Бу сефер къараманымыз «Индустрия развития» къуруджылыкъ ширкетининъ мудири, муэндис, иш адамы, Къырым Джумхуриети янындаки къырымтатар халкъы Миллий Шурасынынъ азасы Энвер Эмираджиев.
«Индустрия развития» ширкети Акъмесджиттеки Буюк Джума джамини иншаатында иштирак эткен ширкетлерден биридир. Шимдики вакъытта джами къуруджылыгъы не севиеде?
Бугуньки куньде биринджи невбеттеки эсас ишлерни япы битирдик. Биналарда муэндислик агълары, яни сув агъы, канализация, интернет, электроагъ ве къыздырув теминаты боюнджа ишлер екюнленди. Шимди исе биз финиш безетюв ишлерине кечтик. Бунынънен берабер фасад ишлери алып барыла, джами азбарында да абаданлаштырув ишлери япыла. Эльбетте, базы инджеликлер бар, бу,эсасен, ич ишлеринен багълы. Чюнки ичтеки интерьер боюнджа къарарлар тек якъында тасдикъланды. Ве шимди бу тасдикъланылгъан къарарларгъа коре, джами ве мемурий биналарда ич ишлери япылмакъта.
Къырым баш джамисининъ къапылары мусульманлар ичюн не вакъыт ачыладжакъ? Бу пек къыйын суаль. Не ичюн десенъиз, чюнки эр шей пара айырылувынен багълы. Эгер сымарышчы йылнынъ сонъуна къадар къуруджылыкъны битирмек киби шарт къойса ве керекли маддий дестек айырса, демек, джамининъ къапылары йылнынъ сонъуна къадар ачыладжакъ. Мен исе эминим ки, Джума джамининъ къуруджылыгъы, энъ чокъу, бир йыл ичинде екюнленмек керек.
Балалыгъынъыз акъкъында икяе этинъиз… Не ерде ве насыл олып кечти, тасилинъиз насыл?
Мен 1957 сенеси Озьбекистанда догъдым. Бизим ана-бабаларымыз Ватандан сюргюн этильгени ичюн, эвимизде даима Къырым акъкъында айтыла эди. Эльбетте, балалыкъта ана-топракъ акъкъында сёзлер ойле терен къабул этильмей эди, буны мен сонъ анъладым. Лякин ана-бабамыз бизим бала джанларымызны къырмамакъ ичюн, бизге пек чокъ шейлерни айтмай эди. Онынъ ичюн балалыгъымыз пек бахтлы кечти. Мектепни битирген сонъ, мен Томск къуруджылыкъ техникумына окъумагъа кирдим ве муэндис-къуруджы зенаатыны къазангъан сонъ, анда чалышмагъа девам эттим. Умумен, о ерлерде 20 йыл яшадым, сонъки 8 йыл девамында буюк къуруджылыкъ ширкетининъ баш муэндиси вазифесинде чалыша эдим. Къырымгъа аилемнен берабер 1997 сенеси кочип кельдик. Башта эр бир къырымтатар къорантасында олгъаны киби, къыйынлыкълар олды. Буюк теджрибем олгъанына бакъмадан, мени бир ерде зенаат боюнджа ишке алмай эдилер. Биринджи йыллары биз Къырымнынъ ялы боюнда чалыша эдик. Лякин бу манъа келишмей эди. 2002 сенеси меним намзетим Алушта шеэр башынынъ муавини вазифесине чыкъарылгъан эди. Лякин базы себеплерге коре, бу вазифеде мен чокъ чалышмадым. Бир шейге бакъмадан, мен девлет структураларында чалышмагъа девам эттим ве эки йыл девамында Къырым Назирлер Шурасы башынынъ биринджи муавинининъ ярдымджысы вазифесини эда эттим. Яваш-яваш 2007 сенесининъ сонъунда «Индустрия Крым» ширкетини тесис эттим. Иш башлангъанда, 7 инсан чалыша эди, шимди исе ширкетимизде 300-ден зияде адам чалыша.
Эминим ки, Сизинъ реберлигинъизде Къырымда ве Къырымдан тыш бир чокъ объектлер къурулгъандыр. Олар арасында бирисини айыра билесинъизми?
