stack of books on the dark wood background. toning. selective focus on the middle book
Къураннынъ ильк кельген аетлери «Окъу» эмиринен башлана. Башкъа аетлеринде исе: «Аллахтан, къуллары ичинде бир тек илим саиплери кереги киби къоркъарлар» («Фатыр» суреси, 35/28 ает), «…Аллах, ичинъизде иман эткенлернен илимге наиль олгъанларнынъ дереджелерини юксельтир…» («Муджаделе» суреси, 58/11 ает), деп буюрыла.
Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) де хадис-и шерифлеринде, илим огренмекнинъ эмиетини анълаткъан: «Аллах бир инсангъа хайыр тилесе, онъа дин хусусында терен бир анълайыш берир» (Бухари).
Пейгъамберимиз, тек бу эки адамгъа:
– Аллах берген малны догъру ёлда масраф эткен инсанъга;
– Аллахнынъ берген илиминен кереги киби хукюм эткен ве оны башкъаларына огреткен инсангъа» (Бухари) нисбетен сукъланмакъ мумкюн олгъаныны бильдирди.
Аллаху Теаля, Пейгъамберимизге, илимнинъ артувы ичюн бойле дуа этмесини эмир эткен:
«…Де ки: Эй, Раббим! Ильмимни арттыр» («Та Ха» суреси, 20/114ает). Чюнки илим битмез-тюкенмез бир хазинедир. Бир тек саибине дегиль де, башкъа инсанларгъа ве атта бутюн джанлыларгъа да файда берир. Хакъ иле сахтени айырмакънынъ энъ муим вастасы — илимдир. Илимнинъ артмасы – инсангъа бир юк олмаз, аксине, оны юджельт-кен бир фазилеттир. Инсаннынъ ильми арткъан сайын, алчакъгонъюллиги де артар, инсан базы уйдурма шейлерден къуртулыр, керчекни анълар ве элинден кельгени къадар гузель бир инсан олмагъа тырышыр.
Илимнинъ акси олгъан джаиллик ве бильгисизлик исе Ислямда тенкъид этиле.
Аллаху Теаля яраткъан энъ къыйметли бар-лыкъ – инсандыр. Инсаннынъ бу къыйметини къорчалап, девам эттирмеси тек илимнен мумкюн. Эйилик ве яманлыкъ ортасында тургъан инсан, илим весилесинен яманлыкълардан узакъ турып, эйиликке ёнеле. Аллахнынъ разы оладжагъы бир омюр яшай.
Эр шейни энъ яхшы бильген, Алим ве Хаким олгъан Юдже Раббимиз бизге илимни фарз къылды. Илимнен мешгъуль олмакъны ибадет сайды. Бизни ве топлумны раатлыкъкъа къавуштыра-джакъ эр тюрлю имкянны, тек илимнен эльде этмек мумкюн. Илим ве илим саиплерининъ динимизде муим ери бар. Бу себептен Аллах:
«…Де ки, бильгенлернен бильмегенлер бир олурмы?…» («Зумер» суреси, 39/9 ает) буюрып, илимнен мешгъуль олгъанларнынъ устюнлигини анълатты. Пейгъамберимиз де бойле огют берген: «Я огреткен, я огренген, я динълеген я да илимни севген ол. Амма бешинджиси олма; эляк олурсынъ» (Таберани, Бейхакъи) дегенде, илимнинъ ве илимнен мешгъуль олмакънынъ муимлигини анълаткъан.
Динимиз, айырмайып, бутюн илимлернинъ огренильмесини истей. Къуран бизлерге ер, кок ве яратылувнынъ инджеликлерини анълата ве бу мевзуда акъыл чалыштырмамызны истей.
Айдынлыкъ — къаранлыкъны, хакъ — батылны, иман — куфюрни насыл ёкъ этсе, бунынъ киби, илим де джаилликни ёкъ эте. Илим олгъан ерде джаиллик яшамаз.
Ильк инсан ве ильк Пейгъамбер Адемден (а.с.) кунюмизге къадар, инсанлыкъ тарихыны араштыргъанда, коремиз ки, олып кечкен фелякетлернинъ ве раатсызлыкъларнынъ темелинде чокъусы вакъыт джаиллик бар.
Джаиллик къаранлыгъындан къуртулмакънынъ чареси – илим огренмектир. Пейгъамберимиз (с.а.в.) бир хадис-и шерифте бойле буюра: «Илим огренмек эр мусульман эркекке ве къадынгъа фарздыр» (Ибн Мадже).
Пейгъамбер Эфендимиз бу мевзуда: «Илим –муминнинъ джоюлгъан малыдыр. Оны не ерде тапса, алмагъа энъ ляйыгъы одыр» (Тирмизи), деп айта.
Омюр байлыгъымызны догъру къулланайыкъ. Сель киби акъып кеткен вакъытымызны бошуна сарф этмейик. Инсангъа энъ яхшы къабилиетлерни къазандыргъан, инсанны джаиллик къаранлыгъындан къуртаргъан илимлерни огрене-йик. Огренген файдалы илимни, энъ эвеля, озюмиз амельге кечирейик.
ИСА Велиев