ХАЙЫРЛЫ ИШЛЕР ЯПМАКЪНЫНЪ КЪОЛАЙЛЫГЪЫ | ЦРО ДУМК

Четверг

28

марта

18
Рамазан
1445 | 2024
Утр.5:02
Вос.6:20
Обед.12:53
Пол.16:20
Веч.19:16
Ноч.20:34
Времена намазов
Календарь 2024

Намаз

ХАЙЫРЛЫ ИШЛЕР ЯПМАКЪНЫНЪ КЪОЛАЙЛЫГЪЫ

Опубликовано:

Эбедий сеадетке иришмелери ичюн, къулларына кичик-буюк демейип, девамлы хайыр япмаларыны эмир эткен Юдже Аллах, оларгъа хайыр япмакъ ве савап къазанмакъ ёлларыны да сонъ дередже къолайлаштырды. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в.) бойле буюргъан: «Иман етмиш я да алтмыш къусур болюктен ибареттир. Буларнынъ энъ устюни «Ля иляхе илляллах» демек, энъ ашагъысы да – инсангъа зарар берген шейлерни ёлдан алмакътыр. Утанмакъ да имандан бир парчадыр» (Муслим, «Иман», 58); «Бир адам ёлда кеткенде, ёл устюнде бир тикен далы корьди ве оны кенаргъа алды. Бу себептен Аллах, ондан разы оларакъ, къаршылыгъыны берди ве гунахларыны афу этти» (Бухарий, «Эзан», 32; «Мезалим», 28).
Корюльгени киби, энъ буюктен энъ кичигине къадар пек чокъ хайыр чешити бар. Эр бир инсаннынъ япа биледжеги бир эйилик мытлакъа бардыр. Ёл устюнде кечкенлерге зарар берген бир ташны кенаргъа алмакъ киби арекетлер биле, эйилик оларакъ къабул этильмекте ве муминлерге савап къазандырмакъта.
Дигер тарафтан, аз я да чокъ, бутюн эйиликлер иманнен алякъалыдыр. Аллахкъа иман ве Онынъ ризасыны къазанмакъ тюшюнджеси олмадан, кереги киби бир эйилик япмакъ мумкюн дегильдир. Бу ниет иле арекет этильсе, инсаннынъ ибадетнен ич алякъасы ёкъ киби корюльген дуйгъулары, сёзлери ве арекетлери биле хайыр ве эйилик олур.
Даа бир хадисинде Ресулюллах (с.а.с.) бойле буюргъан: «Эй, мусульман ханымлар! Ич бир ханым къомшусына бир шейлер бермекни кичик корьмесин. Бу – бир къой аягъы олса биле!» (Бухарий, «Хибе», 1; «Эдеб», 30; Муслим, «Зекят», 90).
Пейгъамберимиз ич бир эйиликни кичик корьмейип, оны япмагъа гъайрет этмек керек олгъаныны сёйлеген. Мусульманлар уфакъ бир шей биле олса, эйилик япмакътан вазгечмемелери лязим. Бутюн мусульманлар тембелликни, саранлыкъны ве косьтеришни бир тарафкъа быракъып, эллеринден кельгени къадар хайыр ишлеме гъайрет этмелидир. Чюнки Аллах Ресули бойле буюргъан: «Биринъиз япаджагъы энъ уфакъ эйиликни биле асла эмиетсиз саймасын! Япаджагъы ич бир шей тапылмаса, къардашыны кулер юзьнен къаршыласын! Эгер эт сатып алыр да, бир аш пиширсенъ, сувуны бираз зияде къойып, къомшунъа да бираз икрам эт!» (Тирмизий, «Этъиме», 30/1833).
Дигер бир хадисинде де Пейгъамберимиз (с.а.с.) бойле буюргъан: «Инсанларнынъ эр бир бугъумы ичюн эр кунь бир садакъа керек. Минеджеги айвангъа минмек истегенге ярдым этерек, оны миндирмек я да юкюни юклемек – садакъадыр. Гузель сёз – садакъадыр. Намаз ичюн месджитке кеткенде атылгъан эр бир адым бирер садакъадыр. Ёл косьтермек де бир садакъадыр» (Бухарий, «Джихад», 72).
