Аблямит Измайлов – Акъяр больгесининъ имамыдыр. Къырымгъа авдет олунгъандан сонъ, Акъярда диний ве миллий аятны джанландыргъан инсанлардан биридир.
Аблямит оджа, селям алейкум! Акъярда мусульман джемааты акъкъында тариф этинъиз. Шимди больгенъизде яшагъан къырымтатарларнынъ сайысы не къадар?
Алейкум селям! Акъяр больгесинде къырымтатарлар эсасен койлерде яшай. Семетдешлеримиз топлу яшагъан койлер – Мамашай, Байдар, Старшуль, Уппа, Дуванкой, Отаркой ве дигерлери. Акъяр шеэрининъ озюнде къырымтатарлар пек чокъ дегиль, эписи олып, больгеде 10 бинъ инсан этрафындалар. Башкъа халкъларгъа аит мусульманларнынъ сайысы 5 бинъге якъындыр. Олар арасында азербайджанлылар, къазан татарлары, чеченлер, дагъыстанлылар, озьбеклер, къыргъызлар, таджиклер, къарачайлылар ве башкъалары бар.
«Джамини къайтарув меселеси чезильмеген-дже, бу бина ичинден чыкъмайджакъмыз!»
Белли ки, халкъымыз, Ватангъа къайткъан сонъ, джамилерни къайтмагъа арекет этти. Акъяр джамиси мусульманларгъа не заман ве насыл къайтарылды?
Бир къач йыл девамында Мамашай коюнинъ имамы Лутфи агъа Эмиров джума намазыны шу джамиде къылдырды. Джамини къайтарув ишлери баягъы вакъыткъа узунды. 1994 сенеси, апрель 11 куню джамиде джума намазы муфтинен берабер къылынды ве бойле къарар къабул этильди – джамини къайтарув меселеси чезильмегендже, бу бина ичинден чыкъмайджакъмыз. Архив башлыгъы да бизнен берабер бина ичинде къалды. О заман джамиге кельгенлернинъ ичинде тек менде машина бар эди. Шунынъ ичюн манъа сув ве емекнен теминлев, джемааткъа эр шейни хабер этмек, прессанен алякъада олмакъ вазифелери берильди. Бойледже, джемаат джами ичинде 3 гедже геджеледи. Базар эртеси куню джамини арбий кучьлер сарып алды ве уджюмге азыр олдылар. Шу вакъыт христианларнынъ папазы келип, – «Менден муфтиге селямлар бар, мен сизнен бераберим», – деп кетти. Буны эписи эшитти ве, шу себептен, уджюм япылмады. Тезден Къара денъиз арбий флоту башлыгъынынъ муавини контр-адмирал Алексеев кельди ве бизнен корюшти. – «Насыл талапларынъыз бар? Язынъыз», – деди. Биз исе, 3 ай ичинде джамининъ экинджи къатыны ве 1 йыл ичинде бутюнлей джамини къайтарылып берильмеси талап эттик. Онынъ къарарынен джамининъ экинджи къаты 1,5 ай ичинде къайтарылып берильди, бир йылдан сонъ исе, джами бутюнлей къайтарылып берильди.
Шимди джами насыл алда?
Шимди джами ичинде тамир ишлери япылды. Гъайрыдан минаре къурулды. Ве абаданлаштырув ишлери алып барыла.
«Байдар коюнде джамининъ бир къысымы къалды. О да бугунь бир шахыснынъ элинде».
Эвель Акъярда не къадар джами бар эди? Сакъланып къалгъан эски биналар даа бармы?
Эвель койлерде де джамилер олгъан, олар дженк заманында виран этильген. Тек бир Байдар коюнде джамининъ бир къысымы къалды. О да бугунь бир шахыснынъ элинде. Койлерде джамилер къурулмасы ичюн топракъ алынды ве алына. Уппа коюнде джами къурулды ве чалыша. Башкъа ерлерде ибадет эвлери бар, намазлар къылына. Джамилернинъ лейхалары япылды.
