Бу сене Номан Челебиджиханнынъ догъгъанындан 135 йыл кечти. Номан Челебиджихан миллетимизнинъ тарихында муфти, шаир, языджы, джемаат эрбабы ве сиясетчи оларакъ буюк из къалдырды. Дикъкъатынъызгъа Номан Челебиджихан акъкъында меракълы малюматны теклиф этемиз.
• Номан Челебиджихан Джанкой дживарында ерлешкен Буюк Сонакъ коюнде дюньягъа кельди. Кечкен асырнынъ 70-нджи йыллары бу кой бошалды ве гъайып олды.
• Онынъ бабасы Ибраим Челеби Буюк Сонакъ коюнинъ имамы, зенгин топракъ саиби эди.
• Тасилини башта кой мектебинде, сонъра Акъчора медресесинде, сонъра да Зынджырлы медресесинде алды. 1908 сенеси Османлы девлетине келип, анда Истанбул университетинде укъукъ ве иляхият боюнджа алий тасилини алды. Истанбулда Къырымдан кельген талебелернен бир къач къырымтатар тешкилятыны къурды. Тюркиеде окъугъаны вакъыт Къырым талебелеринен берабер бир къач кере Исмаил Гаспринскийнен корюшти.
• Тюркиеден къайткъан сонъ, базы вакъытларда Исмаил Гаспринскийнинъ эвинде яшады.
• 1913 сенеси тасилини Санкт-Петербург психоневрология институтында укъукъ факультетинде девам этти. О вакъытлары бабасы ифляс этти. Санкт-Петербургда парагъа мухтадж олгъаны ичюн, чокъ къыйын ишлерде чалышты. Хусусан, ёлларны ташларнен тёшеди. Бу себептен сыкъ-сыкъ хасталанды.
• 1917 сенеси, декабрь 13 куню Къырымтатар халкъынынъ I къурултайы Къырым Халкъ Джумхуриетининъ мейдангъа кетирильмесини илян этти. Номан Челебиджихан шу къурултайда Миллий акимиет директориясынынъ ве бу директория эркянындаки адлие идаресининъ реиси оларакъ сайланды. Матбуатта исе, Номан Челебиджиханны Къырым Президенти оларакъ адландырдылар.
• Номан Челебиджихан большевиклер оны якъалап оладжагъыны бильди. Амма, бунъа бакъмадан, о, Къырымны терк этмеди.
• Шаир, джемаат эрбабы Шевкъий Бекторе Номан Челебиджиханны бойле хатырлады: «Биз 1908 сенеси таныш олдыкъ. О, аркъадашларындан чокъ фаркъ эте эди. Гузель, темиз кийине, тертип-низамны севе эди. Юксек ахлякълы, икътисатлы инсан эди. Сигар чекмеди, алкоголь ичмеди. Вакъытны зая сарф этмеди, чокъ окъуды, чокъ чалышты…».
• Филология илимлери докторы, профессор Исмаил Керимов Номан Челебиджиханнынъ хусусий чизгилерини бойле къайд этти: «Номан Челебиджихан Къырымда биринджи демократик девлет къурды, Парламент къурды, Анаяса тизди. Онынъ ичюн Къырымнынъ келеджеги пек эмиетли эди. Козь огюнъизге кетиринъиз, кучьлю бир парламент, о парламент Анаяса къабул эте. О Анаясада ханымларнынъ акълары эркеклернен мусавий сайыла. Не Тюркиеде, не Френкистанда, не де Алманияда бойле шейлер ёкъ эди. Онынъ ичюн Челебиджиханнынъ япкъан иши бугунь де пек ибретли, нумюневийдир. Эм диний, эм сиясий саада юксек севиели дипломат, стратег, илим адамы эди».
• 1918 сенеси, февраль 23 куню Номан Челебиджихан анархист матрослар тарафындан джанаварджа ольдюрильди. Джеседи исе, Къара денъизге атылды.
• Номан Челебиджиханнынъ «Ант эткенмен» шиири къырымтатар халкъынынъ миллий гимни оларакъ къабул этильди.