бераберликнинъ эмиетини бильдирген (Бухарий). Бирликте къувет догъа, айырылыкъ фелякетке алып бара.   Гульсум Ширинская

Эки нимет: cагълыкъ ве вакъыт

Опубликовано:

Аллаху Тааля инсанларгъа берген энъ буюк ниметлерден бири – сагълыкътыр. Инсаннынъ эм юдже Яратыджысына нисбетен къуллукъ вазифесини, эм де аилеси, якъынлары ве бутюн джемиет огюнде вазифелерини кереги киби ерине кетире бильмеси онынъ сагълыкълы олмасынен багълыдыр. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) инсан ичюн сагълыкънынъ эмиетини хадислеринде бойле анълаткъан: «Ич кимсеге имандан сонъ сагълыкътан даа да хайырлы бир шей берильмеди» (Тирмизий); «Аллах огюнде къуветли мумин зайыф муминден даа севимлидир» (Муслим). Бойлеликнен, Пейгъамберимиз (с.а.с.) муминлерни эм маневий, эм де беден джеэтинден сагълыкълы ве кучьлю олмагъа тешвикъ эткен. Эксерий алларда инсанлар элинде олгъан ниметлернинъ къыйметини бильмей. Сагълыкъ нимети де олардан биридир. Шу себептен Пейгъамберимиз (с.а.с.) бойле буюргъан: «Беш шей кельмеден эвель беш шейнинъ къыйметини билинъиз: Олюм кельмеден эвель аятнынъ; хасталыкъ кельмеден эвель сагълыкънынъ; мешгъулиет кельмеден эвель бош вакъытнынъ; къартлыкъ кельмеден эвель генчликнинъ; фукъарелик кельмеден эвель зенгинликнинъ» (Бухарий). Ислям дининде ана къарнындан башлап, олюмине къадар инсаннынъ сагълыкълы яшамасы ичюн базы къаиделер бар. Юдже динимизде инсан сагълыгъыны къорчаламакъ ичюн ясакълар да къоюлгъан. Инсан шахсиети ве джемиетнинъ сагълыгъы ичюн зарарлы олгъан алкоголь ичкиси ве зина киби шейлерни динимиз харам этти ве олардан узакъ турмамызны эмир этти (Бакъ.: «Маиде» суреси, 5/90; «Исра» суреси, 17/32). Сагълыкъкъа тесир эткен шейлерден бири де аштыр. Къарардан зияде аш чешит хасталыкъларгъа себеп ола биле. Хазрет-и Пейгъамберимиз (с.а.с.) догъру ве файдалы ашамакънынъ эмиетини анълатмакъ ичюн бойле буюргъан: «Ич бир инсан ашкъазандан даа ярамай бир савут толдурмады. Инсангъа беденини тири тутаджакъ къадар аш етер. Эгер мытлакъа даа чокъ ашайджакъ олса, ашкъазанынынъ учьтен бирини ашкъа, учьтен бирини сувгъа айырсын, учьтен бирини де бош къалдырсын» (Тирмизий, Ибн Мадже). Бундан да гъайры: «Ораза тутунъыз да, сагълыкълы олурсынъыз», – буюрып, ораза туткъан инсаннынъ даа да сагълыкълы оладжагъыны бильдирди («Джамиу’с-сагъир»). Сагълыгъымызны къорчалав меселесинде пек дикъкъат этмек керекмиз. Амма, элимизден кельгенини япкъан сонъ, кене де хасталансакъ, тедавийлев ёлларыны къыдырмакъ керекмиз ве эйилешеджегимиз акъкъында умютимизни джоймамалымыз. Бунынъ ичюн Пейгъамберимиз (с.а.с.): «Аллах шифасы олмагъан ич бир дерт бермеди», – деп буюра (Бухарий). Хасталыкътан къуртулмакъ ичюн тиббий усулларны къыдыргъанда, бир тарафтан да Аллахкъа дуа этип, Къуран окъуп, Аллахтан шифа истемек керекмиз. Чюнки Аллаху Тааля Къуран-ы Керимде муминлер ичюн шифа ве рахмет олгъаныны бильдирди («Исра» суреси, 17/82 ает). Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) де: «Аллахым! Бедениме, къулагъыма, козюме афиет бер…» (Эбу Давуд); «Аллах тарафындан афу этильменъизни, сагълыкъ ве селяметлик истенъиз», – буюрып, муминлерге сагълыкълы бир аят ичюн Аллахкъа дуа этмекни тевсие эткен (Тирмизий). Раббимиз берген буюк ниметлерден бири даа – вакъыттыр. Аллахтан гъайры бутюн варлыкълар заманнен сынъырлыдыр. Инсан да заман сынъырлары ичинде яратылгъан бир махлюкътыр. Заман – инсан огълунынъ энъ буюк сермаеси ве энъ къыйметли хазинесидир. Дюнья ве ахирет раатлыгъыны теминлейджек къазанчлар, имкян ве фурсатларны заманен эльде этмек мумкюн. Вакъытнынъ эмиети себебинен Аллаху Тааля замангъа емин эте (Бакъ: «Аср» суреси, 103/1-3 ает). Динимизде бизге эмир этильген ибадетлер кунь, ай ве йыл киби вакъыт парчалары ичинде япыла. Бойлеликнен, динимиз, санки аятымызнынъ ичинде вакъытны, вакъытнынъ ичинде де аятымызны тертип-низамгъа къойгъан. Фарз намазларнынъ муим гъаелеринден бири – мусульманнынъ кунюни бир тертип ичинде тутмасыдыр. Заманнынъ эр бир къысымыны насыл къулланмакъ керек олгъаныны бизге Къуран огрете: «Айса, бош къалдынъмы, бирден (башкъа бир иш ве ибадетке) башла» («Инширах» суреси, 7 ает). Вакъытнынъ эмиети акъкъында Пейгъамберимиз бир хадисинде бойле буюргъан: «Эки нимет бар. Инсанларнынъ чокъусы бу ниметлер меселесинде алданды: сагълыкъ ве бош вакъыт» (Бухарий). Биз истесек де, истемесек де, вакъыт акъып кете. Биз токътасакъ да, кетсек де, уяныкъ олсакъ да, юкъласакъ да, заман акъып кете. Омюр бите. Сайылы нефеслер де вакъыт кеткен сайын азала ве сонъуна якъынлаша. Даа не къадар яшайджагъымызны бильмеймиз… Бутюн вакъытны бу дюнья ичюн масраф этип, ибадетке заман айырмагъанлар эбедий сеадетини шубе астында къалдыралар. Бу дюньядаки вакъыт (омюр) ахиретни къазанмакъ ичюн берильгенини унутмамакъ керекмиз. Омюр узун олса да, къыскъа олса да, муим дегиль, муим олгъаны – омюрни иманнен, салих амеллер ишлеп, яхшылыкъны даркъатып, файдалы шейлернен кечирмектир. Къыскъа омюрли инсанлар пек чокъ, амма базыда олар чокъ йыллар яшагъан инсанлардан даа чокъ шейлер япып, етиштире билелер. Меселя, Имам Шафиий, Имам Гъазалий ве Умер бин Абдулязиз киби Ислям буюклери хызметлеринен инсанларнынъ севги ве урьметини къазандылар, вефатларындан сонъра да яшамагъа девам эттилер. Бу ерде буны да къайд этейик ки, эгер узун омюр Аллахкъа ибадет ве итаатнен кечирильсе, бу не гузель бир нимет! Шу себептен бир хадисте бойле айтылгъан: «Инсанларнынъ энъ хайырлысы – омюри узун олып, амели гузель олгъаныдыр. Инсанларнынъ энъ яманы исе, – омюри узун, амели ярамай олгъаныдыр» (Тирмизий). Асылында, энъ узакъ омюрли инсанлар – энъ чокъ яшагъанлар дегиль, аятта гузель из къалдыргъанлардыр. Къуранда бош ве файдасыз олгъан эр шейден узакъ турулмасы керек олгъаны бойле анълатыла: «Олар ки (муминлер) бош ве файдасыз шейлерден юз чевирелер» («Муминун» суреси, 3 ает). Бир хадис-и шерифте де бойле буюрылгъан: «Къыямет куню Адем огълундан булар соралмагъандже, асыл да еринден къыбырдамаз: омюрини не ерде ве насыл кечиргени, илиминен не япкъаны, малыны не ерден къазанып, не ерге масраф эткени ве беденини не ерде ипраткъаныдыр» (Тирмизий). Юдже Раббимиз бизге бу эки ниметнинъ къыйметини билип, яшамагъа насип этсин! Иса Велиев

