Мен, сенинъ агъанъ, Юсуфым!
Юсуф пейгъамбернинъ агъалары Мысыргъа келип чыкътылар ве Юсуфнынъ янына кельдилер. Къуран-ы Керимде бойле буюрыла: «Юсуфнынъ янына киргенлеринде, о, озь къардашыны янына алды ве: «Биль ки, мен сенинъ агъанъым, оларнынъ япкъанларына кедерленме», – деди» («Юсуф» суреси, 69 ает).
Ривает этильгенине коре, Хазрет-и Юсуф агъаларыны ашкъа давет этип, оларны сoфрагъа экишер-экишер oтуртты. Буньямин бир озю къалгъанындан дуйгъуланды ве агълады. – «Агъам Юсуф сагъ oлса, o да меннен берабер oтурыр эди», – деди. Юсуф, алейхи’с-селям да oны озь сoфрасына алды. Аштан сонъ агъаларыны кене экишер-экишер эвлерге мусафир оларакъ ёллады. Буньямин кене ялынъыз къалды. Хазрет-и Юсуф деди: «Бунынъ экинджиси ёкъ! Айса, бу да меннен къалсын!»
Бойледже, Буньямин онынъ янында геджеледи. Хазрет-и Юсуф онъа деди: «Ольген агъанъ ерине мени бир агъанъ оларакъ къабул этерсинъми?» Буньямин: «Сенинъ киби бир агъаны ким къабул этмез! Амма, сен бабам Якъубнынъ ве анам Рахильнинъ эвляды дегильсинъ», – дегенде, Хазрет-и Юсуф агъламагъа башлады ве, турып, Буньяминнинъ бoюнына сарылды. Сонъ акъикъатны анълатты: «Мен сенинъ агъанъ, Юсуфым! Агъаларымызнынъ бизге япкъанларына къулакъ асма!»
Юсуфнынъ (а.с.) Буньяминге: «Оларнынъ кечмиште бизге япкъанларына къулакъ асма!» – демесинде Аллахнынъ пахылджыларнынъ хыянетликлерини мувафакъиетке ириштиремейджегине ишарет бар. Чюнки олар Юсуфкъа нелер яптылар, не асетлер эттилер ве нидже эзиетлер чектирдилер, амма эмеллерине наиль оламадылар. Аллах Тааля башта агъа-къардашны, сонъра да Якъубнен Юсуфны бир бирине къавуштырды.
Хазрет-и Юсуфнынъ
Буньяминни янында къалдырмасы
Юсуф, озюни къардашы Буньяминге таныткъандан сонъ, онъа бойле деди: «Къардашым! Мен сени янымда къалдыраджам. Билесинъ ки, менден айырылгъаны ичюн, бабамнынъ гъамы ве кедери буюктир. Эгер сени де мында къалдырсам, кедери даа да артаджакътыр. Лякин, бир ан эвель онъа къавушмамыз ичюн, бойле япмакъ керекмиз. Мен бу хусуста гузель бир план азырладым».
Буньяминге бойле дегенден сонъ, Къуран-ы Керимде анълатылгъаны узьре: «(Юсуф) оларнынъ юклерини азырлаткъанда, (бир) мешребени къардашынынъ юкю ичине къойдырды. (Керван арекет эткенден) сонъ, (Юсуф вазифе бергени) бир деллял: «Эй, къафиле! Сиз хырсызсынъыз!» – деп сесленди.
(Юсуфнынъ агъалары) оларгъа чевирилип: «Сиз нени гъайып эттинъиз ки?» –деп сорадылар.
– «Меликнинъ мешребесини гъайып эттик, оны кетиргенге бир деве юкю (къадар мукяфат бар)» – дедилер. (Араларындан бири:) «Мен бунъа кефилим», – деди.
– «Аллахкъа емин олсун ки, биз ер устюнде фитне чыкъармакъ ичюн кельмедик, сиз де буны билесинъиз. Биз хырсыз да дегильмиз», – дедилер.
(Юсуфнынъ адамлары бойле) сорадылар: «Я, эгер сиз яланджы чыкъсанъыз, бунынъ джесазы недир?»
