УЧЬ АЙЛАР | ЦРО ДУМК

Пятница

29

марта

19
Рамазан
1445 | 2024
Утр.5:00
Вос.6:18
Обед.12:53
Пол.16:20
Веч.19:17
Ноч.20:36
Времена намазов
Календарь 2024

Намаз

УЧЬ АЙЛАР

Опубликовано:

Динимизге коре, дюньяда олгъан эр шейни Юдже Аллах яратты. Инсаннынъ аятында олгъан эр шей де – Аллахнынъ эдиесидир. Беденимиз, барлыгъмыз, сагълыгъымыз, ана-бабамыз, эвлятларымыз, омюримизнинъ эр аны – Раббимизден кельген бирер ниметтир. Бу ниметлерге саип чыкъмакъ, ве буларны бизге берген Аллахкъа къуллукъ этмек – боюн борджумыздыр. Мерхаметли Раббимиз бу вазифемизни къолайлаштырмакъ ичюн бизге савабы къат-къат берильген вакъыт парчаларыны – мубарек ай, кунь ве геджелерни багъышлады.
Бойле вакъытларнынъ энъ дегерлиси – халкъымызда «Учь айлар» деп анъылгъан маневият мевсимидир. Чюнки бу заман тилимине айларнынъ энъ мубарек олгъаны – Рамазан айы, ве геджелернинъ энъ хайырлысы – Къадир геджеси кирмекте. Учь айларгъа кирген ильки эки ай – Реджеб ве Шабан айларыдыр. Олар, савап нокъта-и назарындан берекетли вакъыт парчалары олгъанынен, ичинде мубарек геджелер булунгъанынен берабер, Пейгъамберимизнинъ хадислерине эсасен, Рамазан айына азырлыкъ оларакъ дегерлендирильген. Чюнки Рамазан айынынъ берекетине наиль олмакъ ичюн, онъа эйи-дже – маддий ве маневий тарафлардан – азырланмакъ керек. Меджазий бир ифаденен, Реджеб айы – экинлер сачылгъан, Шабан – суварылгъан, Рамазан исе – махсулат топлангъан айдыр. Яни, салих эдждатларымыз, Пейгъамберимизге уйып, адета, Рамазан айына Реджеб айындан башлап азырлана эдилер.
Февраль 25-те башлагъан Учь айларнынъ ильки – Реджеб айы – харам айлардан биридир. Харам айлар – Ислямдан эвель де арапларда урьмет ве итибар этильген, мукъаддес ве къан тёкюльмеси ясакъ олгъан айлардыр. Бу айларда даа зияде савап беджермек, гунахтан узакъ турмакъ тырышылгъан. Къуран-ы Керимде, «Тёвбе» суресининъ 36-нджы аетинде, бойле буюрыла: «Коклерни ве ерни яраткъан кунюнде, Аллахнынъ язысына эсасен, Аллах къатында айларнынъ сайысы он экидир; олардан дёртю харам айлардыр». Пейгъамберимиз (с.а.с.) исе, буларны бизге бойле ачыкълагъан: «Шубесиз, вакъыт Аллах яраткъан шекилинен акъып кете. Йыл он эки айдыр. Булардан дёртю харам айлардыр. Учю арт-арткъа келе: Зиль-къаде, Зиль-хидждже, Мухаррем. Бир де Джумазие’ль-ахырнен Шабан айлары арасында кельген Мудар къабилесининъ айы – Реджеб айыдыр» (Бухарий, «Тефсиру суре», 8, 9).
Хадислерде Реджеб айынен берабер ондан сонъ кельген Шабан ве Рамазан айлары да къошулып анъыла. Пейгъамберимизнинъ (с.а.с.) бойле айткъаны ривает этиле: «Реджеб айы – Аллахнынъ айы, Шабан – меним айым, Рамазан да – умметимнинъ айыдыр» (Аджлуний, «Кешфу’ль-хафа», 1/423). Дигер бир хадисте, Энес бин Малик (р.а.) ривает эткенине коре, Реджеб айы киргенде, Азрет-и Пейгъамбер бойле дуа этип, бизге де япылмасыны огреткен эди: «Аллахым! Реджеб ве Шабанны бизге мубарек эйле, ве бизни Рамазангъа къавуштыр» (Ахмед, «Муснед», 1/259).
