Имам-ы Азам балалыкъ чагъында эди. Куньлерден бир кунь Куфе шеэрине бир адам кельген. О, Аллахны инкяр эткен ве эр шейни табиат яраткъаныны иддиа эткен бир динсиз эди. Баргъан эр бир ерде инсанларны лафкъа тутып, оларнен тартыша, мусульманларнынъ къафаларыны къарыштыра эди.
Сапыкъ фикирлерини анълатмагъа башлагъан бу динсиз Куфедеки алимлернен корюшип, оларенен мунакъаша этмек истегини бильдиргенде, онъа кульген мусульманлар: «Бизим бир кичкенемиз бар. Эгер онен къаршылып, оны енъсенъ, буюк алимлеримиз о вакъыт сеннен корюшир», – деп, джевап бергенлер.
Динсиз буны къабул эткен. Нетиджеде, корюшив ерини ве саатыны кестирип, таркъалгъанлар.
Куфе халкъы мунакъаша этиледжек бинаны рыкъма-рыкъ толдургъан эдилер. Бельгиленген вакъыт киргенден сонъ энди ярым саат кече эди, кичкене бильгили исе, аля даа кельмей эди. Баягъы вакъыт кечкен сонъ, динсиз адам гъурурланып башлады, ве: «Эльбетте, менден къоркъты», – деп, кулип отура эди. Шу арада осьмюр яшында олгъан Эбу Ханифе ичери кирген.
Динсиз:
– Не ичюн кеч кельдинъ? Ёкъса, пек коркътынъмы? – деген.
Осьмюр:
– Ё-ёкъ, къоркъмадым, башкъа себебим бар. Эвимиз Фырат озенининъ о бир ялысында. Бу тарафкъа кечмеге истегеним вакъыт, копюрнинъ йыкъылгъаныны корьдим. Кечип оламайджагъымны анълагъан сонъ, а ердеки тереклерге бир сал олып, мени кечирмелерини эмир эттим. Олар да бир сал олып, мени кечирдилер. О себептен кече кельдим. Афу этинъиз, – деген.
Бу джевапны эшитип, къахкъахаларнен кульмеге башлагъан динсиз:
– Эй, акъылсыз бала! Терек озь-озюне ич сал олурмы? – деген.
Буны эшитип, бирден бир джиддийлешкен Эбу Ханифе:
– Асыл акъылы олмагъан сизсинъиз! Бир салнынъ озь башына япылгъаныны къабул эмейсинъиз де, уджсыз-буджакъсыз алемнинъ озь башына бар олгъаныны насыл да айтарсынъыз? – деп, кършылыкъ берген.
Бойле сёзге насыл джевап береджегини тапалмагъан инанчсыз:
– Мени гъафиль якъаладынъ, кичкене! Яхшы, шу, барлыгъыны иддиа эткенинъ Аллахны косьтер де, инанайыкъ, – деген.
Эбу Ханифе элине бир фильджан сют алып, динсизден сорады:
– Ягъ ве пенир неден япыла?
– Эльбетте, сюттен япыла!
– Айса, шу сютнинъ ичинде олгъан ягъ ве пенирни косьтеринъиз!
Динсиз адам шашырып:
– Эльбетте, шу сютнинъ ичинде ягъ ве пенир бар, лякин корюнмей, – деген.
Динсизни энъ зайыф еринден туткъан Эбу Ханифе:
– Шу сютнинъ ичинде ягъ ве пенир бар олгъаны алда, оларны косьтерип оламайсынъыз да, Юдже Аллахны: «Иште, бу – Аллах», – деп, косьтермемни насыл истейсинъиз? – деген.
Бу инандырыджы джевапларгъа бакъмайып, аля даа Аллахнынъ барлыгъына инанмагъан адам:
– Сонъ суалиме джевап берсенъ, устюнлигинъни къабул этеджем. Мадам: «Аллах бар», – деп айтасынъ, О, шимди не япа? – деп сорагъан.
Бир ан тюшюнген акъыллы кичкене:
– Отургъанынъыз кюрсюден ашагъы тюшюнъиз, суалинъизнинъ джевабыны анда береджем, – деп, динсиз тюшкен кюрсюсине чыкъкъан ве:
– Шимди Аллах, сенинъ киби бир динсизни бу кюрсюден ашагъы эндирип, меним киби кичик бир къулуны устюне чыкъарды, – дегенден сонъ, динсиз инсаннынъ айтаджакъ лафы къалмагъан. О, бинълердже инсаннынъ огюнде «келиме-и шехадет» сёзлерини кетирип, мусульман олгъан.
Эскендер Меметов