Фаалиетимиз девамында озюмизни уникаль объектлерни къургъан ширкет оларакъ косьтердик. Бу, эсасен, ялы боюнда къурулгъан иншаатлардыр. Мисаль ичюн, Ливадиядаки «Атлантида» аквапаркы, Гурзуфта «Ривьера» комплекси, Ялтадаки «Зазеркалье» комплекси. Бутюн бу иншаатларгъа озь къыйын конструктив схемалар мевджут. Шимди биз Партенитте «Аюв-дагъ» комплексини къурамыз. Бу къалпакъ шекилиндеки 22 къатлы бина оладжакъ.
Къырымтатар халкъы Шурасынынъ азасы оласынъыз. Сиз насыл саа иле мешгъульсинъиз?
Фаалиетимизни 1 йыл эвель башладыкъ. Ильк эвеля, фаркълы регионларгъа бардыкъ ве андаки меселелерни огренип, чезмеге тырыштыкъ. Биз эр бир ёнъелиш боюнджа иш такъымларына болюндик. Мен иш ве халкъара мунасебетлер ёнъелишинде чалышам. Чокъ ишлер энди япылды, мисаль оларакъ, декабрь айында къырымтатар халкъынынъ Шурасы «Хайтарма» ансамбли, Къырымтатар санаат музейи, Гаспринский адына китапханеси ве Гаспринский адына медиамеркезининъ Тюркиеге бармасынынъ тешкилятчысы олды. Тюркие джемааты ве къырымтатар диаспорасы бизни гузель къаршылады.
«Къызылташ» футбол такъымы иле сизнинъ насыл алякъанъыз бар? Якъында такъым Тюркиеде оюн кечирди. О насыл олып кечти?
Мен бу такъымнынъ баш спонсоры олам. Бу оюн ярдымынен биз бир сыра ясакъларны ёкъ этип, халкъара севиеге кечип олдыкъ, оюн гузель кечти. «Къызылташ» 3:1 эсабынен енъди. Машалла бизим футболджыларымызгъа, олар яхшы азырландылар, буны эм Тюркие идманджылары, эм де футболджылар айырыджа къайд этти. Биз исе озь тарафымыздан оларны Къырымгъа невбеттеки оюнгъа давет эттик. Ве шимди энди азырлыкъ корьмектемиз. Эльбетте, биз бу нокътада токътамаймыз ве даа бир къач девлетлернен музакерелер кечирип, невбеттеки оюнгъа чыкъаджакъ оламыз.
Насыл иншаатны къурмагъа арз этесинъиз?
Джами — эр бир мусульман ичюн гъает муимдир. Ве бизим Джума джамимизнинъ къуруджылыгъы — тарихий вакъиадыр. Онынъ ичюн Джума джамининъ къуруджылыгъы меним буюк арзум ве энъ муим иншаатымдыр. Шимди эсас вазифем – оны къурып битирмектир.
Шимди зенаатны сечкен яшларгъа насыл тевсиелеринъиз олур?
Афсус ки, чокъусы генчлерни азырлагъан сонъ, олар Къырымдан тыш чыкъа ве анда озь ишини девам этелер. Бунъа бакъмадан, базы яшлар къала ве бизнен берабер инкишаф эте. Онынъ ичюн генч мутехассысларгъа, биринджиден, сабыр тилемеге истейим. Бирден гузель къуруджы олмагъа ве яхшы айлыкъ да алмагъа къолай дегиль. Бунынъ ичюн чокъ чалышмакъ ве теджрибени арттырмакъ керек.
Миллетимизнинъ инкишафы ичюн не япмалымыз?
Мендже, бугуньки куньде къырымтатар халкъынынъ инкишафы ичюн бутюн шараитлер бар. Эр шей бизим къолумызда. Эгер яшларымызнынъ ана-тилимизни огренмеге фырсатлары олса, бу фырсатны къачырмамакъ керек. Бизим яшлыгъымызда бизге буны ясакъ эте эдилер, окъумагъа, бакъып-динълемеге бир шей ёкъ эди. Ве ойле бир шараитлер къурулгъан эди ки, биз атта тышта озь тилимизде лаф этмеге утана эдик, бизге душманларгъа киби бакъа эдилер. Шимди исе ана тилимизде лаф этмек атта мот олды. Онынъ ичюн шимди генчлеримиз, биринджиден, тилимизни, медениетимизни, тарихымызны огренмек кереклер.
Эвелина ЗАИТОВА