– «Джезасы, (гъайып эшья) кимнинъ юкюнде тапылса, иште, о (кимсеге саип олмакъ) онынъ джесазыдыр. Биз зулум эткен (хырсызларны) бойле джезаландырамыз», – дедилер (Юсуфнынъ агъалары)» («Юсуф» суреси, 70-75 аетлер).
Якъуб, алейхи’с-селямнынъ шериатына коре, хырсыз, тутулып, япкъан ишнинъ къаршылыгъы оларакъ, чалынгъан малнынъ саибине бир йыл къул оларакъ хызмет эттириле эди. Мысыр къанунларына коре исе, хырсызгъа сопа урула ве хырсызлагъан малынынъ эки къаты тёлеттириле эди. Хазрет-и Юсуф да озь къардашы Буньяминни янында къалдыртмакъ ичюн, оларгъа бабаларынынъ шериатына коре джеза бермеге истеди, бунъа коре де джезанынъ не оладжагъыны олардан соратты.
Ает-и керимеде бойле буюрыла: «Бундан сонъ, Юсуф къардашынынъ юкюнден эвель оларнынъ юклерини (къыдыртмагъа) башлады. Сонъра, оны къардашынынъ юкюнден чыкъартты. Иште, Биз Юсуфкъа бойле бир тедбир огреттик, ёкъса, Аллах тилемесе эди, меликнинъ къанунына коре, къардашыны туталмайджакъ эди. Биз, кимни истесек, чокъ дереджелерге юксельтемиз. Ве эр бир илим саибининъ устюнде даа яхшы бильген бар» («Юсуф» суреси, 76).
Юсуф (а.с.) къардашы Буньяминни янында къалдырмакъ ичюн Аллахнынъ эмиринен фирасет нумюнеси олгъан бир план азырлады. Риваетке коре, планыны къардашына да анълатып, онынъ да тасдикъыны алгъан эди.
Юсуфнынъ (а.с.) бойле япмакътан макъсады – агъаларындан интикъам алмакъ дегиль эди. Чюнки о, онъа япкъанларыны афу эткен эди. Лякин оларнынъ япкъанларында бир де Аллахнынъ акъкъы бар эди, ве оны афу этмек Юсуфнынъ элинде дегиль эди. Анджакъ, о, агъаларынынъ да Аллах къатында багъышлавына наиль олувларыны истей эди. Шу себептен, озюни танытмадан эвель, Аллахнынъ акъкъы намына, агъыр бир тенбие оларакъ, «Сиз хырсызсынъыз!» къабаатлавы иле оларны джиддий бир пешманлыкъ дуйгъусына ёнлендирмеге истеди. Оларнынъ япкъанлары энъ мутхиш гунах – бир ийленен бабаларындан Юсуфны хырсызламалары эди. Юсуф (а.с.) оларны бутюн япкъан яманлыкъларындан тёвбеге ёнлендирмек ичюн Буньяминнинъ шу шекильде янында къалмасыны темин эткен эди. Керчектен де, бундан сонъраки келишлеринде агъаларынынъ насыл бир гонъюль йымшакълыгъы иле, не къадар саф ве темиз тюшюнджелернен къайтып кельгенлерини коремиз.
Бунъа коре, шу адисе Аллахтан кельген бир такъым икметлерни косьтерген раббаний бир джеза ве иляхий бир тербие олгъан эди.
Дигер тарафтан, даа озюни танытмакъ вакъыты кельмегенини бильген Юсуф (а.с.) къардашыны янында къалдырмакънынъ ёлларыны тюшюнгенде биле, зорбалыкъкъа мураджаат этмеди, макъамы ве салахиети онъа берген кучьни къулланмады, буны суистимал япмады. Зулум ве зорбалыкъ лекеси кетиреджек арекетлерден сакъынды, меселени сырф адлий ве къануний ёллардан чезмеге муваффакъ олды.
Юсуф (а.с.) шу шекильде, айны заманда, бабасынынъ шериаты Мысырда уйгъуланмасына ёл ачкъан олды.