Башкъа бир риваетте исе, бойле буюрылгъан: «Эр кунь эр бир бугъум ве кемигинъиз ичюн бир садакъа керек. Эр тесбих – садакъадыр, эр хамд – садакъадыр, эр техлиль («Ля иляхе илляллах» демек) – садакъадыр, эр текбир – садакъадыр, эйиликни тевсие этмек – садакъадыр, ярамайлыкътан сакъындырмакъ – садакъадыр. Къулнынъ къушлукъ вакъыты къыладжагъы эки рекят (Духа) намазы бутюн буларны къаршылар» (Муслим, «Мусафирин», 84; «Зекят», 56).
Бу хадислерде хайыр япмакънынъ инсан ичюн керекли олгъанына, эр бир ниметнинъ шукюрини эйилик ве хайыр япаракъ одемеси керек олгъанына ишарет этильген. Инсан вуджудындаки эр бир бугъум ве кемикнинъ сагълыгъы ичюн эр кунь Аллахкъа шукюр этмек, буны да садакъа, эйилик ве хайыр иле косьтермеси керектир. Чюнки сагълыкъ эр шейнинъ башыдыр ве буюк бир ниметтир. Бунынъ шукюрини ерине кетирмек исе, ич де къыйын дегильдир. Чюнки Аллах Тааля гузель бир сёз сёйлемекни, тебессюм этмекни, намаз ичюн джамиге баргъанда, атылгъан эр бир адымны, ябанджы бир инсангъа ёл косьтермекни, инсанларгъа эзиет берген шейлерни ёлдан алып кенаргъа къоймакъны эйилик ве садакъа оларакъ къабул эте. Айрыджа, «Субханаллах», «Эльхамду лиллях», «Ля иляхе илляллах» ве «Аллаху экбер», – деп япылгъан эр бир зикирнинъ де садакъа олгъаны хабер берильмекте.
Яни, садакъа ве хайыр ичюн мытлакъа бир мал бермек керекмей. Малы олмагъан фукъаре кимселер эллери, тиллери ве тебессюмлеринен пек чокъ хайыр ишлемелери мумкюн. Факъат, малы ве имкяны олгъан кимселер ялынъыз буларнен месулиеттен къуртуламаз. Чюнки, эр кес онъа берильген ниметлер нисбетинде месуль тутуладжакътыр. Бутюн булар эр кеснинъ япа биледжеги къолай ишлердендир. Булар анджакъ самимий бир ниетнен япылгъанда, инсангъа Аллахнынъ ризасыны къазандырыр.
Бунынъ янында эйиликни тевсие этмек, ярамайлыкътан сакъындырмакъ да садакъа оларакъ къабул этиле. Инсаннынъ япкъаны фарз ве нафиле ибадетлер, джума намазы, хутбени динълемеси, Рамазан айыны гузель кечирмеси – эп эйилик ве хайыр джумлесиндендир. Бутюн бу эйилик ве хайырлар, эм муминлернинъ дереджелерини арттыра, эм де ишлегенлери кичик гунахларгъа кеффарет ола.
Аллах Ресули (с.а.с.) бойле буюргъан: «Бир мусульман бир де бир терек я да осюмлик отуртса, ондан ашалгъан шей онынъ ичюн садакъадыр, ондан чалынгъан шей онынъ ичюн садакъадыр, айванларнынъ ашагъаны шейлер садакъадыр, къушларнынъ ашагъанлары садакъадыр, бир кишининъ ондан алып эксильткени шей де онынъ ичюн садакъадыр» (Муслим, «Мусакъат», 7).
Пейгъамберимиз ихляснен япылгъан уфакъ бир хайырнынъ биле не къадар берекетли бир савап къапысы олгъанындан хабер берген. Бир мусульманнынъ сачкъан тереги я эккен осюмлиги, инсанлар ве айванлар тарафындан файдаланылгъаны муддетиндже, о мусульман ичюн айры-айры садакъа сайылмакъта.
Демек ки, эйи ниет ве ихляс олса, муминнинъ эр сёзю ве эр арекети садакъа ве хайырдыр. Бу алда, бир мусульман ич бир гунахны кичик корьмегени киби, ич бир эйиликни де уфакъ корьмемели. Мусульман самимий бир ниетнен арекет этерек, бутюн сёз ве давранышларыны эйилик ве хайыргъа чевирмелидир.

 

Мустафа Аджибекиров