Не ичюн Аллах инсанларны лянет этмеге ясакъ этти?

Опубликовано:

Пейгъамберимиз (с.а.с.) лянет этмекни инсанны ольдюрмек киби гунахнен къыяслады. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.): «Иман эткен инсангъа къараламакъ, лянет этмек, чиркин шейлер япмакъ, сёгюшмек ярашмаз», – деп айт-къан эди (Тирмизий). Аллах Ресулининъ сёзюне коре, айны бойле яманлыкълардан узакъ турмакъ иман эткен ве иман этмеген инсанлар арасындаки фаркънынъ бир къысымыдыр. Чюнки лянетлер бир инсангъа чокъ ачувлы олгъан вакъытта айтыла. Иман эткен инсан исе, лянет этмектен сакъынмалы. Биринджиден, о, ачувына энъильмемеге тырышмалы, экинджиден исе, иман эткен инсан мерхаметли олур. О, ерине коре, онъа япылгъан яманлыкъкъа эйиликнен джевап берер, бирисини къаргъамаз. Аетте буюрылгъаны узьре: «Мерхаметлик ве яманлыкъ бир дегильдир. Яманлыкъкъа даа эйисинен джевап бер ве душманлыкъ эткенинъ инсан санки якъын севимли акърабанъ киби олур» («Фуссылет» суреси, 41/34 ает). Лянетлер зеэр я да окъ кибидир, олар инсанларгъа менфий тесир эте, я да оларны айткъан адамларгъа кери къайта. Онынъ ичюн лянет этмектен узакъ олмалы, чюнки олар белли бир кимсеге сонъсуз белялар ве Аллахтан узакълашмакъ тилегидир. Аллахнынъ Пейгъамбери (с.а.с.) иман эткен инсанларгъа лянет этмеге ясакъ этип, оны инсан ольдюрилюви иле къыяслагъан: «Инсан онъа аит олмагъан шейлернен алякъалы антлар бермесин, иман эткен адамгъа лянет этмек исе, оны ольдюрмек кибидир» (Бухарий). Пейгъамберимиз (с.а.с.) ве Ислям алимлери инсанларны тиль гунахларындан къорчаланмагъа чагъыра эди, чюнки юректен сонъ тиль инсаннынъ энъ муим мучесидир. Инсаннынъ итааты я да исъяны тиль иле белли олур. Козьлер коре, къулакълар эшите, тиль исе, я хайыр, я да хайырсызны айта биле. Лянетлер де тиль гунах-ларына аиттир. Атта, лянетлер эм айванлар, эм де дигер джансыз шейлерге нисбетен де айтылмаз. Пейгъамберимизнинъ (с.а.с.) сеферлерининъ биринде энсардан бир къадын девесининъ инатлыгъына ачувланып, оны лянет этти. Буны эшиткен Пейгъамбер (с.а.с.): «Бу девенинъ юкюни башкъа девеге юкленъиз ве оны сербест къалдырынъыз, чюнки о лянет этильген!» – деди. Мына бойле дерсни Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) тилини тутып оламагъан къадынгъа берди ве лянетлернинъ нетиджесини де корьсеткен олды.  

Эсма бинт Эбу Бекир (радыяллаху анха)

Опубликовано:

Сахабе ханымлар арасында чокъ буюк шахысларнен таныш оламыз. Олар Ислям ичюн эр тюрлю къыйынлыкъларгъа сабыр этип, динимизни огренип, онен омюрлерини шекиллендирмеге гъайрет эттилер. Эбу Бекирнинъ къызы Эсма да олардан бири эди. Эсма (р.а.) – биринджи мусульман олгъан 18 кишиден биридир. Хазрет-и Эбу Бекирнинъ буюк къызыдыр. Эсманынъ (р.а.) бабасы Эбу Бекирден корьгени иман севгиси ве Ислям тербиеси, омюр бою онъа рехбер олды ве ахлякъыны гузеллештирди. О, акъыллы, чебер ве истидатлы эди. Эсманынъ (р.а.), хиджрет этильгенде, япкъан федакярлыгъыны анъмакъ керек. Мусульманлар яваш-яваш Мединеге коче эдилер. Пейгъамберимиз (с.а.с.) досту Эбу Бекирнен берабер, аман-аман бутюн мусульманлар хиджрет эткенден сонъ, Меккеден айырылды. Эсма (р.а.) бабасынынъ Пейгъамберимизге ёлдаш оладжагъына пек севинди. Ёлда керек оладжакъ емеклер ве ичиледжек шейлерни азырлады. Лякин, торбаларыны багъламакъ ичюн йип тапамады. Хазрет-и Эсма аман белиндеки пек севген къушагъыны чыкъарып, ортадан экиге больди. Бир парчасынен аш торбасыны, дигеринен де сув торбасыны багълады. Пейгъамберимиз (с.а.с.) Эсманынъ бу юректен ве самимий арекетини пек бегенди ве: «Эй, Эсма! Санъа бунынъ ерине дженнетте эки къушакъ бериледжек!», – деди. Ве бу сёзлерден сонъра, Эсма (р.а.) «Зату’н-нитакайн» («эки къушакъ саиби») оларакъ анъылмагъа ве чагъырылмагъа башлады. Мушриклер Пейгъамберимизни тутып ольдюргенге буюк мукяфат береджеклерини илян эттилер. Пек чокъ изджи оларнынъ пешине тюшти. Пейгъамберимизнен Эбу Бекир махсус Медине ёлундан аксий олгъан бир тарафтаки къобада сакъланып, учь кунни анда кечирдилер. Геджелери оларгъа аш ве сувны Эсма (р.а.) кетире, агъасы Абдуллах исе, куньдюз къойларыны отлатмагъа келип, Меккеден хаберлерни кетире эди. Пейгъамберимиз (с.а.с.) Эсманынъ бу федакярлыгъыны такъдир этти ве оны илериде пек севгени сахабе Зубейр бин Аввамнен таныштырып, оларны эвлендирди. Эсма (р.а.) Пейгъамберимизнинъ сухбетинде иштирак эткен ве ондан маневий фейиз алгъан бахтияр къадынлардан биридир. Эм де къардашы Айше (р.а.) Пейгъамберимизнинъ ханымы олгъан сонъ, бу оны Пейгъамберимизге даа да якъынлаштыргъан эди. Бир кере Эсма (р.а.) шеффаф бир антер кийип, татасына мусафирликке кельген. Пейгъамберимиз эништеси олгъаны ичюн, янында бойле урбада корюнмекнинъ мумкюн олгъаныны тюшюнген. Амма Пейгъамберимиз (с.а.с.) оны бойле корьгенинен, бетини чевирип: «Эсма! Бир къадын мукеллеф олгъан сонъ, (эль ве юзюне ишарет этип) бу ве бундан башкъа ерининъ корюнмеси догъру дегильдир», – деп, оны тенбиеледи. Эсма (р.а.) янълышыны анълап, бундан сонъра эп догъру шекильде кийинди. Эсма (р.а.) пек утанчакъ эди. Пейгъамберимиз (с.а.с.) Зубейр иле Эсманынъ янъы къурулгъан юваларына маддий ярдым косьтермек ичюн, оларгъа хурма багъчасыны багъышлады. Бир кунь, Эсма (р.а.) хурма джыйгъан сонъ, сепетни башы устюне къойып, эвге къайта эди. Ёлдан Пейгъамберимиз (с.а.с.) сахабелеринен берабер кече эди. Эсманы бу алда корьген Пейгъамберимиз, девени токътатып, отурмасыны теклиф этти. Утангъанындан, Эсма къалмагъа истемегенини айтты ве озь ёлуна девам этти. Эсма (р.а.) эли ачыкъ, юреги зенгин, джумерт бири эди. Пейгъамберимиз (с.а.с.): «Эсма! Элинъни багълама (къызгъанма), ёкъса, Аллах да санъа озь рахметини ёлламаз», – айткъан сонъ, джумертлигинен даа да белли олды. Ихтияджындан зияде олгъаныны фукъарелерге берип, адий бир аятны бегене эди. Къысметине разы олып, шукюр эте, зенгинлик пешинде дегиль эди. Икътисат этмеге алышкъан, исрафны бегенмей эди. Акъайы ичюн гузель омюр аркъадашы олгъаны къадар, балаларына да гузель бир ана эди. Зубейрнен (р.а.) берабер бахтлы-частлы бир омюр кечирдилер. Секиз баласы олды: учь къыз, беш огълан. Тербие бермек меселесинде пек дикъкъатлы эди. Адлары белли олгъан сахабелерден Абдуллах бин Зубейр ве табиинден Урве бин Зубейр киби, гузель огъуллар тербие этти. Хазрет-и Эсма 100 яшыны кечип, огълу Абдуллахнынъ шеит олмасындан бир къач кунь сонъра вефат этти. Пейгъамберимизден 85 хадис ривает этти. Аллах ондан разы олсун! Эмине Асанова

Олюмни тюшюнмек

Опубликовано:

Мукъаддес Китабымыз Къуран-ы Керимде эр джанлынынъ олюмнинъ дадыны аладжагъы бильдириле («Энбийя» суреси, 35 ает). Эр биримиз кочип кеткен о кервангъа эрте я да кеч къошуладжакъ. Эджель къапымызны чалгъанда, бу аетнинъ мухатаплары олып, онъа буюр айтаджакъмыз. Джумагъа джамиге баргъаным заман, биринджи сырада отургъан къартбабаларнынъ бетлерине бакъкъанымда, араларында бир талай даа тюневин келип тургъан инсанларнынъ энди янымызда олмагъаныны корем. Арамыздан инсанларнынъ бу дюньядан кетмеси бизге олюмни хатырлата. «Раббинъе къайт!» («Феджр» суреси, 28 ает) эмирини эшиткенджеге къадар озюне такъдир этильген заманны яшагъан бизлернинъ эн буюк дерди – сонъ нефес олмакъ керек. Буны унутмагъа тырышмакъ, олюмден къачмакъ, эльбетте, бош ерге болдурмакътыр. Дженаб-ы Аллах «Къаф» суресининъ 19-ынджы аетинде бойле буюра: «Олюм сархошлугу керчектен келир де, – «Эй, инсан! Иште, бу – сенинъ баштан берли къачкъанынъ шейдир», – айтылыр». Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) олюмни тюшюнмек дюнья ве ахирет аятымыз ичюн не къадар файдалы олгъаныны бойле ачыкълагъан: «Олюмни чокъча хатырланъыз! Чюнки олюмни хатырламакъ (инсанны) гунахлардан темизлей, дюнья севгисинден къуртара. Эгер зенгин олгъанынъызда олюмни тюшюнсенъиз, бу сизни байлыкънынъ беляларындан къорчалар. Фукъаре олгъанынъызда олюмни тефеккюр этсениз, аятынъыздан мемнун олманъызны теминлер» (Суютий, «Джамиу’с-сагъыр», I, 47). Кене Ресулюмиз (с.а.с.) бойле буюргъан: «Бутюн зевкъларны тамырындан ёкъ эткен олюмни чокъча хатырланъыз!» (Тирмизий, «Къыямет», 26). Дюньягъа бу къадар багълы олгъанымызда, о багъны текаран чезмек, бираз да олса, юзюмизни ахиретке чевирмек, аятымызнынъ манасыны даа теринден анъламакъ, яхшы бир мусульман олмакъ ичюн олюмни тефеккюр этмек, тюшюнмек макъсадынен къабирлерни зиярет этмек мумкюн. Пейгъамбер Эфендимиз бшойле буюргъан: «Къабирлерни зиярет этмегек истеген зиярет этсин. Чюнки къабир зиярети бизге ахиретни хатырлата» (Тирмизий, «Дженаиз», 60; Эбу Давуд, «Дженаиз», 77). Къабристан зияретлери инсан къальбининъ йымшамасына, дюнья севгисинден къуртулмасына весиле ола. Нефистеки арзу ве истеклернинъ не къадар бош олгъаныны, дюньянынъ аркъасындан чапкъалагъанымыз арада сонъумызнынъ насыл оладжагъыны, къыскъаджасы, унуткъанларымызны хатырлата. Бизим де, анда яткъанлар киби ятаджагъымызны, оларнынъ янына кетеджегимизни бизге эслете. Хазрет-и Пейгъамбер (с.а.с.) сахабелерине къабристангъа баргъанлары заман бойле айтмаларыны огрете эди: «Селям сизге, эй, бу диярнынъ мумин ве муслим халкъы! Иншаллах, якъында биз де аранъызга къошуладжакъмыз. Аллахтан бизни де, сизни де багъышламасыны тилейим» (Муслим, «Дженаиз», 104). Керчек шу ки, биз де бизден эвелькилер къайткъанлары киби къайтаджакъмыз. Белли ки, юзь йыл сонъра ич биримиз бу дюньяда энди олмайджакъмыз. Амма къышнынъ келеджегини бильген инсан къыш ичюн азырлана. Комюр ала, одун джыя. Не ичюн инсанлар олюмни унуталар? Не ичюн динимизни огренип, онъа азырланмайлар? Хадис-и шерифте: «Инсан яшагъаны ал узьре оле ве ольгени ал узьре о бир дюньягъа бара», – буюрылгъан (Мунавий, «Фейзу’ль-къадир», V, 663). Бунынъ янында, башкъа хадис-и шерифте бойле буйрулгъан: «Бир кимсе сонъ нефесте (темиз бир къальп иле) келиме-и тевхид айтса, дженнетке кирер» (Хаким, «Мустедрек», I, 503). Сонъ нефес меселесинде пейгъамберлер тышында ич кимсе эмин дегильдир. Атта, Юсуфнынъ (а.с.) Аллаху Таалягъа «(Аллахым!) Джанымны мусульман оларакъ ал, ве мени салихлернен берабер эйле!» шекилинде дуа этмеси бизлер ичюн буюк ибреттир (Бакъ: «Юсуф» суреси, 101 ает). Бундан себеп, мумин хавф ве раджа (къоркъу ве умют) дуйгъулары арасында сонъ нефес имтианына азырланмагъа гъайрет этмек керек. Невбеттеки ает-и керимеде бойле буюрыла: «(Инсанлар!) Сакъын дюнья аяты сизни алдатмасын ве шейтан, Аллахнынъ багъышлавыны ишандырып, сизни къандырмасын» («Лукъман» суреси, 33 ает). Хадис-и шерифте де бойле буюрылгъан: «Бир кимсе узун заман дженнетликлернинъ амелини ишлер, амма сонъ амели джеэннемликлернинъ амелинен нетиджелендирилир. Бир кимсе де узун заман джеэннемликлернинъ амелини ишлер, амма сонъ амели дженнетликлернинъ амелинен нетиджелендирилир» (Муслим, «Къадер», 11). Дженаб-ы Аллах джумлемизге шуларны унутмайып, сонъуны тюшюнген ве сонъ нефесине азырлангъан къулларындан олмагъа насип эйлесин. Сонъ нефеслерини кемал иман узьре берген къулларындан олайыкъ. Раим Гафаров

