Мусульман бир киши омюрининъ эр бир саасында Ислям адабына уйгъун бир шекильде давранмалы. Емек ве ичмек ихтияджларыны къаршылагъанда биле, ильк эвеля, исрафтан сакъынмагъа – динимизнинъ эмиридир. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) сахабелерине ашама ве ичме адабыны косьтерди. Бу гузель суннетлер мусульман джемиетлерининъ софра медениетинде озь ерини тапты. Амма заман кече, базы суннетлер унутыла, базыларнынъ исе, манасы денъише. Келинъиз, Пейгъамбер Эфендимизнинъ (с.а.с.) ашамакъ ве ичмек иле алякъалы суннетлерине бир назар ташлайыкъ.
Ашамакътан эвель эллерни ювмакъ ве емекке «Бисмиллях» иле башламакъ – суннеттир.
Бу акъта Пейгъамберимизнинъ (с.а.с.) хадиси де бар: «Ашнынъ берекети – емектен эвель ве сонъра эллерни ювмакътадыр» (Тирмизий).
Башкъа бир хадисте де бойле буюрылгъан: «Биринъиз аш ашагъанда, «Бисмиллях» десин. Эгер емекнинъ башында айтмагъа унутса, «Бисмилляхи эввелюху ве ахираху» (Башында да, сонъунда да «Бисмиллях») десин» (Ибн Мадже, Эбу Давуд).
Ашны джемаатнен ашамакъ ялынъыз ашамакътан даа фазилетлидир.
Пейгъамбер Эфендимиз бойле буюргъан: «Бирликте ашанъыз ве «Бисмиллях» айтынъыз ки, ашынъыз берекетленсин» (Эбу Давуд).
Емек сагъ эльнен ве огюнъизден алыныр.
«Ресулюллахнынъ янында бир бала емек ашай эди. Ашагъанда, элинен табакънынъ эр янына кире эди. Пейгъамбер (с.а.с.) буны корьгенде: «Яврум, «Бисмиллях» айт, сагъ элинен ве эп огюнден аша», буюрды» (Бухарий).
Емек ашагъанда, ачкозьлюк япмамакъ.
Сахабелерден Джелебе бин Сухам бойле вакъианы анълаткъан: «Дженкте эдик, о йыл ачлыкъ олды, эр кес ач эди. Бизге ашайт оларакъ хурма бердилер. Биз Ибн Зубеир иле хурма ашагъанымызда, янымызгъа Абдуллах бин Умер кельди ве бойле деди: «Хурманы чифт-чифт ашаманъыз. Чюнки Пейгъамбер (с.а.в.) бизге хурманы бойле ашамагъа ясакъ этти. Амма, янымызда отургъан аркъадаш бойле ашаманъызгъа изин берсе, чифт-чифт ашай билемиз» (Бухарий).
Яни, мында Пейгъамбер (с.а.с.) озь сахабелерине тевсие эткенине коре, ашны ойле ашамакъ керек ки, янында отургъан аркъадаш да емекни ашыкъмайып, раат ашасын.
Ашта къусур къыдырмамакъ.
«Пейгъамбер (с.а.с.) ич бир вакъыт ашта къусур къыдырмады, эгер истеги олса, ашай эди, истеги олмаса, ашамай эди» (Бухарий).
Бу хадистен анълаймыз ки, Пейгъамберимиз (с.а.с.) ашчыгъа да сайгъынен даврана эди. Амма базы бахаратларны, къокъулы отларны ве сарымсакълы емеклерни ашамай эди. Чюнки мелеклернен къонуша эди. Оларны раатсыз этмемек ичюн къокъулы емеклерден вазгече эди. Бундан да гъайры, биз, яни Пейгъамберимизнинъ (с.а.с.) умметине киргенлер, джамиге кетмеге ниетленсек, ондан эвель инсанларны раатсыз этеджек емеклерни ашамамакъ керекмиз, бу – Пейгъамберимизнинъ эмиридир.
Девамы бар…
Айше Дуран