Юдже Раббимиз гедже ве куньнинъ яратылышында инсан ичюн буюк эйилик сакълады. Куньдюз инсан ичюн къазанма ве чалышма вакъыты, гедже исе, раатланма ве кучь топлама заманыдыр. Аллаху Тааля Къуран-ы Кериминде бойле буюра: «О (Аллах), геджени сиз ичюн (орьтюнеджек) бир урба, юкъуны бир раатланма, куньдюзни исе, турып, чалышма заманы япты» («Фуркъан» суреси, 25/47).
Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) гедже акъкъында бойле буюргъан: «Юкъу – олюмнинъ къардашыдыр» (Суютий, II, 162). Яни инсан гедже тёшегине яткъанда, эр заман олюмге азыр олмалы. Пейгъамбер Эфендимиз бизге бу азырлыкъ насыл олмакъ кереклигини озь мисалинде косьтерген.
Пейгъамберимиз ятмадан эвель къапыны къапатып, лампаны сёндюре, сонъра тёшекни, зарарлы шейлер олмасын деп, тешкере эди (Бухарий). Сагъ тарафына ятып, сагъ элини янагъынынъ тюбюне къойып, дуа эте эди: «Аллахым! Озюмни санъа теслим эттим, ишимни санъа авале эттим, юзюмни санъа чевирдим. Ризанъны истеп, азабынъдан коркъып, сыртымны санъа даяндырдым, санъа сыгъындым. Эндирген китабынъа ве ёллагъан пейгъамберинъе инандым». Пейгъамберимиз (с.а.с.) асхабына бойле буюргъан: «Эгер бу дуаны япып яткъан гедже ольсенъ, ятмадан эвель сонъки сёзлеринъ бу олсун» (Бухарий).
Аллахнынъ Ресули башкъа дуаларны да окъуй эди. Мешхур ве къолай эзберленген бир дуасы: «Аллахым, адынънен олем ве тирилем».
Юкъудан уянгъанда, Раббине шукюр эте эди: «Ольген сонъ бизни тирильткен Аллахкъа хамд олсун. Къайтыш тек онъадыр» (Бухарий).
Башкъа риваетлерге коре, Пейгъамбер (с.а.с.) ятмадан эвель «Ихляс», «Фелякъ» ве «Нас» сурелерини окъуп, эллерине уфлей ве оларны вуджудына суре эди (Бухарий).
Хазрет-и Фатиме пек ёрула эди, бунынъ ичюн бабасы Мухаммедден (с.а.с.) бир хызметчи истеген эди. Амма Ресулюллах онъа хызметчи бермек ерине, чыдап тырышмасыны даа хайырлы олгъаныны буюрып, бу зикирлерни айтмагъа тевсие эткен: «33 кере «Аллаху экбер», 33 кере «Субханаллах» ве 33 кере «Эльхамду лиллях». Бойледже, Хазрет-и Фатиме эр гедже бу зикирлерни айта ве онынъ ёргъунлыгъы кече эди.
Пейгъамбер Эфендимиз юзю къоюн (къурсакъ устюнде) ятмагъа ясакъ эткен. Тахфе бин Къайс бойле анълаткъан: «Бир кунь месджитте юзю къоюн яттым. Бакъсам, бир адам манъа аягъынен токъунды: «Бу Аллахнынъ ачувына себеп олгъан бир ятыш тарзыдыр», – деп айты. Бир де бакътым, бу – Ресулюллах экен» (Эбу Давуд).
Пейгъамбер Эфендимиз ятсы намазындан сонъра одасына кире эди ве асхабынен бу вакъытта сухбет этмей эди. Гедже исе, техеджджуд намазына уяна эди. Куньдюз де, уйле намазындан сонъра бир саат къадар юкълай эди. Куньдюздеки юкъугъа «къайлюле» дейлер. Пейгъамберимиз (с.а.с.) бу меселеде бойле буюргъан: «Куньдюз ораза тутмакъ ичюн сахур емегинден, гедже ибадет япмакъ ичюн уйле юкъусындан ярдым алынъыз» (Хаким).
Пейгъамберимиз (с.а.с.) мекрух вакъытларда юкъламамагъа тевсие эте эди. Бу вакъытлар – саба намазындан сонъра, кунеш догъгъанына къадар 45 дакъикъа ве акъшам, кунеш къавушаяткъанда, 45 дакъикъа.
Пейгъамбер Эфендимизнинъ ятма ве юкълама адабында бир чокъ икметлер сакълыдыр – эм маневий тарафтан, эм де сагълыкъ джеэтинден. Эгер мусульманлар бу суннетке уйгун яшасалар, олар ичюн чокъ файдалы олур. Аллаху Тааля бу суннетлеримизни аятымызгъа кечирмеге насип эйлесин.
Айше Дуран