10.01.2020 – НЕФИС: ЭЙИЛИК ВЕ ЯМАНЛЫКЪ КУРЕШКЕНИ ЕР
وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ مَا رَحِمَ رَبِّيَ إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ
[Ве ма уберриу нефси. Инне’н-нефсе леэммаратум бис-су. Илля ма рахиме Рабби. Инне Рабби Гъафуру’р-Рахим].
Мухтерем мусульманлар! Корип олгъанымыз алемнинъ энъ дегерли азасы – инсандыр. Чюнки Аллах Тааля пейгъамберлери вастасынен инсангъа мураджаат эте. Ер юзюнинъ энъ шерефли яратыгъы олмакъ бир тарафтан ниметтир, дигер тарафтан да бир имтиандыр. Инсан кимерде къоркъунен, ачлыкънен, джанынен ве эвлядынен, кимерде де байлыкънен, макъам ве рутбелернен имтиан ола. Энъ буюк имтианлардан бири де инсаннынъ озь нефсинен курешмесидир. Нефис – къулнынъ ичиндеки менфий дуйгъуларнынъ, элял олмагъан истеклернинъ, ярамай табиат ве арекетлернинъ менбасы, чыкъкъан еридир. Къуран-ы Керимде нефиснинъ бу хусусиети Хазрет-и Юсуфнынъ тилинен бойле анълатыла: «Мен нефсимни темизге чыкъармайым. Чюнки нефис феналыкъны чокъ эмир эте; Раббим аджып къорчалагъанындан гъайры. Шубесиз, Раббим чокъ багъышлайыджы, пек мерхаметлидир» («Юсуф», 12/53).
Къыйметли муминлер! Аллах Тааля инсанны энъ гузель шекильде яраткъан, оны сагълам бир акыл, сагълам бир ираде ве кенъиш бир гонъюльнен донатты. Догъруны янълыштан айырмасы ичюн, онъа Къуранны багъышлады ве пейгъамберлернинъ нумюнесини косьтерди. Раббимиз бизге берген ниметлерини кереги киби къулланмакъны ве нефиснинъ сынъыр танымагъан истеклеринен курешмекни эмир этти. Истеклерини элял шекильде ерине кетирген, ирадесине саип олгъан, нефсине «тур» деп, айтып олгъан, гунахларындан арынып, озюни тюзеткен кимсе къуртулышкъа иришир. Нефсининъ истеклерине боюн эгген, оларнынъ эсири олгъан, акълыны къулланып, арзуларыны контроль этип оламагъан кимсе исе, перишан олур. Юдже Раббимиз Къуран-ы Керимде, «Шемс» суресинде, шу хусусны бизлерге бойле хатырлата: «Нефиске ве оны шекиллендигенге, яхшылыгъыны ве яманлыгъыны ильхам эткенге емин этем ки, нефсини (феналыкълардан) арындыргъан кимсе, эльбетте, къуртулышкъа иришти, оны (феналыкъларгъа) комген кимсе де, эльбетте, зиян этти» («Шемс», 91/7-10).
Дегерли мусульманлар! Нефис – эйиликнен яманлыкъ курешкен ердир. Динден узакъ къалгъанда, кимерде яманлыкъ эйиликке устюн келе, ве мусульманлар динимизге уймагъан арекетлер япа билелер. Халкъымыз ичинде нефсининъ истеклерине уйып, гъурурына я да ичинде къозгъалып кельген пахыллыкъ дуйгъусына енъилип, дигер инсанларны, хусусан, якъынларыны ынджыткъан не къадар киши бар. Нефсине уйып, айтылгъан лафлардан, япылгъан арекетлерден къоранталар айрыла, сой-соп багълары узюле. Бунъа коре, эр бир мусульман сабыр ве анълайыш косьтерип, эр бир арекетини тюшюнмели.
Къыйметли мусульманлар! Мумин ичюн асыл олгъаны – нефсини лянетлемек дегиль, оны тербие этмек ве гузель табиатларнен донатмакътыр, Аллах къойгъан сынъырлар черчивесинде ахлякъкъа ве видждангъа терс кельген эр тюрлю истегине къаршы нефсини контроль астында тутмакътыр. Эйиликнинъ ве эйилернинъ тарафында, ярамайлыкънынъ ве ярамайларнынъ къаршысында ер алмакътыр.
Азиз муминлер! Ресул-и Экрем (с.а.в.), бир хадисинде бойле буюргъан: «Акъыллы киши, нефсине саип олгъан ве олюмден сонърасы ичюн чалышкъан кимседир. Заваллы киши исе, нефсининъ эр тюрлю арзу ве истеклерине уйгъан ве, бунъа бакъмайып, аля Аллахтан эйилик тилеген кимседир» (Тирмизий, «Сыфату’ль-къыйяме», 25; Ибн Мадже, «Зухд», 31).
Шу алда, кечиджи дюньянынъ алдатыджы зийнетлерине авес эткен нефсимизнинъ пешине тюшмейик. Акълымызны, ирадемизни, сабрымызны эр даим джанлы тутайыкъ. Аятнынъ бир имтиан олгъаныны, олюмнинъ ве эсапнынъ апансыздан келе биледжегини унутмайыкъ. Юдже Раббимизнинъ сакълы-ачыкъ эр алымызны корьгенини билип яшайыкъ. Бойледже, куфюрнинъ къаранлыгъындан узакъ, гунахнынъ юкюнден арынгъан, хузурлы ве мукеммель бир мумин олайыкъ.
Хутбени Севимли Пейгъамберимизнинъ шу дуасынен битирем: «Аллахым! Нефсиме такъва бер. Нефсимни арындыр; онъы энъ эйи арындыраджакъ олгъан Сенсинъ. Оны къорчалагъан да, онынъ саиби де Сенсинъ. Аллахым! Файдасыз илимден, хушу дуймагъан къальптен, тоймакъ бильмеген нефистен ве къабул этильмеген дуадан Санъа сыгъынам» (Муслим, «Зикир ве дуа, тёвбе ве истигъфар», 73.)