Рамазан айынынъ келип кечкенини дуймайып къалдыкъ. Энди шу рахмет, магъфирет ве гунахлардан багъышланув айы битти, бир ерине бинъ берильген геджелер кечип кетти.
Шевваль айында тутулгъан алты куньлюк ораза бир талай вакъыткъа даа бизлерге Рамазанны хатырлатты ве юреклеримизни раатлатты. Санки Рамазаннынъ кичик бир девамы олгъан эди. Къурбан байрамындан эвельки Зульхидждже айынынъ ильк он куню исе, Рамазандаки чокъ саваплы ве пек фейизли ибадетлерге асрет къалгъан гонъюллеримизге санки экинджи бир эдие киби. «Кешке Рамазан бираз узун олсайды?» – я да: «Ах, Рамазанны кереги киби кечирсе эдим», – деп янгъан гонъюллер ичюн бу он гедже буюк бир фырсаттыр.
Аллаху Тааля Зульхидждженинъ ильки он кунюнен емин этти:
«Феджрге (танъгъа) емин олсун! Ве он геджеге (емин олсун)! Эм чифтке ве текке (емин олсун)! Ве кечип кеткен, геджеге (емин олсун)! (Бу) анъылгъан шейлерде акъыл саиби инсанлар ичюн емин этильмеге ляйыкъ шейлер бар, ойле дегильми? («Феджр» суреси, 89/1-5 аетлер).
Зульхидждженинъ башындаки бу куньлер Юдже Аллах къатында къыйметли куньлерден сайыла. Хаджылыкътан эвельки шу он кунь муминлер ичюн мужделер ташыгъан мубарек бир вакъыт тилимидир.
Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) Зульхидждженинъ ильк он кунюнде япылгъан амеллернинъ дигер айларда япылгъан амеллерден даа къыйметли олгъаныны бильдирген сонъ, сахабелер: «Я, Расулюллах, бу айнынъ ильк куньлеринде япылгъан амеллер Аллах ёлунда джихаттан даа къыйметлими?» – деп сорагъанлар. Пейгъамберимиз исе: «Эбет, джихаттан да къыйметли, амма джаныны, малыны аджымайып, дженклешерек шеит олгъаннынъ джихады даа да къыйметлидир», – буюргъан (Бухарий).
Эбу Хурейра Пейгъамберимизнинъ бойле айткъаныны ривает эткен: «Зильхидждженинъ ильки он кунюнде япылгъан ибадет Аллах къатында дигер куньлерде япылгъан ибадеттен даа да гузельдир. Чюнки бунынъ эр бир кунюнде тутулгъан ораза бир сене ораза тутмакъ кибидир, ве эр бир геджесини ибадетнен кечирмек де, Къадир геджесини ибадетнен кечирмек кибидир» (Тирмизий).
Зильхидждже айынынъ секизинджи кунюне «тервие куню», докъузынджы кунюне «Арефе куню» дейлер.
Арефе куню инсангъа берильген энъ къыйметли вакъытлардан биридир. Арефе – Къурбан байрамындан бир эвельки кунь, хиджрий такъвимге коре, Зильхидждже айынынъ 9-ынджы кунюдир. Бу куньде хаджылыкъкъа баргъанлар Арафат вадийсинде дуа ичюн топлангъанлары себебинен бу куньге «Арефе» деп айтылгъан.
Арафатта турмакъ къабирден къыямет сабасына турмакъны ве джемаат-джемаат махшер мейданында топланмакъны хатырлата. Анда бутюн къуллар Аллахнынъ хузурында кучьсюз ве мухтадж алда, умютнен афу этильмекни беклейлер. Гонъюллер ве козьлер тёвбе яшларынен яшлана, Аллахкъа самимий дуалар япыла. Аят дефтеринде тер-темиз саифе ачыла, ве Аллахкъа, омюрнинъ бундан сонъраки къысымында итаат узьре яшанаджагъына сёзлер бериле.
Башкъа тарафтан, Арафат бизлерни эски хатыраларгъа алып кете. Билингени киби, Хазрет-и Адем иле Хавва анамыз ясакъ мейвагъа якъынлашкъанлары ичюн дженнеттен чыкъарылып, дюньяда бир-биринден узакъ айры-айры ерлерге ёлланылгъанлар, бойлеликнен, бир-бирине асрет къалгъанлар.
