Эль-Феттах – Ачкъан
Юдже Аллах къулларындан динлеринде ве дюнья аятында сакълы олгъан шейлерни ача. Оны танымакъ ве Онъа севгилерини арттырмакъ ичюн юреклерни ача. Амеллерни къолайлаштыра ве бутюн меселелерни чезе. Сакълы олгъан шейлерни ортагъа чыкъара. Хайыр ве эйилик къапуларыны ача.
«Эгер о ернинъ сакинлери иман этип, Аллахтан къоркъса эдилер, Биз олар ичюн кок ве ернинъ берекетини ачар (берер) эдик, амма олар (ёллагъанымыз Пейгъамберни) яланладылар, (бунъа коре) Биз оларны, япкъан гунахлары себебинден, джезаландырдыкъ» («Араф» суреси, 7/96 ает).
Аллах агъырлыкълар ве мусибетлер ёллап, инсанларны сынай, амма ич бир вакъыт кучю етеджек шейден арткъач бермей. Эгер бир агъырлыкъ кельсе, ондан сонъ енгиллик де келе. Аллах эр даим инсан ичюн енгиллик ве берекет къапыларыны ача. Амма, эгер инсан берильген чарелерни къулланмаса, Раббимиз джеза къапыларыны ача. Ич кимсе де ич бир шейни Ондан сакълап оламаз. Ает-и керимеде бойле кече: «Устьлерине шиддетли азап къапыларыны ачып, олар умютсиз тюшкенлерине къадар (гунахларына девам эттилер)» («Муминун» суреси, 23/77 ает); «Айт: «Раббимиз бизлерни топлайджакъ ве арамызда олгъан меселени акъкъынен чезеджек, О, сакълы олгъан шейни ортагъа чыкъара ве эр шейни биле» («Себе» суреси, 34/26 ает).
Онынъ ичюн Раббимиз япкъанларымызны ортагъа чыкъарып, джеза бермесинден эвель акъылымызны къулланайыкъ ве Аллахкъа эр даим ялварайыкъ ки, къаршымызда ниметлерини ачсын ве ич бир вакъыт рахмет къапыларыны къапатмасын. Чюнки, О ачкъан шейни ич кимсе къапатып оламаз, О къапаткъан шейни ич бир кимсе де ачып оламаз. «Аллах инсанлар ичюн рахметинден нени ачса (берген олса), оны кимсе токътатып оламаз, ве нени токътатса (къапатса), ондан сонъ оны кимсе берип оламаз. Ве, О, Азиздир, Хакимдир» («Фатыр» суреси, 35/2 ает).
Эль-Адль – Адалетли
Раббимизнинъ «Эль-Адль» ады «адалетли олмакъ», «тенъ олмакъ», «мусавий олмакъ» маналарыны ташыгъан «аделе» фиилинен мейдангъа келе. «Адль» сёзю арап тилинде бойле маналарны ташый: «адалет», «тенълик», «мусавийлик», «намускярлыкъ», «догърулыкъ», «адлие».
Раббимиз Озю сонъсуз адалет Саибидир, эр кеске къазангъаныны бере, къулларына да адалетни эмир эте. Озю ич бир вакъыт адалетсизликни япмаз, къулларына да адалетсизликни ясакъ эте. Онынъ япкъан эр шейи бир низам-интизамгъа эсаслана, къарарлары, япкъаны, айткъаны адалетнен толудыр! «Раббинънинъ сёзю догърулыкъ ве адалет тарафындан тамамлангъан ве Онынъ сёзлерини денъиштире биледжек ич бир шей ёкътыр. О, эшите ве биле!» («Энам» суреси, 6/115 ает). Пейгъамберимиз (с.а.с.) бильдирген къудсий хадисте Аллах бойле дей: «Эй, меним къулларым! Мен Озюме адалетсизликни ясакъ эттим, сизге де ясакъ эттим. Бири-биринъизге нисбетен адалетсиз олманъыз!» (Муслим).
Адалетке эр вакъыт риает этмек керек, озюмизге я да якъынларымызгъа къаршы олса биле, эп бир адалет устюн турмакъ керек. «Эй, иман эткенлер! Озюнъизге, ана-бабанъызгъа, къардашларынъызгъа къаршы келеджек олса биле, Аллахнынъ (ер юзюнде) адалет узеринде шаатлары олунъыз, (олар) зенгин я да фукъаре олсалар да, Аллах олардан даа устюндир, адалетни бозгъан нефиске уйманъыз. Ве эгер букюльсенъиз я да догърулыкътан къайтсанъыз, (билинъиз) шубесиз ки, Аллах япкъанларынъыздан хабердардыр» («Ниса» суреси, 4/135 ает).
Эс-Семи – Эшиткен
Аллах сесли ве сакин, ачыкъ ве сакълы эр шейни эшите.
«Онъа бенъзеген ич бир шей ёкътыр. Ве, О, Эшиткен, Корьгендир» («Шура» суреси, 42/11 ает). Раббимиз бутюн дюньяда ве, асылында, бутюн алемде олгъан эр шейни эшите. Алем ичинде миллиардларджа махлюкълар бир кереден Аллахкъа мураджаат этселер, айры-айры дегиль де, эписини бир кереден эшите. Тек буюк олгъан махлюкъларны дегиль де, атта, молекулалар, атомлар, я да ондан да уфагъынынъ къыбырдагъаныны биле эшите. Къуран-ы Керимде бу акъта чокъ айтыла, мисаль оларакъ, «Энбия» суресининъ 4 аетинде: «(Мухаммед) деди: «Раббим, ерде ве кокте (айтылгъан) эр сёзни биле. О, (эр шейни) Эшиткен, (эр шейни) Бильгендир» («Энбия» суреси, 21/4 ает).
Раббининъ бу сыфатыны бильген къул озь айткъанларына пек дикъкъат этер! Куфюр сёзлерни айтмаз, гъыйбет ве ошекнен огърашмаз.
Таир Ибрагимов