Кунь девамында, базыда, не къадар вакъыт бош-бошуна кече. Шу вакъыт ичинде лафлар да базыда тюшюнильмели. Чюнки эр бир сёз ичюн Раббимизнинъ къаршысында джевап бермек керек оладжакъ. Гъыйбет, ошек ве саире… Аллаху Тааля Къуран-ы Керимде бойле дей: «Эй, иман эткенлер! Аллахны чокъ зикир этинъиз!» («Ахзаб» суреси, 33/41 ает). Яни, бутюн ярамай лафларнынъ ерине зикир этильсе, не де хайырлы олур.
Аллаху Тааля, Оны зикир эткенлер акъкъында бойле дей: «Шубесиз ки, кокнинъ ве ернинъ яратылувында, гедже ве куньдюзнинъ денъи-шювинде акъыл саиплери ичюн аляметлер бар. Олар аякъ устюнде, отургъанда ве яткъанда Аллахны зикир этелер, ве кокнинъ ве ернинъ яратылувы акъкъында тюшюнелер: «Раббимиз! Сен буларны бошуна яратмадынъ. Нукъсансызсынъ! Атеш (Джеэннем) азабындан бизлерни къорчала» («Ал-и Имран» суреси, 3/190-191 аетлер).
Яни, биз анълаймыз ки, Аллахны, бир-эки истиснадан гъайры, эр бир алда, эр бир вакъытта анъмакъ мумкюн. Саба тургъанда, акъшам яткъанда, эр бир ишимизге башлагъанда, Аллахны анъып ве Онъа ялварып япмакъ керекмиз. Чюнки Аллахны зикир этмек ичюн онынъ белли вакъыты-саати, ери-мекяны ёкътыр. Раббимиз бойле дей: «Аллахны теслимиетнен ве къоркъунен сессиз ве яваш сеснен сабалары ве акъшамлары зикир эт, ве гъафиллерден олма» («Араф» суреси, 7/205 ает). Ве буны да унутмамакъ керек ки, зикир эткенде, биз тек Ахиретте дегиль де, бу дюньяда да файдасыны коремиз.
Аллаху Тааля чокъусы хасталыкъларнынъ иляджыны яратты, юрек хас-талыкъларынынъ иляджы исе – зикирдир. Мукъаддес Къуран-ы Керимде Аллах бойле дей: «Олар иман эткенлер ве юреклери Аллахны зикир эткенде, теселли тапалар – эбет! Чюнки Аллахны зикир эткенде, юреклер теселли тапалар» («Рад» суреси, 13/28 ает). Аллахны зикир эткен кимсе эр вакъыт тевеккюль эте, ич бир алда умютини джоймай.
Эгер де бирисининъ джаны сыкъылса, мугъайса, о, бир озю олмагъаныны бильмек керек. Бир чокъ инсанлар озь башына къалгъанларда, бойле тюшюнджеге далалар, озь-озьлерини ичинден кемирип башлайлар. Этрафында бир кимсени тапып оламагъан сонъ, кедерленелер. Буюк, дюльбер кяинатны Раббимиз бизлер ичюн яратты. Бир чокъ муджизелернен толдурды. Буларны огренип, Оны тапып танымакъ мумкюн. Амма кене де, бириси бир озю къалды деп, зан этсе, бильсинъ ки, о, бир озю дегильдир, Аллах онен берабердир. Пейгъамберимиз (с.а.в.) хадис-и шерифинде бойле деген: «Юдже Аллах бойле дей: «Мен, къулум Мени насыл сайса, ойле де олурым, ве Мен, Мени зикир эткенде, онен бераберим. Эгер мени ичинден анъса, Мен де оны ичимден анъарым, эгер Мени джемаат арасында анъса, Мен де оны олардан даа яхшылары арасында анъарым. Эгер къулум Манъа бир къарышкъа якъынлашса, Мен онъа бир аршынгъа якъынлашырым, эгер къулум Манъа бир аршынгъа якъынлашса, Мен онъа бир къулачкъа якъынлашырым, эгер де къулум Манъа юрип кельсе, Мен онъа таба чапарым» (Бухарий (7536) ве Муслим (2675).
Яни бир сыкъынты олса ве, асылында, эр вакъыт, мусульман унутмамалы – онынъ энъ буюк дестекчиси – Аллахтыр.
Оптимист олмакъ
Базыда инсанлар олгъан агъырлыкълар къаршысында къырыла. Аятта олып кечкен вакъиалар – бир имтиандыр, Раббимиз бизни сынай. Ве бу имтианны мувафакъиетнен кечкенге сонъсуз мукяфат береджегини бильдире. Онынъ ичюн эр бир мусульман оптимист олмалы. Динимиз де бизлерге буны огрете! Бу акъта гузель бир хадис бар. Пейгъамберимиз (с.а.в.) бойле деген: «Муминнинъ алы не къадар аджайиптир! Шубесиз ки, онынъ ичюн эр ал хайырлыдыр. Иман эткенден гъайры, башкъа бир кимсеге бу берильмеген. Эгер оны бир шей къувандырса, о, Аллахкъа шукюр этер, ве бу онынъ ичюн хайырлы олур. Эгер де онъа мусибет кельсе, о, сабыр этсе, бу да онынъ ичюн хайырлыдыр» (Муслим, 2999). Аятымызда расткельген эр бир меселени сабыр ве умют иле къаршыламакъ керекмиз. Этрафымызны джанландырып, гузель къокъулы багъчагъа чевирмелимиз.
Зикир юреклерни тедавийлей ве джанландыра. Пейгъамберимиз (с.а.в.) бойле деди: «Раббини зикир эткен ве Раббини зикир этмеген кимселер тири ве олю олгъанлар кибидир» (Бухарий «Фетхуль-бари» 11/208).
Эгер инсан дин эмирлерини ерине кетирмесе, янында олгъанларны къайгъырмаса, мерхаметликнен давранмаса – демек, бойле юрекни тедавийлемек керек. О, Аллахны зикир этювнен тедавийленир, Раббининъ разылыгъына якъынлашыр.
Юдже Раббимиз иман эткен инсанларнынъ дуаларына ве мураджаатларына эр вакъыт джевап бере, зикир эткенлер исе, озьлерини Аллахнынъ мерхаметине якъынлаштыралар. Мукъаддес Къуран-ы Керимде Аллах бойле дей: «Къулларым сенден Мени сорасалар, Мен чокъ якъыным; дуа эткеннинъ тилегине къаршылыкъ берем» («Бакъара» суреси, 2/186 ает).
«Ве Раббинъиз айтты: «Манъа дуа этинъ, джевап берейим; шубесиз ки, Манъа ибадет этмектен вазгечкенлер – джеэннемге эбедиен къалмакъ ичюн кирерлер!» («Гъафир» суреси, 40/60 ает).
Онынъ ичюн, эгер Аллахнынъ ризасыны къазанмагъа, бу дюньяда да бахтлы олмагъа истесек, Аллахны чокъ зикир этмелимиз! Кунюмизни зикирнен башлап, зикирнен битирмелимиз!