Буюклерге урьмет акъкъында хадислер

Опубликовано:

Динимиз боюнджа буюклерге нисбетен урьмет этильмеси керек. Ислямда бунъа буюк дикъкъат айырыла. Атта, бу хусус бир инсаннынъ ахлякъыны белли эткен бир косьтергичтир. Дикъкъатынъызгъа буюклерге урьмет акъкъында Пейгъамберимиз Мухаммед Мустафанынъ (с.а.с.) бир къач хадисини теклиф этемиз. «Эсли-башлы мусульмангъа урьмет косьтермек – Аллахкъа ибадетнинъ бир чешитидир» (Эбу Давуд). «Эгер бир яш эсли-башлы инсангъа онынъ яшы ичюн урьмет косьтерсе, Аллах онъа да къартлыкъта урьмет косьтереджек инсанны ёллар» (Тирмизий). «Кичиклерге мерхамет этмеген ве буюклерге урьмет косьтермеген бизден дегильдир» (Тирмизий). «Тек эки юзьлю инсан бу учь инсангъа нисбетен сайгъысызлыкъ косьтере: чал (эсли-башлы) мусульмангъа, бильгиси олгъангъа ве адалетли имамгъа» (Табераний). «Яшларгъа мерхамет косьтермеген, буюклерге урьметнен давранмагъан ве алимлернинъ къыйметени бильмеген бизден дегильдир» (Табераний). «Кичиги уйкенге селям бере, кеткени – отургъангъа, кичиги – буюкке» (Бухарий). «Намаз вакъыты кельгенде, аранъыздан бири эзан окъусын, имам оларакъ исе, аранъыздан энъ буюги чыкъсын» (Бухарий).

Хазрет-и Хатидже анамыз (р.а) акъкъында алты хусус

Опубликовано:

Хазрет-и Хатидже (р.а.) – Пейгъамберимиз Мухаммеднинъ (с.а.с.) биринджи къарысы ве Ислям алемининъ энъ белли ханымы олды. Пейгъамбер Эфендимизнинъ (с.а.с.) Хатиджеге нисбетен севгиси сонъсуз эди. Хатидже (р.а.) Пейгъамберимизнинъ энъ гузель омюр аркъадашы олмакънен бир сырада, Ислям динини даркъатмакъ огърунда онынъ энъ якъын ве садыкъ досту, сафдашы эди. Хатидже анамыз 1400 йыл эвельси яшаса да, эр бир ханым онынъ шахсиети ве омюринен меракъланса, кендиси ичюн бир чокъ нумюне тапар. Сизлерни даа чокъ меракъландырмакъ ичюн исе, Ислям алемининъ энъ мувафакъиетли ханымы Хатидже (р.а.) акъкъында бир къач хусусны огренмеге теклиф этемиз: 1. Хатидженинъ (р.а) мешгъуль олгъаны шахсий иши бар эди. Хатидже анамыз тиджаретнен огърашып, зенгин ве намлы ханым эди. Бабасы Къурейш къабилесинден олып, мувафакъиетли базиргян эди. Бабасындан кечкен къабилиетинен Хатидже (р.а.) усталыкънен тиджарет ишини идаре эте эди. Бабасынынъ олюминден сонъ, бутюн иш онынъ омузларына тюшти, ве Хатидже (р.а.) ишанчлы, дюрюст эркеклерни ишке джельп этип, тиджаретини Мекке, Сурие, Йеменде япа эди. Онынъ итибары, сезгирлиги ве иш юрютме къабилиети себебинден Хатиджеге «Темиз» деп, айта эдилер. Шу тиджарет Хатидже (р.а) ве Мухаммеднинъ (с.а.в) къальплерини де бирлештирген эди. 2. Хатидже бутюн эвлилик теклифлерини ред эте эди. Хатидже (р.а.) мувафакъиетли ве намлы ханым олып, джемаат арасында шан-шухрет къазанды ве бир чокъ эркеклер онен эвленмек истей эди. Мухаммедни (с.а.с.) аятында расткетиргендже, Хатидже эки кере акъайгъа чыкъкъан эди, ве эки кере де тул къалгъан эди. Экинджи къоджасы вефат эткен сонъ, Хатидже эвленмек ниети олгъаныны бильдирген эркеклернинъ теклифлерини ред эте эди. Чюнки онынъ такъдиринде энъ гузель инсаннынъ омюр аркъадашы олмакъ язылы эди. 3. Хатидже Пейгъамберимизге (с.а.с.) эвленмек теклифини озю япты. Хатиджени Мухаммеднинъ (с.а.с.) табиаты, ишке нисбетен олгъан месулиети, ич дюньясынынъ гузеллиги ве зенгинлиги о къадар севиндирди ве айретте къалдырды ки, о озю, бир муддет сонъра, онен эвленмек теклифинде булунды. Буны, эльбетте, догърудан юзюне бакъып дегиль де, досту Нафис бинт Умейенинъ араджылыгъынен япты. Мухаммед (с.а.с.) бу меселеде бирден къарар бермейип, эмджелери Хамза ве Эбу Талибнен акъыл танышты. Нитиджеде, йигирми деве мехиринен Мухаммед (с.а.с.) Хатиджени апай оларакъ алды. 4. Хатидже Пейгъамберимизден (с.а.с.) 15 яш буюк эди. Пейгъамберимиз (с.а.с.) эвленгенде, 25 яшында эди, Хатидже анамыз исе, 40 яшында. Хатидже мукеммель омюр аркъадашы эди, къоджасына садыкъ, эр тарафтан оны дестеклеген, акъайынен берабер эр бир зорлукътан кечмеге азыр олгъан бир къадын эди. Башларына бир чокъ мусибет тюшсе де, севгилери эп арта эди. Араларында Аллах тарафындан насип этильген акъикъий, темиз ашкъ бар эди. Хатидже Пейгъамберимизнинъ (с.а.с.) ильк къарысы эди, олар бирликте 25 йыл яшадылар. Хатидже Пейгъамберимизге (с.а.с.) алты эвлят берди. Пейгъамберимиз (с.а.с.) Хатидженинъ олюминден сонъра биле оны севмеге девам эте эди, ве аятынынъ сонъунъа къадар онъа олгъан севгиси сувумады. 5. Хатидже Ислямны къабул эткен биринджи инсан олды. Хатидже анамыз Мухаммеднинъ (с.а.с.) Аллахнынъ сонъ эльчиси олгъаныны къабул эткен ве онъа кельген вахийлерге инангъан ильк инсан олды. Хакъ дин Ислямны биринджи къабул этерек, Хатидже анамыз Пейгъамберимизни (с.а.с.) эр бир джеэттен дестекледи. Олар, экевлешип, эр кестен гизли намаз япып башладылар. Айны шу себептен Хатидже ислямиетнинъ анасы оларакъ танытылгъан. 6. Хатидже эр вакъыт фукъарелерге ярдым эте эди. Ислямда эм зенгинлик, эм фукъарелик инсан ичюн Аллахтан бир сынавдыр. Хатидже шу сынавларнынъ экисинден де кечти, ве бунынъ ичюн, чареси олгъаны къадар, фукъарелерге, етим балачыкъларгъа, тул ханымларгъа ве ярдымгъа мухтадж олгъан эр кеске ярдым этмеге тырыша эди. Хатидже дюнья тарихында энъ белли ханым оларакъ мешхурдыр. О, 14 асыр кечкенине бакъмадан, инсанларны айретте къалдырмагъа, ильхамландырмагъа девам эте. Онынъ шахсиети, омюри, диндарлыгъы ве джесюрлиги бугунь де эпимиз ичюн энъ гузель нумюнедир.

Ёлджулыкъ адабы

Опубликовано:

Инсаннынъ аятында вазгечильмез ихтияджлар сырасына ёлджулыкъ кирмекте. Ёлджулыкъ фаркълы макъсатларнен япыла биле: тиджарет ичюн, бильги алмакъ ичюн, акъраба зиярети ичюн, бир ибадетни, меселя, хаджны эда этмек ичюн, ве иляхре. Мусульманнынъ ёлджулыкълары Аллах ве Ресулине къаршы олмамалы. Яни ниети темиз ве элял олмасы керек. Ёлджулыкънынъ асыл макъсады исе, – Раббимизнинъ разылыгъыны къазанмакъ ве Оны танымакътыр. Аллаху Тааля Къуран-ы Керимнинъ бир чокъ ает-и керимесинде инсанларны ёлджулыкъкъа (сеяаткъа) тешвикъ эте. Меселя: «(Ресулим) айт: «Ер юзюни долашынъыз, ве (динни) ялан сайгъанларынынъ акъибети насыл олгъанына бир бакъынъыз» («Энам» суреси, 6/11 ает). Аллаху Тааля хата япмамакъ ичюн инсанларгъа озь кечмишинден, кечмиш несиллерден ибрет алмакъны тевсие эте. Ёлгъа чыкъкъан бир мусульман ичюн динимизде бир чокъ къолайлыкъ бар. Меселя, ёлджулыкъ 90 км ве ондан зияде олса, 4 рекятлы намазларны къыскъартып, 2 рекят къылмакъ мумкюн, сонъра, оразаны тутмамакъ изини де бар (амма сонъра къазасыны тутмакъ керек). Пейгъамберимиз (с.а.с.) аяты боюнджа чокъ сеферлерге чыкъкъан: тиджарет, хиджрет, дженк, акъраба зиярети себеплеринден... Ве ёлджулыкъкъа чыкъкъанда насыл хусусларгъа дикъкъат этмек керек олгъаныны бизлерге де огреткен. Пейгъамберимиз (с.а.с.) джума акъшамы куню ёлджулыкъкъа чыкъа эди. Бунынъ икметлери бар. Муслим, Тирмизий ве Бухарийде кечкен хадислерде корьгенимиз киби, джума акъшамы куню амеллеримиз Аллаху Таалягъа еткиздириле ве дженнет къапулары ачыла. Пейгъамберимиз (с.а.с.) ёлгъа саба эрте чыкъа эди. Ве озь уммети ичюн бойле дуа япкъаны ривает этиле: «Аллахым! Умметимнинъ (саба) эрте башлагъан ишлерини берекетли эйле». Бу сёзни айткъан Пейгъамберимиз (с.а.с.) сахабелерини гъазвеге саба эрте ёллагъан эди (Эбу Давуд). Бунен багълы мешхур аталар сёзю бар: «Эрте тургъан ёл алыр». Сахабелер садедже ёлджулыкъ ичюн дегиль, илим огренмек ве тиджарет япмакъ киби эр тюрлю хайырлы ишни эртеден башламагъа гъайрет эте эди. Ёлгъа чыкъкъанда, Пейгъамберимиз (с.а.в.) дуа япа эди. Меселя: «Аллахым! Биз бу ёлджулыгъымызда Сенден эйилик ве такъва, бир де бизни хошнут оладжагъынъ амеллерге мувафакъ этменъни тилеймиз. Аллахым! Бу ёлджулыгъымызны къолай эйле ве узакъны якъын эт. Аллахым! Сеферде ярдымджым, кериде къалгъан аиле ве балаларымнынъ къоруйыджысы Сенсинъ. Аллахым! Ёлджулыкънынъ зорлукъларындан, ярамай шейлерни къаршыламакътан ве, къайткъанда, малымызгъа, аиле ве балаларымызгъа яман аллар кельмесинден Санъа сыгъынам». Пейгъамберимиз (с.а.с.) сеферден къайткъаны вакъыт, айны бу сатырларны текрарлап, оларгъа бу сёзлерни къошып дуа эткен эди: «Биз ёлджулыкътан къайткъан, тёвбе эткен, куллукъ япкъан ве Раббимизге хамд эткен адамлармыз» (Муслим, Эбу Давуд). Пейгъамберимиз, ёлгъа чыкъаяткъанда, девеге мингенде базы ает-и керимелер окъуй эди. Меселя, «Худ» суресининъ 41-инджи аетини: «Бу вастанынъ кетмеси де, къайтмасы да Аллахнынъ адынен. Шубесиз, Раббим чокъ багъышлайыджы, чокъ мерхаметлидир». Ёлджулыкъ девамында тёпелерге чыкъкъанда, Пейгъамберимиз (с.а.с.) «Аллаху экбер» айта эди, ашагъы энгенде исе, «Субханаллах» дей эди (Эбу Давуд). Пейгъамберимиз (с.а.с.) ёлгъа ялынъыз чыкъмамакъны тевсие эткен. Ёлджулыкъ базыда инсан ичюн зор ола биле ве янында якъын досту олмалы. Бирликте зорлукътан чыкъыш ёлуны даа къолай тапмакъ мумкюн. Пейгъамберимиз (с.а.с.) аилесинден айырылгъан бир кимсеге хаберсиз (сюрприз оларакъ) гедже вакъытында эвге къайтмагъа ясакъ этти. Эгер хабер даа эвель берильсе, аилеси азырлыкъ япар ве оны беклер. Эгер хабер бермек имкяны олмаса, куньдюз я да саба къайтмакъ даа гузельдир. Бу укюм Бухари ве Муслимде кече. Пейгамберимиз (с.а.с.) ёлджулыкътан къайткъанда, эвине кирмеден эвель, джамиге кире ве эки рекят намаз къыла эди (Бухарий). Бу давранышнынъ бир чокъ икмети бар. Энъ башта ёлджулыкъ селяметлик иле кечкени ве эвге къайтмагъа имкянымыз ичюн Аллахкъа шукюр этмелимиз. Намаз къылмакъ ичюн абдест алгъанда, инсан эм беденинен, эм де рухунен маддий ве маневий писликлерден темизлене ве раатлана ве аилесинен даа нешели ве хузурлы бир шекильде къаршылаша. Ёлджулыкъларымыз эр заман Аллах ризасы ичюн олсун! Сагъ-селямет аилелеримизге къайтмагъа Аллаху Тааля насип эйлесин! Айше Дуран

