«Техеджджуд» сёзю арапчада маналары бир-бирине терс кельген эм «юкъламакъ», эм «уянмакъ» демектир. Гедже уянып, намаз къылгъан кимсеге, бу тамырдан кельген бир сёз оларакъ, «хеджуд» айтылгъан. Бойледже, техеджджут намазы Аллахны зфикир ичюн гедже уянмакъ манасында да къулланылгъан. Умумий манада, гедже юкъусыны болип къылынгъан намазларгъа техеджджут намазы айтыла (Мухаммед бин Абдуллах Ханий, «Эдеп», с. 264).
ТЕХЕДЖДЖУТ НАМАЗЫ
АКЪКЪЫНДА АЕТЛЕР
Геджелери, эр кес юкълагъаны вакъыт, юкъудан уянып турмакъ ве Аллахкъа ёнелип, ибадет этмек къачырылмайджакъ фырсатлардан биридир. Техеджджутнынъ фазилети акъкъында бойле аетлер бар:
1. «(Эй, Мухаммед!) Шубесиз, Раббинъ, сенинъ ве сеннен берабер олгъанлардан бир такъымнынъ гедженинъ учьте экисине якъын къысымыны, ярысыны, учьте бирини ибадетнен кечиргенини биле» («Музземмиль» суреси, 73/20 ает);
2. «Шубесиз, гедже турмакъ даа тесирлидир ве (о заман) окъумакъ даа къолайдыр. Чюнки куньдюз сени мешгъуль этеджек ишлер бар» («Музземмиль» суреси, 73/6, 7 аетлер);
3. «(Аетлеримизге) вуджутларыны ятакълардан узакъ тутып, къоркъып ве умют этип, Раблерине ялваргъанлар ве берген рызыкъларымыздан сарф эткенлер (инаналар)» («Седжде» суреси, 32/16 ает);
4. «Гедже вакътында седжде этип ве аякъта турып, боюн буккен, ахиреттен чекинген, Раббининъ рахметини тилеген кимсе (инкяр эткен кимсе кибими?)» («Зумер» суреси, 39/9 ает);
5. «Олар геджелерини Раблери ичюн къыямгъа турып ве седждеге барып кечирелер. Олар «Раббимиз! Бизден джеэннем азабыны узакълаштыр; догърусы, Онынъ азабы девамлы аджыдыр» («Фуркъан» суреси, 25/64 ает);
6. «(Эй, Мухаммед!) Гедже вакъыты уянып, ялынъыз санъа махсус ибадет оларакъ, намаз къыл; бельки де, Раббинъ сени макътавгъа ляйыкъ бир макамгъа юксельтир» («Исра» суреси, 17/79 ает).
ТЕХЕДЖДЖУТ НАМАЗЫ
АКЪКЪЫНДА ХАДИСЛЕР
1. «Гедже, саарь вакъытында къылынгъан эки рекят намаз дюньядан ве ичиндекилерден даа къыйметлидир. Эгер къыйын олмайджагъыны бильсе эдим, гедже намазыны умметиме фарз къылар эдим» [Муслим];
2. «Фарзлардан сонъ, энъ фазилетли намаз, гедже намазыдыр» [Муслим];
3. «Куньдюз къайлюле япып (бир чырым алып) техеджджутке, сахургъа турып, оразагъа ярдым этинъ!» [Ибн Мадже];
4. «Техеджджут гунахларны багъышлата ве хасталыкълардан шифа бере» [Тирмизий];
5. «Гедженинъ сонъунда уянамайджагъындан къоркъкъан кимсе, гедженинъ башында витир намазыны къылсын! Сонъ ятсын! Гедже сонъунда уянаджагъыны умют эткен, витирни о вакъыт къылсын! Чюнки гедженинъ сонъунда рахмет мелеклери азыр ола» [Муслим];
6. «Джемаатнен намазларыны къылгъан кимсе, гедже намазына тургъан дайын савап ала» [Тирмизий];
7. «Техеджджут къылмакъ адети олып, юкълап къалгъангъа, Аллаху Тааля къылгъаны киби саваб берер; юкъусы да онынъ ичюн бир садакъа олур» [Несаий];
8. «Гедже, саарь вакъытында ве намазлардан сонъ япылгъан дуа къабул олуна» [Тирмизий].
ТЕХЕДЖДЖУТ НАМАЗЫНЫНЪ ВАКЪЫТЫ
Риваетлерге коре, Пейгъамберимиз (с.а.в) ятсы намазыны къылгъандан сонъ, витир намазыны къылмайып ята эди, гедженинъ сонъуна якъын уянып, бир муддет намаз къылгъандан сонъ, витир намазыны ве даа сонъра саба намазынынъ суннетини къыла эди. Ресулюллах (с.а.в) геджелери о къадар намаз къыла эди ки, атта, мубарек аякълары шише эди. Техеджджут намазынынъ вакъыты менбаларда гедженинъ ортасы я да саарь вакъты оларакъ бериле.
Суннет олгъан сыралама бу шекильдедир:
1. Ятсы намазы,
2. Бир микъдар юкълап уянмакъ,
3. Техеджджут намазы,
4. Витир намазы,
5. Вакъыты киргенде, саба намазы
Техеджджут намазы чокъ фазилетли олса да, о, нафиле бир намаздыр. Омюринде бир кере биле техеджджут намазыны къылмагъанларгъа ахиретте ич бир джеза берильмез. Техеджджут намазыны эр кес айры къыла, бу намаз джемаатнен къылынмай. Чюнки Хазрет-и Пейгъамберимиз (с.а.с.) ве сахабелери ойле япкъанлар (Зухайлий В. «Эль-фикъху’ль-исламиййю ве эдиллетух». 11 дж. 2-нджи джылт. с. 1064).
Техеджджут намазынынъ рекятлары хусусында сахих риваетлерде фаркълы ифаделер ер ала. Лякин, ханефий мезхебинде мезкюр намаз 11 рекятнен эда этильгени риваети энъ сагъламы оларакъ къабул этиле. Бунъа коре, 11 рекятнынъ 3 рекяты витир, къалгъан 8 рекяты исе, техеджджут намазыдыр. Асылында, техеджджут намазынынъ энъ аз эки, энъ чокъ секиз рекят олмасы керек. Эки рекятта бир селям берилип къылынмасы даа фазилетлидир (Сейфеттин Языджы, «Ислям ильмихалы», с. 199).
Раим Гъафаров