Адем (а.с.) Хазрет-и Мухаммеднинъ (с.а.с.) урьметине Аллаху Таалядан афу сорагъан сонъ, Юдже Раббимиз оны афу эткен, ве онъа Мекке тарафына ёлны костерсин деп, бир мелекни вазифелендирген. Бу дуанынъ берекетинен Джиддеде яшагъан Хавва анамыз да дигер мелекнинъ рехберлигинде Адемге тараф ёлгъа чыкъты. Олар Арефе куню, экинди вакъыты Арафат вадийсинде булушып, агълашкъанлар ве текрар истигъфар эткенлер.
Пек мерхаметли олгъан Аллах эм оларнынъ дуаларыны къабул эткен, эм де къыяметке къадар оларнынъ несилинден эр сене Арафатта афу сорап, тёвбе эткенлерни багъышлайджагъына сёз берген. Иште, хаджыларнынъ Арефе куню Арафаткъа чыкъып, истигъфар этмелерининъ икмети ве себеби будыр.
Пейгъамберимизден Арефе куню тутулгъан оразанынъ фазилети акъкъында сорагъанлар. О да: «Кечмиш бир йылнынъ ве келеджек бир йылнынъ гунахларына кеффарет олур», – буюргъан (Муслим).
Тыпкъы Рамазан айында олгъаны киби, Зульхидждже айынынъ ильки 10 куню де, куньдюзлерини ораза, намаз, зикр, дуа, инфакъ ве хайырлы ишлернен, геджелерини исе, ибадет, Къуран ве тефеккюрнен кечире бильгенимиз фурсат куньлеридир. Мумкюн олса, ильк 8 кунюнде ораза тутмакъ, чаре олмаса, ич олмадымы, Тервие ве Арефе куньлерини оразанен кечирмек суннеттир ве буюк саваптыр.
Зульхидждже айынынъ бу ильки 10 кунюнде миллионларнен хаджылар мубарек топракъларда, барып оламагъанлар исе, эвлеринде, иш ерлеринде: «Буюр, Аллахым, буюр! Буюр, Сенинъ шерикинъ ёкътыр, буюр! Шубесиз, хамд да, нимет де, мульк де Сенинъдир. Сенинъ ортагъынъ ёкъ» манагъа кельген тельбиелер кетирелер. Бу куньлер – намаз, ораза, зекят, хадж, инфакъ киби бутюн эмир ве ясакъларнынъ, «Буюр, Аллахым» айтыларакъ къылынгъаны, итаат япылгъан къуллукънынъ энъ юксекте олгъаны куньлердир.
Арафатнынъ ве Арефе кунюнинъ буюклигини бильдирмек ичюн Пейгъамберимиз (с.а.с.): «Хадж – Арафаттыр», – дие буюргъан (Тирмизий). Яни Арафатта бир муддет къалып, дуа этмек – хаджылыкънынъ рукюнидир, ким Арафатта олмаса, хаджылыкъны къачыргъан олур.
Бу куньде «Субханаллахи вель-хамду лилляхи ве ля иляхе илляллаху валлаху экбер» киби зикирлер тиллерде айтылып, юреклерни раатлата. Пейгъамбер Эфендимизнинъ сёзюне коре, бу зикирни айтмакъ онынъ ичюн кунешнинъ догъып баткъаны эр шейден даа да къыйметлидир (Муслим).
Бу кунь Аллах Таалягъа тёвбе этип, гунахлардан арынув, ширктен узакълашув ве харамлардан хиджрет этюв куньлеридир. Хазрет-и Айше анамыз анълаткъанына коре, Пейгъамберимиз (с.а.с.) бойле айткъан эди: «Аллах Арефе куню къулларыны азат эткени къадар башкъа куньлерде азат этмез. Аллах махлюкъаткъа рахметинен якъынлаша ве оларны мелеклерге макътап : «Коресинъизми, къулларым нелер сорай», – дер» (Муслим).
Юдже Раббимиз бу мубарек куньлерде джумлемизнинъ дуаларыны Арафатта къабул этильген дуалар киби къабул эйлесин!
Иса Велиев