Ридван Максудов: «Мусульман олгъанымызны унутмайыкъ, ярын эсап куню, бугунь исе, – азырлыкътыр»

Опубликовано:

Бу сефер «Сымалар» рубрикамызнынъ къараманы – имам, иляхиятчы КъМДИ янында «Элял» болюгининъ реиси Ридван Максудов. Бундан да гъайры, Ридван бей Къырым Муфтилигинде шахсий, къоранта проблемлеринен мураджаат эткен инсанларгъа меслеат хызметини бере. Келинъиз, онен таныш олайыкъ. Ридван оджа, кенди тахсилинъиз акъкъында тариф этинъиз. Тахсилимни ильк эвеля озь къорантамда, анам ве бабамдан алмагъа башладым. Аллахкъа бинълердже шукюрлер олсун, бизлерге адалетни, иманны ве самимиетни балалыкътан ашламагъа тырыштылар. Хатырлайым ки, ятмадан эвель, бабам бизлерден бильгенимиз бутюн сурелерни динълеп, тешкере эди. Къоранта муаббетлигини къорчаламакъ ичюн эп берабер ашамагъа отурта эди ве бири-биримизге сайгъы иле давранмагъа огрете эди. Аллахтан кельген рызыкъкъа дикъкъат этип, анам отьмек уфагъынынъ биле ерге тюшмемесини бизлерге огрете эди. Буларнынъ эписи ичюн оларгъа миннетдарым. Докъузынджы сыныфтан сонъ Къырым Къалай медресесине окъумагъа кирдим. Учь йылдан сонъ медресе мезуны олдым. Бундан сонъ бир бучукъ йыл озь коюмде имамлыкъ яптым ве медресе мудири, Мурат оджанынъ теклифинен Тюркиеге барып, Мармара университетининъ Иляхият факультетине окъушкъа кирдим. Анда беш йыл девамында диний тахсиль алдым. Сонъра, арап тилини пекитмек ичюн, базы арап мемлекетлерини зиярет эттим. Амма, беллесем, диний тахсилиме энъ буюк иссени Тюркиеде олгъан Пендиктеки «Хасекий» окъув юрту къошты. Дерслеримизге чокъ урьмет этильген оджалар кирди, ве учь йыл бизлернен берабер вакъыт кечирип, дёрт мезхеп фыкъыхыны, тефсир, хадис, акъаид ве башкъа дерслерни бердилер. Раббим бутюн оджаларымдан разы олсун! Сиз КъМДИ янында «Элял сертификация» болюгининъ реиси оласынъыз. Сонъки йыллар ичинде саа баягъы инкишаф эте ве бу иште иссенъиз буюктир. Къырымда «Элял» саасынынъ келеджеги насыл? Керчектен де, сонъки вакъытта дюнья мусульманларынынъ чокълашмасы ве диний шуурларынынъ уянмалары себебинден элял ашайт ихтияджы къачынылмаз олды. Бир де, йигирми биринджи асырнынъ проблемасы олгъан ГМО ве зарарлы мадделернинъ чокълашмасындан себеп, инсан вуджудына зарар кетиреджек бир чокъ махсулатлар тек мусульманларны дегиль, мусульман олмагъан кимселерни де темиз ве элял ашайтларны сайламагъа меджбур этмектедир. Бунынъ ичюн бутюн мусульманларгъа тевсием – «элял» язысына алданмайып, алгъан ашайт маддесининъ устюнде къайсы ширкет я да орган тарафындан тешкерилип, изин берильгенининъ логотипини бакъаракъ, эляллыкъ сертификатынынъ олгъанына дикъкъат этмели. Чюнки биз ашагъанымыз харам я да элял ашнынъ тесирини озь юрегимизде ве ахлякъымызда ташымакътамыз ве буны келеджек несиллерге де кечиремиз. Болюк не вакъыттан берли чалыша. Онынъ макъсады недир? Муфтиятнынъ «Элял» болюги эки бинъ он едининджи сенеси КъМДИ Шурасы тарафындан ачылды. Макъсадымыз – Къырым мусульманларына элял саасында ярдым этмектир. Афсус ки, элял олып корюнген эр шей ойле дегильдир. Себеби – эм акъча къазанмакъ гъайрети, эм де бильгисизлик ола биле. Бизим истегимиз исе, – элял ашайтнынъ чокълашмасы ве керчек манада элял олмасыдыр. Къырымда не къадар ширкет озь махсулатларыны элял оларакъ тасдыкълады? Эсас талаплар недир? Шимдиге къадар тахминен йигирми ширкет озь махсулатларыны элял оларакъ тасдыкълады ве бу иш кет-кете девам этмекте. Талапларымыз пек къолайдыр: мураджаат этмек, махсулатларнынъ теркибини, ренк ве дад берген къошма мадделерини косьтермек, чалышув ернинъ темизлигине риает этмек ве девлет тарафындан керек олгъан весикъаларны тапшырмакътыр. Бунынъ сонъунда биз эр шейни камерагъа чекип, акт язамыз ве, эр шей яхшы олса, сертификат беремиз. Базыда къоранта азалары арасында чыкъкъан даваларны шериат махкемеси бакъа. Сиз шериаткъа коре кечирильген махкемелерде къады оларакъ чыкъасынъыз, Ислям къанунларына эсаслангъан махкемелер не къадар сыкъ кечириле? Инсанлар Муфтиятымызгъа эсасен насыл меселелернен мураджаат эте? Афсус ки, кунюмизде къоранта муаббетсизлиги ве айырылувларнынъ артмасындан, диний бильгисизликтен себеп, сойлар бири-бирине зулум этелер. Къадын иддети битмеден эвден къувула я да иддети ичинде башкъа акъайгъа чыкъа. Акъай учь талакънынъ эписини бирден бере. Албуки, бу оюнджакъ дегиль ве учю бирден берильмеси гунахтыр. Чокъусы вакъыт не къадын, не де акъай озь вазифелерини керекли киби эда этмей. Иште, бойле меселелер сыкъ котериле ве фитненинъ яйылмасына себеп ола. Бунынъ янында ватандашларымыз арасында анълашмамазлыкълар чыкъа. Бу я бордж, я котек, я да чалышкъан ишнен алякъалы ола биле. Биз даванынъ эки тарафыны да чагъырып, Аллахнынъ китабына ве Пейгъамберимизнинъ суннетине эсасланып, араларыны адалетнен чезмеге тырышамыз. Ахиретке къалмасын ве бу дюньяда, бу мемлекетте муаббетлик иле яшасынлар. Бунынъ янында кимерде чет укюметлерден кельген къардашларымызнен анълашмамазлыкълар ола. Бу вазиетте де, миллетчилик япмайып, араларыны адалетнен чезмеге тырышамыз. Не вакъыттан берли Къырымда бойле шериат махкемелери отькериле? Инсанлар ишбу махкемелерде чыкъарылгъан къарарларгъа риает этеми? Диний махкемелер Къырымда пек чокъ вакъыттан берли бар. Инсанлар эвель де, джамиге келип, бильгили имамдан ярдым сорай эдилер ве имам араларыны адалетнен чезмеге тырыша эди. Амма, сонъки йыллары, мусульманларнынъ артмасы ве диний шуурларынынъ уянмасындан себеп, даа чокъ кельмеге башладылар. Мен беллесем, бу сонъки дёрт-беш йыл ичинде инсанлар гонъюллерини джамиге зиядедже багъладылар ве биз де Аллах ризасы ичюн оларны къабул этмеге тырышамыз, ёкъ демеймиз. Чюнки билемиз, ким бир мусульмангъа ярдым къолуны узатса, Аллах да онъа ярдым этер, ким бир мусульманнынъ бир къыйын меселесини чезсе, Аллах да онынъ къыйын меселесини чезер. Эм де бу бизим боюнымызнынъ борджудыр, чюнки биз динимизге коре яшап, меселелеримизни чезмесек, эпимиз гунах ичинде оладжакъмыз. Къарарымыз диний эсасларгъа багълы, адалетли ве къатты олмасы шарт. Ерине кетирильмеси исе, Аллах къоркъусына багълыдыр. Эгер кельген инсанлар джамиге кельген олсалар, къарарны ерине кетирмелери шарттыр, кетирмейджек олсалар, джамиге кельмеге керекмей. Биз не озюмизни, не де Аллахны алдатып оламайджакъмыз. Аллах исе, Адильдир ве эр шейни озь ерине къояр, эм бу дюньяда, эм де ахиретте. Къады олмакъ пек месулиетли бир иш, сиз насыл ве не вакъыт бу вазифеге тайин этильдинъиз? Къады олмакъ ичюн насыл чизгилернинъ саиби олмалы? Мен озюме къады деп айтмайым. Бу ишке ляйыкъ олгъанымны да тюшюнмейим. Амма, такъдир ойле къарар къылды, инсанлар гонъюллеринде темиз ниетнен келип, агъам сен даа яхшы билесинъ, бизни динъле, дейлер. Аллах ризасы ичюн деген сонъ, ёкъ деп оламайсынъ, ярдым этесинъ. Иште, бойле меселелер чокълашкъан сонъ, кимер инсанларнынъ агъызындан къады деп, айтылмагъа башланды. Амма бу пек месулиетли ве къыйын бир меселе. Эр кеснинъ проблемасы сенинъ проблеманъ ола ве сен сувукъ къаннен эки тарафны да динълемек керексинъ. Бирининъ козьяшлары, айнеджиликлери я да вазифеси сени алдатмамасы керек. Аллах сакъласын, кимседен бир капик биле алмамакъ керек, ёкъса бу ишнинъ акъчанен чезильмесини тюшюнеджеклер. Базыда инсанлар «сагъ ол» биле айтмагъа унуталар. Мен инанам, Къырымда менден даа бильгили, даа адалетли ве Аллахтан даа чокъ къоркъкъан къардашларым бар, ве, келеджекте, бу ватан бизден даа хыйырлы кимселерге мирас къаладжакъ. Къорантанъыз акъкъында тариф этинъиз. Сиз дёрт къызнынъ бабасы оласынъыз. Оларнынъ тербиесинде даа зияде неге дикъкъат этесинъиз? Раббим манъа дёрт дюльбер къыз эдие этти ве бунынъ ичюн Раббиме чокъ миннетдарым. Къызчыкъларымны пек севем ве оларнен кучюм еткени къадар вакъыт кечирмеге тырышам. Учь къызым меннен юкълайлар, дёртюнджиси анасынен. Юкъламадан эвель сесли бир шекильде «Ихляс» суресини ве Раббена дуаларыны окъуп, юкъламагъа яталар. Къартбабаларыны, къартаналарыны зиярет этмеге севелер. Онынъ ичюн кимерде афта сонъларында оларны да зиярет этемиз. Мен беллесем, ким ана-бабасындан насыл тербие алгъан олса, озь эвлядына да нисбетен ойле тербие бере. Меним ниетим – къызларымнынъ Аллахны, динимизни, Пейгъамберимизни севген, тербиели ве адалетли осьмелеридир. Окъуйыджыларымызгъа не айтмагъа истер эдинъиз. Окъуйджыларымызгъа шуны тевсие этмеге истер эдим: «Мусульман олгъанымызны унутмайыкъ, ярын эсап кунюдир, бугунь исе, –азырлыкътыр. Озь ишлерини бугунь теразеге къойгъан кимсенинъ ярын эсабы къолай олур. Адалетли олайыкъ, озюмизни гунахлардан къорчалайыкъ, буюклеримизни урьмет этейик, кичиклеримизни севейик. Ана-бабаларымызнынъ разылыгъыны къазанып, эвлятларымызгъа саип чыкъайыкъ. Къул акъкъына кирмейик, мазлум кимсеге къолумызны узатайыкъ. Аллах ичюн бири-биримизни севген къуллар олайыкъ. Башкъаларнынъ дегиль, озюмизнинъ Аллах ичюн, миллет ичюн, ватан ичюн не япкъанымызгъа бакъайыкъ. Азиз яшайыкъ ве, мусульман олып, джан берейик! Эвелина Аблязова