Аллах бир шейнинъ олмасыны мурат этсе, себеплерини де азырлай. Онынъ ичюн бир тарафтан Юсуфкъа шу чарени огретип, агъаларынынъ акими олувына мураджаат эттиргени киби, дигер тарафтан, агъаларына да, ишни сездирмеден, шу шекильде джевап ве укюм бердирди. Бойледже, эм улькенинъ къанунларыны бозмадан, оларны озь ираделеринен укюмге багълады, эм де бабасынынъ шериатындан бир укюмнинъ татбикъ этильмеси иле Мысыр укъукъ аньанесине джанлы ве амелий бир мисаль къазандырды.
Юсуф (а.с.) шу планынен агъаларыны тамамен чаресиз къалдырып, бабаларынынъ «анджакъ чаресиз къалувынъыз истисна» сёзюне уйгъун бир вазиетке тюшюрди, ве оларны бабаларына ант этерек берген сёзлерининъ месулиетинден къуртарды.
Арангъан мешребе Буньяминнинъ юкюнден чыкъкъан сонъ, «(Юсуфнынъ агъалары) дедилер: «Эгер о чалгъан олса, даа эвель онынъ къардашы да чалгъан эди». Юсуф буны (бу сёзден дуйгъан кедерни) ичинде сакълады, оларгъа белли этмеди. (Ичинден де:) «Сиз фена вазиеттесинъиз! Аллах анълаткъанларынъызны пек яхшы биле» («Юсуф» суреси, 77 ает).
Бойледже, агъалары: «Ёкъ-ёкъ, бу иште мутлакъа бир янълышлыкъ бар», – айтмакъ ерине, озьлерини ве Буньяминни тёхметтен къуртармакъ ичюн башкъа чарелер арамакъ ерине, ачувларына тутулып, Юсуфкъа ве къардашына дуйгъанлары кинни бир кере даа агъызларындан къачырдылар.
Хазрет-и Юсуфкъа иснат этильген хырсызлыкънен алякъалы фаркълы корюшлер бар:
1. Юсуфнынъ анасы тарафындан къартбабасы путперест эди. Хазрет-и Юсуфнынъ анасы, бабасы путларгъа табынмакътан вазгечер умютинен, Юсуфкъа о путларны чалып сындырмасыны эмир эткен эди. Юсуф да буны япкъан эди.
2. Юсуф (а.с.) бабасынынъ софрасындан аш алып, фукъарелерге берген эди. Бир къозу я да тавукъны алып, фукъарелерге бергени де ривает этиле.
3. Аласы, Хазрет-и Юсуфны чокъ севе эди. Лякин, Юсуф буюгенден сонъ, бабасы oны янына алмагъа истеди. Аласы да Юсуфтан бир тюрлю айрылып оламай эди. Бунынъ ичюн Исхакъ, алехи’с-селямдан онъа мирас къалгъан къушагъыны Юсуфнынъ белине багълады. Сонъра къушагъынынъ джоюлгъаныны айтты. Къушакъны къыдырдылар ве о, Юсуфнынъ устюнден чыкъты. Бойледже, къанун узьре, аласы Юсуфны янында къалдырды.
4. Бу бир ифтирадыр. Чюнки агъаларынынъ юреги, адиседен сонъра узун йыллар кечмесине бакъмадан, аля даа Юсуфкъа къаршы ачувнен толу эди. Шу адисе бир кере асет хасталыгъына якъалангъан бир къальпнинъ о асет ве кинден къолай-къолай къуртуламайджагъыны косьтере.
Юсуфнынъ агъалары: «Дедилер: «Эй, азиз! Акъикъатен, онынъ чокъ яшлы бир бабасы бар. Онынъ ичюн, ерине биримизни ал. Керчектен, биз сени эйилик эткенлерден коремиз».
(Юсуф) деди: «Эшьямызны кимнинъ янында тапсакъ, оны тутукълайджакъмыз. Башкъасыны якъаламакътан Аллахкъа сыгъынам. Чюнки биз бойле япсакъ, залымлар олурмыз!» («Юсуф суреси», 78-79 аетлер).
Девамы оладжакъ…
Лейля Умерова