Газетамызнынъ бу санында Багъчасарай районынынъ баш имамы, яш несиль дин хадимлеринден Сеитвели Ибраимовнынъ аяты ве фикирлеринен таныш олмагъа теклиф этемиз.
Сеитвели оджа, селям алейкум! Сиз къырымтатарлар ичюн муим, тарихий бир больгенинъ имамы оласынъыз. Бунен багълы насыл дуйгъуларынъыз бар?
Ве алейкум эс-селям! Багъчасарайнен биринджи корюшювим 2007 сенеси олды. О вакъыт эски шеэрнинъ сокъакъларыны кезип, чокъ эеджанлы дуйгъуларны ис эттим. Эр бир эвде, эр бир джамиде, атта, эр бир ташта халкъымызнынъ тарихы, медениети ве буюк маневий васиети сакълангъаныны корьдим. Эльбетте, мында имам оларакъ фаалиет алып бараджагъымны ич тюшюнмей эдим. Багъчасарай районына севги – меним эр бир дамарымда акъа, чюнки меним къартбаба ве биталарым, эписи догъма багъчасарайлылардыр.
Тарихий малюматларгъа коре, 18 асырнынъ сонъунда Багъчасарай шеэринде 36 джами олгъан, бугунь бу джамилер тикленильдими? Бу саада насыл ишлер алып барыла?
Эльбетте, эписи джамилерни тиклемеге чаре ёкъ, амма бунъа бакъмадан, идаремиз тарафындан бу ёнелиште эр шей япыла. Бугунь бизим тарихий биналарымызнынъ Муфтиликнинъ балансына кечирильмеси ичюн ишлер алып барыла. Базы джамилернинъ ерлери ве адлары белли, амма шимди оларнынъ ерлеринде бир бина ёкъ. Мисаль ичюн «Торгъай» джамиси, шимдики вакъытта анда эв тура ве шу эвде инсанлар яшай. Сырлы Чешме ве Менъли Герай джамилери сакъланылмады, амма ерлери белли. Джемаатнынъ тешеббюси иле шу ерлер чешмелер къоюларакъ бельгиленди.
Бугуньки куньге къадар сакъланылып къалгъан насыл джамилер бар?
Бугуньки куньде беш тарихий джами сакъланылды, булар – Буюк Хан джамиси, Тахталы джами, Орта джами, Молла Мустафа джамиси ве Исмихан джамиси. Исмихан джамисинден гъайры, къалгъан джамилер мусульманлар ичюн ачыкъ. Оларда эзан окъулып, намазлар къылына.
Сеитвели оджа, озюнъиз акъкъында тариф этинъиз, тахсилинъиз насыл, диний бильгилеринъизни не ерде ве кимден алдынъыз?
Мен 1987 сенеси Озьбекистанда, Самаркъанд виляетининъ Джамбай шеэринде дюньягъа кельдим. 1993-2004 сенелери Джамбай шеэрининъ 46-нджы орта мектебинде окъудым, 2005-2006 сенелери девамында Акъмесджитте 25-нджи окъув юртунда (СВПУСиКТ) компьютер эсасларыны огрендим. 2006-2011 сенеси Акъярда СНУЯЭИП алий окъув юртуны битирдим ве муэндис-электрик зенаатыны огрендим. 2011-2019 сенелери зенаатым боюнджа муэндис оларакъ проект институтында чалыштым.
Ильк сефер Ислям эсасларынен мени алам таныштырды. 2005 сенеси Къадир геджесине Сеит Сеттар джамисине кельген эдим, анда джемаатнен берабер биринджи намазымны кечирген эдим. Даа сонъ ильмихал китапларыны окъуп, абдест, намаз ве оразаны огрендим. Арап тили ве Къуран окъув темеллерини Артур оджа Решитовдан алмагъа башладым. Теджвидни Билял оджадан огрендим. Рустем оджа Меметовнен арап тилинден «Медине курсу» китабынынъ 2 болюмини кечтим. Иман, Ислям, ихсан эсасларыны Ахмед оджанен «Мухтасар» китабындан окъуп кечтим. Шимди ЧУВО РИИ иляхият факультетинде магистратурада экинджи курстам, дистанцион шекилинде дин боюнджа окъуйым.
Багъчасарай районына не къадар кой бакъа? Эр бир койде джами бармы?
Багъчасарай районында 83 кой бар. Эльбетте, эр бир койде джами ёкъ, чюнки базы койлер янъы къурулгъан, базы койлерде джамилер сакъланылмагъан ве гъайрыдан тикленильмеген, базы койлерде исе, пек аз инсан яшай.
