Ахирет куню Хазрети Адемден итибарен къыяметке къадар келеджек бутюн инсанлар, бир арагъа топланаджакъ ве эр кес, о замангъа къадар ич ис этмеген буюк бир къоркъу, дешет ве сыкъынты ичинде оладжакъ.
Къыяметтеки о дешетни, къоркъуны ве пешманлыкъны яшамамакъ ичюн, бу дюньяда бизге ёл косьтерильген. Ресулюллах Эфендимиз (с.а.в.): «Шуларны япсанъыз, о дешетли куньде манъа энъ якъын инсанлардан олурсынъыз ве селяметке иришир-синъиз», – деп, буюргъан. Буларнынъ энъ муимлерини бойле сыраламакъ мумкюн:
1. Бутюн инсанлар ичюн девамлы эйилик тюшюнген бир къальпке саип олмакъ ве Суннет узьре бир аят яшамакъ.
Энес бин Малик (р.а.) дей ки: Ресулюллах (с.а.в.) манъа: «Ич кимсе ичюн гонълюнъде бир ярамайлыкъ ташымайып, кунюнъни кечирип олсанъ, ойле яп!», – деп, буюрды. Сонъра да шойле девам этти: «Бу меним суннетимдендир. Ким меним суннетимни яшатса, кесен-кес мени севген. Ким де мени севсе, меннен берабер дженнетте оладжакъ» (Тирмизий, «Илим», 16/2678).
2. Етимлерни бакъмакъ.
Аллах Ресули (с.а.в.) бир кунь: «Озь етимини я да башкъасына аит бир етимни имае эткен, къорчалап козеткен инсаннен мен дженнетте бойле ян-янаша булунаджакъмыз», – деп, буюргъан ве араларыны бираз ачып, ишарет пармагъынен орта пармагъыны косьтерген (Муслим, «Зухд», 42).
Бу ривает о инсаннынъ дженнетте Пейгъамбер Эфендимизнен айны севиеде ола-джагъыны дегиль де, онъа не къадар якъын оладжагъыны ифаде эте.
3. Тул къалгъан бир ананынъ, етимлерини буютип етиштирмек ичюн, сыкъынтыларгъа къатланмасы.
Ресулюллах Эфендимиз (с.а.в.): «Мен ве янакълары къараргъан къадын къыямет куню шу экиси (ишарет ве орта пармакъ) киби ян-янаша оладжакъмыз! О къадын ки, акъайынынъ олюми себебинен тул къалгъандыр, сою ве гузеллиги ериндедир. Бутюн буларгъа рагъмен (эвленмез) ве етимлери буюк олгъангъа я да ольгенге къадар озюни оларгъа багъышлар», – деп, буюргъан (Эбу Давуд, «Эдеб», 120-121/5149). Бу ана аятынынъ сонъуна къадар балаларынынъ ихтияджлары ве тербиелеринен мешгуль олур. Бу себептен, чокъ сыкъынты чеккени ве озюни бакъамагъаны ичюн, бедени ипраныр ве юзюнинъ ренки денъишир.
4. Балаларымызнынъ, хусусан, къыз балаларнынъ тербиесине ве етиштирильмесине эмиет бермек.
Ресулюллах (с.а.в.) бойле буюргъан: «Эвинде баласынынъ тербиесинен мешгъуль олгъан мусульман къадын, дженнетте меннен берабер оладжакъ» (Суютий, «Джамиус-сагъыр», I, 104/3002).
Кене Эфендимиз (с.а.в.): «Ким эки къыз баланы етишкинлик чагъына кельгенге къадар буютип, тербие этсе, къыямет куню о ве мен бойле ян-янаша оладжакъмыз», – деп буюргъан ве пармакъларыны бирлештирген (Муслим, «Бирр», 149).
5. Чокъча саляват кетирмек.
Ресулюллах Эфендимиз (с.а.в.) бойле буюргъан: «Къыямет куню инсанларнынъ манъа энъ якъын олгъаны – манъа энъ чокъ саляват кетиргенлердир» (Тирмизий, «Витир», 21).
6. Пейгъамбер Эфендимизни ве якъынларыны севмек.
Ресулюллах Эфендимиз (с.а.в.), бир кунь, Хазрети Хасан иле Хазрети Хусеиннинъ элинден тутып, бойле буюргъан: «Ким мени, бу экисини, буларнынъ баба ве аналарыны севсе, къыямет куню меннен берабер олур» (Тирмизий, «Менакъыб», 20/3733).
7. Дюньягъа къапылып ахиретни унутмамакъ.
Хазрети Айше (р.анха) анълаткъан: Ресулюллах Эфендимиз (с.а.в.) манъа бойле буюрды: «(Дженнетте) манъа къавушмакъ истесенъ, санъа дюньядан бир ёлджунынъ азыгъы къадары етер. Сакъын зенгинлернен берабер чокъ олма! Бир урбаны, ямавы олмадан, эски оларакъ сайма!» (Тирмизий, «Либас», 38/1780).
Озюнден даа зенгин кимселернен берабер чокъ олгъан инсан, олардаки зенгинликке авес этип, сыкъынтыгъа тюшер ве хузуры къачар. Онъа берильген ниметлерни кичик кореджеги ичюн шукрюни акъкъынен ерине кетиралмаз. Анджакъ, Эфендимизнинъ тевсиесине уйып, дюньялыкъ хусусында озюнден ашагъыдакилерге, дин хусусында исе, устюндекилерге бакъса, эм шукюр вазифесини даа гузель ерине кетирир, эм де динини кунь-куньден даа гузель яшамагъа башлар.
8. Аз ашамакъ ве аз къонушмакъ.
Ресулюллах Эфендимиз (с.а.в.) бойле буюргъан: «Эй, Эбу Зер! Ашамакъны ве къонушмакъны азалт! Бойле япсанъ, дженнетте меннен берабер олурсынъ!» (Али Муттакъий, «Кензуль-уммаль», III, 770/8704).
Аллах Ресули Эфендимизге (с.а.в.) якъын олмакъ не буюк бир ниметтир! Бу лютуфкъа наиль олмакъ ичюн, уяныкъ давранаракъ эльдеки фырсатны дегерлендирмек керек.
Мустафа Аджибекиров