Мусульман дин джемиетлери фааль чалышамы?
Больгеде 6 дин джемиетимиз бар. Эписи Муфтиятнынъ эркянында ве ханефий месхеби боюнджа чалыша.
«Койлеримизде имамлар етишмей – бу бизим биринджи проблемамыздыр».
Больгенъизде насыл проблемалар бар, олар чезилеми?
Акъярда проблемалар етерли, топракъ меселелери, эв меселелери, ёллар, газ, электрик ве дигерлери. Акъярда региональ къырымтатарлар бирлешмеси бар. Башлыгъы Энвер бей Мамутдинов. Къырымтатар миллий-медений меркези чалыша, реиси Диана Асанова. Олгъан проблемаларны бирликте чезмеге тырышамыз, мемуриетке мураджаатлар этемиз, чезип оламагъан меселелерде Муфти бейге мураджаат этемиз. Койлеримизде имамлар етишмей – бу бизим биринджи проблемамыздыр. Яшларымыз медресеге окъумагъа кирмей ве кой джамилерине чалышмагъа аз келелер. Джемаатымызгъа дин дерслерини береджек оджалар да етерли дегиль. Бугуньки куньде тек Старшуль ве Байдар койлеринде диний дерслер башланды.
Озюнъиз акъкъында тариф этинъиз. Акъяргъа не вакъыт авдет олдынъыз?
Мен Акъярнынъ Мамашай коюне 1990 сенеси кельдим. Аилем 1993 сенесининъ башында авдет олды. Кельген сонъ, бала тедавийленюви лагеринде рехбер вазифесинде чалыштым. Хызметчилеримиз авдет олгъан къырымтатарлар эди. Сонъки вазифемиз – Акъяр шеэр мемуриети реисининъ меслеатчысы олып чалыштым. Къырымгъа авдет олгъан сонъ халкъ ичюн арекеттемиз.
Имам вазифесини не вакъыттан берли эда этесинъиз. Ишинъиз ненен багълы? Эсас вазифенъиз насыл?
Эвель мен Мамашай кою дин джемиетининъ реиси олып сайландым. Ве Акъяр больгеси дин джемиетлерининъ реиси вазифеси манъа юкленди. Кой имамымыз баягъы яшында олгъаны ичюн ве Багъчасарайгъа кочкени себебинден, Муфти бей 2018 сенеси манъа имамлыкъ вазифесини буюрды. Вакъытында намазлар къылдырмакъ, Рамазанда теравих намазларыны кечирмек, байрам намазларыны къылдырмакъ, урф-адетлер боюнджа мерасимлерни алып бармакъ, мезарлыкъларны темиз алда тутмакъ, ибадетханелер къурмакъ ве Акъяр джамисини эалиге ве мусафирлерге хош косьтермек – истегим шудыр. Бир-биримизге ярдымджы олып, бир аиле оларакъ ишлеримизни юксек дереджеде алып бармакъ – меним ниетимдир, иншаллах!
Озь аиленъиз акъкъында тариф этинъиз.
4 балам бар. Эки огълан, эки къыз. Эписи окъумышлыдыр. Буюк къызым ве огълум Истанбулда Къуран курсларыны битирдилер. Балаларымнынъ учеви эвли, 8 торуным бар. Буюклери Къуран окъуй, эки торуным Акъмесджитте Къуран дерслерине къатнай.
Окъуйыджыларымызгъа тилеклеринъиз?
Миллий ве диний, диний ве миллий – бизим ичюн бир-биринен сыкъ багълыдыр. Халкъымыз ана тили ве динини огренмек ёлуны тутсын. Миллий урф-адетлеримизни унутмайыкъ! Ватанымызны севмек, онен гъурурланмакъ – баба-деделеримиз бизге къалдыргъан эманеттир!