Базы койлернинъ джами лейхалары азыр ве, иншаллах, якъын заманда къуруджылыкъ башланаджакъ.
«Биринджи макъсадым – эр бир койде яш,
истидатлы, макъсаткяр, ишини севген ве
халкъымызгъа динимизни догъру
анълаткъан имамларны етиштирмектир»
Кенди ишинъиз акъкъында икяе этинъ. Макъсатларынъыз насыл?
Эсас ишим, эльбетте, имамларнынъ фаалиетлерини координация япмакъ. Биринджи макъсадым – эр бир койде яш, истидатлы, макъсаткяр, ишини севген ве халкъымызгъа динимизни догъру анълаткъан имамларны етиштирмек. Шимдики куньде чокъусы койлерде имамлар етишмей, базы койлерде фыркъаларгъа кирген ватандашларымыз фаалиет косьтере.
Джемаатынъызнынъ фаалиети акъкъында тариф этинъиз?
Джемаатымыз ве имамларымыз даима диний бильгилерини арттырмагъа тырыша. Шу себептен диний дерслер даимий шекильде кечириле. Эр афта имамлар ичюн Муфти муавини Айдер оджа Исмаилов акъаид ве фыкъых дерслерини кечире.
Эр кварталда диний ярышлар кечирмеге тырышамыз. Мисаль оларакъ, якъын заманда «Ислям эсаслары», «Пейгъамберимизнинъ (с.а.с.) сиери», «Эзан седасы» ярышлары олып кечти.
Эльбетте, имамларымыз озь ишлерини эксиксиз, толуджа япмалары ичюн, ве рызыкъ тапмакъ ёлунда кучьлерини ве къыйметли олгъан вакъытларыны джоймасынлар деп, имамларымызгъа ярдым тапмагъа тырышамыз.
Яш несилимизге тилегинъиз насыл олур?
Пейгъамберимиз (с.а.с.) хадис-и шерифте дегени киби: «Беш шейден, оларнынъ ерине башкъа беши кельмегендже, файдаланъ, – эджель кельмеден эвель аятынъдан, хасталыкъ кельмеден эвель сагълыгъынъдан, мешгъуль олмагъанынъа къадар бош вакъытынъдан, къартлыкъ кельмеден эвель яшлыгъынъдан, фукъарелик кельмеден эвель байлыгъынъдан».
Шу беш шей генчлерде бар, оларнен вакъытында файдалансынлар. Яшларымыз диний бильгилерни даима арттырсынлар, алий окъув юртларына окъумагъа кирсинлер, бизге муэндислер, оджалар, экимлер, къуруджылар, адлиеджилер ве дигер зенаат саиплери керек. Яни яшлар эм диний, эм дюньявий илимлерде буюк алимлер олсун.
Аиленъиз акъкъында тариф этинъиз.
Эвлим, апайым дин оджасыдыр, бир къызымыз бар, дёрт яшында.
«Эдждадымыз Исмаил Гаспринскийнинъ «Тильде, фикирде, иште бирлик» шиары бар эди, мен бунъа «Динде бирлик» ибаресини къошар эдим»
Келеджекке макъсат ве ниетлеринъиз насыл?
Эр бир мусульманнынъ ниети киби, меним де ниетим Аллахнынъ разылыгъыны къазанмакъ. Иншаллах, омюрим сонъуна къадар джемаатымыз ве миллетимиз ичюн файдалы олмасы ичюн, гъайрет этмеге тырышаджам. Чюнки Пейгъамберимиз (с.а.с.) айткъан: «Энъ хайырлынъыз инсанлар ичюн энъ файдалы олгъанынъыздыр».
Арзум – халкъымыз бир олсун. Эдждадымыз Исмаил Гаспринскийнинъ «Тильде, фикирде, иште бирлик» шиары бар эди, мен бунъа «Динде бирлик» ибаресини къошар эдим. Яни, халкъымыз динге не къадар чокъ сарылса, о къадар кучьлю олур. Не къадар кучьлю олса, о къадар эм тилимизни, эм урф-адетимизни, эм медениетимизни сакълап олур.
Окъуйыджыларымызгъа тилеклеринъиз?
Аллах бизлерни хидаеттен айырмасын! Эр бир къорантагъа ве эвге «Хидает» газетасы да кирсин! Чюнки газетамызда эм янъылыкълар, эм чешит суаллерге джеваплар бар, эм де о, тилимизни огренмек ичюн бир вастадыр. Эр кезге алып, окъумагъа тевсие этем!
Эвелина Аблязова