Юдже Китабымыз Къуран-ы Керимде къыскъа, амма манасы пек терен олгъан бир суре бар. Бу суре акъкъында Имам Шафиий: «Эгер Раббим тек бу сурени эндирген олса, о, инсанларгъа етер эди», – деген. Иште, бу – «Аср» суресидир. Шу суре бизге аят берген беш акъикъатны огрете. Келинъиз, бу акъикъатларкъа бир назар ташлайыкъ.
Вакъыт анъламы
Инсан вакъытнен сынъырлы бир барлыкътыр. Юдже Раббимиз суренинъ башында «Асыргъа емин олсун» дие буюргъан. Вакъыт – инсангъа берильген энъ муим ниметлерден биридир. Ич бир инсан бу дюньядан не вакъыт айырыладжагъыны бильмей, онынъ ичюн эр кунь, эр саат, эр дакъикъа, атта, эр сание пек муим. Бир анны биле джоймамыз янълыш олур. Лякин инсан, эксери алда, вакъыт дегерини анъламай, оны бошуна кечире. Онынъ ичюн Аллах суренинъ экинджи аетинде бойле дей: «Шубесиз, эр бир инсан зарардадыр».
Инсанны не онынъ мал-мулькю, не инсанлар арасындаки вазифеси, не де таныш-билишлери къуртарамаз. Оны къуртараджакъ шей невбеттеки аетте анълатыла: «Иман эткен, салих амеллер ишлеген, бир-бирине хакъны тевсие эткенлер ве бир-бирине сабырны тевсие эткенлерден гъайры». Бойле япкъанлардан гъайрылар эписи зарардадыр.
Иман ниметининъ эмиети
Къуртулышкъа иришмек ичюн, энъ эвеля, иман этмек керек. Аллах Къуранда бойле дей: «О (дженнет), Аллахкъа ве онынъ пейгъамберлерине иман эткенлерге азырланды» («Хадид» суреси, 57/21 ает). Имансыз кечирильген бир аят – зарарларнынъ энъ буюгидир. Эгер бири иман этмесе, не къадар яхшы инсан олса-олсун, не къадар яхшы амель ишлесе-ишлесин, оны Аллахнынъ азабындан ич бир шей ве ич бир кимсе къуртарамаз.
Салих амельнинъ эмиети
Раббимиз бизлерге: «Иман эткен, салих амеллер ишлеген», – дей. «Мен юрегимде инанам, манъа бу етер» дегенлер янълышалар. Иман эткен сонъ, Аллахнынъ эмирлерини ерине кетирмек керек. Ислям дини яшайыш тарзымыз олмакъ керек. Насыл ихсан ичинде къылынгъан намазымыз, оразамыз, зекятымыз, хаджымыз бирер салих амель олса, эр тюрлю имкянымызны инсанлыкънынъ хызметине теклиф этмек – салих амельдир. Бизни Раббимизнинъ ризасына кетиреджек эр бир арекет, эр бир сёз – салих амельдир.
Хакъны тевсие этмек
«Аср» суреси огреткен ве бизни эбедий азаптан къуртараджакъ дёртюнджи акъикъат – «Бир-бирине хакъны тевсие эткенлер», – дие, аетте бильдирильгенге коре, эр даим хакънынъ янында ер алмакътыр. Бир-биримизни акъикъаткъа ёнельтмектир. Эм озюмизни, эм де якъынларымызны батыл, ялан, ийле, фитне ве фесатнынъ къаранлыкъларындан къорчаламакътыр. Акъикъатны къорчаламакъ къыйын олса да, озюмизге зиян кетирсе де, сонъ нефеске къадар хакъны тевсие этмек керекмиз. Пейгъамберимиз (с.а.с.) хадисинде бойле деген: «Шубесиз, хайыргъа ишарет эткен оны япкъан кибидир» (Тирмизий, 2670).
Сабырны тевсие этмек
Суренинъ сонъундаки ифадеге коре, «Бир-бирине сабырны тевсие эткенлер» зарарда дегиллер. Мусульман хакъ ёлда сабырнен къушанмакъ ве оны башкъаларгъа тевсие этмек керек. Акъикъатны тевсие этмек ве къорчаламакъ ёлу пек агъырдыр, шу ёлда пек чокъ сабыр керек. Пейгъамберимизнинъ (с.а.с.) аятына бакъсакъ, коремиз ки, Ислям душманлары токътамадан онъа зулум эте эдилер, амма, бунъа бакъмадан, Эфендимиз вазифесини къалдырмады, девам этти. Ве биз бугуньки куньде онынъ нетиджелерини коремиз. Чюнки Юдже Аллах эр вакъыт сабыр эткенлерге ве хайыр ишлегенлерге ярдымджы ола. «Шубесиз, Аллах сабыр эткенлернен берабердир» («Бакъара» суреси, 2/153 ает).
Юдже Раббимиз бизлерге узун аят берсин, имандан, Ислямдан ич айырмасын, чокъча салих амеллер ишлемеге, хакъны ве сабырны тевсие этмеге ярдымджы олсун, Къуран-ы Керимде берильген дерслерни огренмеге насип этсин!
Таир Ибрагимов