Энъ мубарек ве азиз айны Юдже Раббимиз ораза ибадетинен кечирмеге эмир эткен («Бакъара» суреси, 183). Бунъа коре, динимиздже озюри олмагъан эр бир мусульманнынъ Рамазан айында ораза тутмасы – онынъ боюн борджудыр. Ислямнынъ беш темелинден бири олгъан ораза – савабы буюк, мусульманнынъ маневий осьмесинде иссеси чокъ олгъан бир ибадеттир. Бунъа эсасен, ораза айы Рамазангъа азырлыкъ олгъан Реджеб ве Шабан айларында да чокъ ораза тутмагъа гъайрет этмели.
Реджеб айы – харам айлардан биридир, Пейгъамберимиз (с.а.с.) исе, харам айларда учер кунь ораза тутып, учер кунь тутмамакъны тевсие эткен эди (Эбу Давуд, «Савм», 54).
Аллахнынъ Эльчиси (с.а.с.) Шабан айында чокъ ораза тута эди. Хазрет-и Айше анамыз (р.а.) бойле ривает эте: «Ресулюллах (с.а.с.) базы айларда чокъ ораза тута эди. Атта, биз оны бу айда ич ифтар этмегенини айта эдик. Базы айларда да чокъ ифтар эте эди. Атта, биз оны бу айда ич ораза тутмагъаныны айта эдик. Ресулюллах (с.а.с.) Рамазандан башкъа бир айнынъ оразасыны тамамлагъаныны корьмедим. Шабандаки къадар чокъ ораза тукъаны бир айны да корьмедим» (Бухарий, «Савм», 51).
Энес бин Маликтен (р.а.) ривает этильгенине коре, Пейгъамберимизден бойле суаль сорагъанлар: «Рамазандан гъайры энъ фазилетли ораза айы къайсы айдыр?» Пейгъамберимиз (с.а.с.) бойле джевап берди: «Рамазанны тазим ичюн (Рамазан урьметине) Шабанда тутулгъан оразадыр» (Тирмизий, «Зекят», 28).
Пейгъамберимизнинъ суннетине уйып, Реджеб ве Шабан айларында, эр базар эртеси ве джума акъшамы куньлери ораза тутула билир. Аллах Ресули (с.а.с.): «Амеллер Аллах Таалягъа базар эртеси ве джума акъшамы куньлеринде арз этиле. Мен де амелимнинъ оразалы олгъанымда арз этильмесини истейим», – буюргъан эди.
Оразанен берабер Къуран-ы Керим окъумакъ, суннет ве нафиле намазлар къылмакъ, садакъа бермек, илим огренмек, ал-вазиетимизни тюшюнип, даа гузельге ынтылмакъ, къоранта азаларына, сой-сопкъа, эш-досткъа ве эр бир инсангъа эйилик япмакъ киби ибадетлер де чокълаштырылмалы.
Учь айлар ичинде олгъан мубарек геджелерни – Реджеб айынынъ ильк джума геджеси – Регъаиб къандилини, шу айнынъ сонъундаки Мирадж геджесини, Шабан айынынъ ортасында ерлешкен Бераат геджесини, ве Рамазаннынъ сонъунда ерлешип, бинъ айдан даа хайырлы олгъан Къадир геджесини энъ семерели шекильде кечирейик, эбедий юртумыз ичюн азырлыкъ япайыкъ, озюмиз ве этрафымыздаки инсанлар ичюн дуа этейик.
Учь айлар киргенинен Пейгъамберимизнинъ шу дуасыны айтмагъа унутмайыкъ:
اَللّٰهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِي رَجَبَ وَ شَعْبَانَ وَ بَلِّغْنَا رَمَضَانَ
«Аллахумме барик лена фи Раджебе ве Шабан ве беллигъна Рамазан».
Юдже Раббимиз Реджеп ве Шабан айларыны бизлер ичюн мубарек ве берекетли этсин, джумлемизни де Рамазан-ы Шерифке къавуштырсын!

 

Эмира-Асан Умеров