Къуран-ы Керим – юдже китабымыз

Опубликовано:

Бир чокъ хадис-и шерифте Къуран окъумакънынъ фазилетини анълаткъан Пейгъамберимиз (с.а.с.) шу меселени бу мубарек сёзюнен не гузель ифаделеген: «Ичинъизден энъ хайырлынъыз Къуранны огренген ве огреткендир». Къуран-ы Керим – Аллахтан эндирильген сонъки иляхий китаптыр. Бу юдже китап севгили Пейгъамберимиз Хазрет-и Мухаммед – салляллаху алейхи ве селлемге 23 йыл девамында эндирильди ве 14 асырдан берли Аллах тарафындан къорчаланмакъта. Къуран икметнен толу бир китаптыр. Къуран-ы Керимде Аллахнынъ мерхамети, муджизелери ве адалети анълатылмакъта. Бу – инсанлыкъкъа энъ буюк эдиедир, онъа ошагъан бир китап даа корюльмеди ве корюльмейджек. Къуран-ы Керим акъкъында Аллаху Тааля бойле буюра: «Бу китап (Къуран), онда асыл шубе ёкътыр. О, муттакъийлер (сакъынгъанлар ве арынмакъ истегенлер) ичюн бир ёл косьтериджидир» («Бакъара» суреси, 2/2 ает). Къуран – Ислямнынъ темелидир. Инсан Къуран-ы Керимге инанмагъандже, иман эткен сайылмаз. «Пейгъамбер Рабби тарафындан онъа эндирильгенге иман этти, муминлер де (иман этти). Эр бири Аллахкъа, мелеклерине, китапларына, пейгъамберлерине иман этти. «Аллахнынъ пейгъамберлеринден ич бири арасында айырды япмаймыз. Эшиттик, итаат эттик. Эй, Раббимиз, афунъа сыгъындыкъ! Дёнюш Санъадыр», – дедилер» («Бакъара» суреси, 2/2 ает). Къуран ве суннет – Ислямнынъ эки менбасыдыр. Мусульман ичюн бу дюньядаки эки рехберидир. Бунен алякъалы оларакъ, Аллаху Тааля севгили Пейгъамберимиз Мухаммед – салляллаху алейхи ве селлемге бойле буюргъан: «Биз бу китапны санъа, инсанларгъа ихтиляфкъа тюшкен шейлерини анълатувынъ ве иман эткен бир топлумгъа догъру ёлнынъ косьтериджиси ве рахмет оларакъ эндирдик» («Нахль» суреси, 16/64 ает). Къуран-ы Керимни инсанлыкъкъа бильдирмек вазифесини Аллаху Тааля Пейгъамберимиз Мухаммед – салляллаху алейхи ве селлемге берди. Бу къолай бир вазифе дегиль эди. Севгили Пейгъамберимиз Веда хутбесинде Аллахтан энген Къураннынъ сонъки аетини окъуды ве, бойлеликнен, юдже китабымыз тамамланды. Мукъаддес китабымыз Къуран-ы Керимде Аллахнынъ сыфатлары, харамлар ве эляллар, ахлякъ къаиделери, ибадет мевзулары ачыкъланмакъта. Пейгъамберлернинъ къыссалары, чешит къавмларнынъ тарихы, дженнет ве джеэннем иле алякъалы мевзулар да ачыкъланмакъта. Къуран-ы Керим бутюн инсанлыкъкъа ёлланылгъан бир китаптыр. Эр асырнынъ ихтияджларыны къаршылайджакъ акъикъат ве икметлернен толудыр. Юдже китабымыз ойле мукеммель шекильде Аллах тарафындан эндирильди ки, бугуньге къадар ич бир терджиман, шаир, язар оны денъиштирип оламады ве оламайджакъ. Къуран ич бир денъишмеге огърамадан, кунюмизге къадар келип етти. Къыяметке къадар да бу шекильде девам этеджек. Аллах эр бир пейгъамберни белли бир къавм ичюн сайлап ёллагъан. Меселя, Муса (а.с.) бую-джилер джемиетине ёлланылгъан. Аллах Мусагъа (а.с), буюджилерни аджиз косьтермек ичюн, аса муджизесини багъышлады ве буюджилер Аллахкъа иман эттилер. Пейгъамберимиз Мухаммед (салляллаху алейхи ве селлем) яшагъан вакъытта, араплар пек истидатлы шаирлер эдилер. Къураннынъ сёзлерини, аетлерини эшиткен сонъ пек шашырдылар, ве чокъусы бу себепле Аллахкъа иман эттилер. Къуран-ы Керим севгили Пейгъамберимизнинъ юдже бир муджизесидир. Мухаммед (салляллаху алейхи ве селлем) окъумагъа ве язмагъа бильмеген бири эди, бу себепле инсанлар Къураннынъ керчектен де Аллахтан олгъанына инандылар. Инанмагъанларгъа исе, Аллах Къуран-ы Керимде бойле буюрды: «Эгер къулумызгъа эндиргенимиз (Къуран) акъкъында шубеге тюшсенъиз, айды, онъа бенъзеген бир суре кетиринъ, эгер идданъызда догъру олсанъыз, Аллахтан гъайры шаатларынъызны (ярдымджыларынъызны) да чагъырынъ (ве буны исбат этинъ)!» («Бакъара» суреси, 2/23 ает). Энъ эсасы да, VII асырдан берли элимизде олгъан Къуран-ы Керим Пейгъамберимизнинъ кунюнде язылып эзберленген, Хазрет-и Эбу Бекир вакъытында мусхаф алына кетирильген ве Хазрет-и Осман тарафындан чокъартылгъан Къурандыр. Бутюн бу вакъыт ичинде ич денъишмеди. Аллах Къуран-ы Керимни озю къорчалайджагъына сёз бере: «Къуранны санъа Биз эндирдик, онынъ къорчалайыджысы да Бизмиз» («Хиджр» суреси, 15/9 ает). Билял Сулейманов