Низаму’ль-мульк | ЦРО ДУМК

Пятница

29

марта

19
Рамазан
1445 | 2024
Утр.5:00
Вос.6:18
Обед.12:53
Пол.16:20
Веч.19:17
Ноч.20:36
Времена намазов
Календарь 2024

Намаз

Низаму’ль-мульк

Опубликовано:

Низаму’ль-мульк унванынен белли олгъан иранлы языджы, девлет адамы Эбу Али Хасан Тус шеэринде дюньягъа кельди. Яшагъан девирнинъ алимлеринден бильги алгъандан сонъ, янъы къурулгъан Сельджукълы Девлетининъ хызметине кирип, Алп Арслан ве Меликшах киби укюмдарларнынъ баш везирлигини япты. Бунен берабер, вазифеси боюнджа, джами, кервансарай ве мектеп киби чокъ эсер яптырды. Везирлик вазифесини беджергенде, о, укюмдарларгъа ёл косьтермек ичюн пек чокъ тильге терджиме этильген мешур «Сиясетнаме» эсерини язды. Адалети, идареджилик истидаты, джумертлиги, бильгилилиги ве гузель ахлякъынен танылгъан, халкънынъ укъукъына риает эткен эмиетли бир девлет адамыдыр. Девлет къапысынынъ шикаетчилерге даима ачыкъ олмасыны истей эди. Икътисадият саасыны гъает инкишаф эттирген ве халкънынъ яшайышыны гузеллештирген.
Низаму’ль-мульк яшагъан девиринде яйылмагъа ве къуветленмеге башлагъан бозукъ фыркъаларгъа къаршы Эхл-и Суннет бильгилерининъ тертипли шекильде огренильмесини теминледи. Бунынъ ичюн Багъдад, Балх, Нишапур, Герат, Исфахан, Басра ве Мосул киби буюк шеэрлерде онынъ адынен анъылгъан Низамие медреселирини къурдырды. 10-нджы асырда Эхл-и Суннетке къаршы чешит джерьянлар яйылмагъа башламасы себебинен Ислям дюньясында ортагъа чыкъкъан къарышыкълыкъларнынъ ёкъ этильмесинде Низамие медреселерининъ пек буюк хызмети кечти. Бу медреселернинъ энъ мешурларындан бири – Багъдад Низамие медресесинде асырнынъ буюк алимлеринден бири Эбу Исхакъ Ширази дерс берген.
Йыллар девамында япкъан бутюн бу фаалиетлери козь огюне алынаракъ, онъа «Низаму’ль-мульк» – яни «Мулькнинъ низамы», –мемлекетнинъ, девлетнинъ низамыны къурып, аякъта туткъан кимсе манасында унван берильди. Бу ад онъа Аббасий халифеси Къаим Биэмриллях тарафындан такъдим этильди.
Низаму’ль-мулькнинъ мезары бугуньки Ираннынъ Исфахан шеэринде, четтеки маалелернинъ биринде ерлешкен тюрбеде булуна.
Бир риваетке коре, фукъаре ве кимсесиз бир къадын везир Низаму’ль-мульктен, бир ихтияджыны къаршыламасы ичюн, ярдым истеген. Низаму’ль-мульк де онен лаф этмеге башлагъан. Буны корьген хызметчи къоруйыджылардан бири оны янындан узакълаштырмагъа истеди. Везир, хызметчининъ бу арекетини чиркин корип, бойле айткъан: «Мен санъа бойле кимселерге ярдым эт, деп, вазифе бердим». Бундан сонъ, оны бу иштен бошатгъан.
Низаму’ль-мульк илим ве медениетни даима инкишаф эттирмеге тырышкъан ве эр бир ерде буларны яймагъа арекет эткен бир адам олгъаны ичюн инсанлар тарафындан пек сайгъы корьген бири эди. Аллах ондан разы олсун.

 

Алиме Абдулмеинова