Якъынларыны джойгъан инсанлар, оларгъа насыл ярдымджы олурмыз, деп тюшюнелер. Шубесиз, оларгъа тиеджек ярдымынъыз бар.
Энъ гузель ярдым намазнен, Къураннен, дуанен, оларнынъ адына япылгъан яхшылыкъларнен олур. Къабирнинъ янына джанлы чичеклер отуртмакъ ярашыр. Мусульман яшатыджы олмакъ керек. Мевзугъа аит эски бир икяе мевджут.
Бир кунь бир шейх талебелеринден, озюне чичек кетиргенлерини истей. Бардыр бунда бир икмет деп, эр талебе чичеклернинъ энъ яхшыларындан, энъ гузеллеринден кетире…
Бир талебе исе, шейхнинъ огюне, къуп-къуру солгъан бир чичекнен чыкъа. Башкъа талебелер, бунъа шейхнинъ не айтаджагъыны меракънен беклейлер.
Шейх: «Эвлядым! Эр кес десте-десте чичек кетиргенде, сен не ичюн сапы сынгъан ве солгъан бир чичек кетирдинъ?», – деп, сорай.
О талебе исе: «Оджам, сиз манъа бир чичек кетиргенимни истединъиз. Лякин къайсы тарафкъа айланмасам, къайда бакъмасам, табиат эп Аллахны зикр эте, эп Онынъ исмини анъа. Оларнынъ зикрлерини токътатмамакъ ичюн, мен де бу къуру, джансыз, ольген чичекни кетирдим…». Икяе олса да, акъикъат чизгисини ташый. Керчектен, вефат эткен инсангъа джанлы чичекнинъ, терекнинъ файдасы бар. Къабирге терек сачмакъ – севаптыр. Терек ве чичекнинъ, вефат эткеннинъ руху, азабынынъ хафифлетильмесине весиле оладжагъына даир риваетлер бар. Бундан себеп, къабирлернинъ устюне сачылгъан тереклернинъ япкъанлар зикрлери, тесбихлери о къабирде яткъаннынъ дефтерине язылыр ве оны сачкъангъа да севап къазандырыр. Амма сачылгъан бу терек я да отуртылгъан чичеклернен мезар ташы ярышувына айландырмамакъ керек. Чичекнинъ фияты дегиль, джанлы олмасы муимдир. Тереклернинъ мейвалы я да узун омюрли олгъаны эйи олур. Айрыджа, къабирнинъ эм янына, эм устюне сачмакъ гузель сайыла. Муим олгъан – эм къабристанны гузеллештирмек, эм де кимсеге къыйынлыкъ чыкъармамакътыр.
«Элинъизде бир терек фиданы олса, къыямет къопмагъа башласа биле, эгер оны сачаджакъ къадар вакъытынъыз олса, мытлакъкъа сачынъыз» (Эль-Мунави, Фейзуль-Къадир, III/30).
«Ким терек сачса, онынъ ичюн теректен асыл олгъан мейва микъдары къадар Аллах севап язар» (Ахмед б. Ханбель, Муснед, V / 415).
«Эр ким бош, къуру ве джансыз бир ерни яшатаджакъ олса, бу амелинден себеп Аллах тарафындан мукяфатландырылыр. Инсан ве айван ондан файдалангъандже, о ерни яшаткъангъа садакъа язылыр» (Эль-Мунави, Фейзуль-Кадир, VI/39; Хейсеми, Меджмау’з-Зеваид, IV/67-68).
«Бир кимсе бир терек сачса, о терек мейва бергендже, севабы онъа язылыр» (Ахмед б. Ханбель, Муснед, V/480).
«Мусульманлардан бир кимсе бир терек сач-са, о теректен ашалгъан махсул мытлакъа онынъ ичюн садакъа олур. Кене о теректен чалынгъан мейва да, о мусульман ичюн садакъа олур. Къушларнынъ ашагъаны да садакъадыр. Эр кеснинъ ондан ашап эксильткени махсул да оны сачкъан мусульманларгъа аит бир садакъадыр» (Бухарий, Теджрид-и Сарих, VII/122; Муслим, Мусакат 2, №: 7).
«Инсан къабирде биле олса, еди шейден мейдангъа кельген севап девамлы олып, озюне етишир: огретильген илим, халкънынъ къулланмасы ичюн акъытылгъан сув, ачылгъан къую, сачылгъан терек, япылгъан месджит, окъулмакъ узре багъышлангъан Къуран ве олюминден сонъ озюне дуа этеджек эвлят» (Мунавий, IV/87).
Хазрети Пейгъамбер (с.а.с) бир мезарлыкътан кечкенде, эки мезардаки олюнинъ базы кичик шейлерден себеп, азап чеккенлерини корьди. Бу эки мезардаки мерхумлардан бири аятында лаф ташый, экинджиси исе кичик аджет япылув вакътындаки тамчылардан сакъынмай эди. Ресулюллах (с.а.с) яш бир дал алгъан, ортадан экиге больген ве эр бир парчаны эки къабирге де бирер-бирер отурткъан. Буны корьген сахабилер, не ичюн бойле япкъаныны сорагъанда: «Бу эки дал къурумагъандже, о экисининъ чеккен азап-ларынынъ хафифлетильмесине умют бар», – деп, буюргъандыр (Бухярий, Дженаиз, 82; Муслим, Иман, 34; Эбу Давуд, Тахарет, 26).
Юкъарыда косьтерильген хадислерге бинаэн, къабирге чичек ве дигер джанлы осюмликлернинъ отуртылмасы иле мезарда яткъанларгъа файдасы олур, деп умют этемиз. Аллахнынъ рахмети сонъсуздыр. Селям ве дуа иле…
РАИМ Гъафаров