Газетамызнынъ бу санында окъуйджыларымызны, 20 йыл девамында Акъмечит (Черноморский) районынынъ баш имамы вазифесини эда эткен Лёман Абдурамановнен таныш этемиз.
Имамлыкъкъа насыл кельдинъиз?
Балалыкътан динимизге урьмет ве севги ашланылды. Къартбабамдан къырымтатары, мусульман насыл олмакъ кереклигини огрендим. Ве, эльбетте, мен де бутюн Ислям дини шартларыны ерине кетирмеге арекет этип башладым ве халкъны къайгъыргъаным ичюн, озь бойнума имам олмакъ киби месулиетни алдым.
Имамлар даима джемаатнынъ огюндедир. Инсанлар сизге насыл суаллер боюнджа мура-джаат этелер?
Инсанлар бизге чешит-тюрлю суаллернен келелер, эсасен, дуа мерасимлерини кечирмек, базы инсанлар Къуран окъумагъа огренмеге истей, диний суаллер де ола, базылары шахсий проблемаларыны насыл этип чезмек мумкюн деп, мураджаат эте. Меселя, сой-соплар арасында пейда олгъан наразылыкъларны Ислям дини боюнджа чезмек… Биз къолумыздан кельгени къадар ярдым бермеге тырышамыз. Динимизге коре, эр шейни анълатамыз.
20 йыл девамында имам вазифесиндеси-нъиз. Къайд эттинъизми, диний адетлернинъ кутьмесинде насыл денъишмелер бар?
Эльбетте, эвельки заманларда ихтиярлар бизим урф-адетимиз ве динимизни сакълап кельдилер, олар бизге чокъ шейни айта эди. Языкъ ки, олардан чокъусы энди рахметлидир. Шимдики заманда исе бизге яшлар келип, динни огренмеге истей. Интернет, телевидение ве газета/журнал вастасы иле чокъ шейни бильмек, корьмек ве огренмек мумкюн. Онынъ ичюн шимди яшларымыз да динимизни огренмек ичюн гъает фааллер.
«Имам вазифесини миллет ичюн
къайгъыргъан инсан беджеребиле»
Сиз Ислям дини эсаслары ве Къуран окъувы дерслерини кечиресинъиз. Не къадар талебе етиштирдинъиз?
Башта мен балаларгъа дерс бермеге башладым, яваш-яваш талебелерим чокъ олды. Сонъ районымызда имамларны азырламагъа керек олды. Онынъ ичюн мен, районымызда олгъан бутюн имамларны окъуттым. Чокъусы талебелерим Къалай медресесини битирди, озь бильгилерини арттырдылар. Шимди энди олар имамлыкъ эте ве талебе топлап, диний дерслерни кечирелер, Къуран окъумагъа огретелер. Умумен алгъанда, бу замангъа къадар, юзден зияде талебеге дерс бергендирим. Амма эр бир талебе имам оламай, бу пек месулиетли вазифе. Имам вазифесини миллет ичюн къайгъыргъан инсан беджеребиле.
Районынъызда диний тасиль насыл этип инкишаф эте?
Районымызда биз насылдыр къыйынлыкълар чекмеймиз, чюнки Муфтилик керек олгъан бутюн китапларны, элифбеден башлап, бутюн малюматларны бере. Биз исе олардан файдаланып, тасиль ишлерини алып барамыз. Яни эр истегенлер диний бильгилер алабиле.
Акъмечит къасабасында «Акъмечит меркезий джамиси»нинъ къуруджылыгъы акъкъында тариф этинъиз. Джамининъ ачылувы не вакъыт козьде тутула?
«Акъмечит джамисининъ къуруджылыгъы Муфтиликнинъ ярдымынен ве джемаатнынъ къолтутувы иле омюрге кече»
Асылында, Акъмечит «акъ, беяз джами» киби терджиме этиле. Языкъ ки, эвель бу акъ джами не ерде олгъаныны тапалмадыкъ. Ве биз, къасабада джами олмакъ керек ниетинен, джами къуруджылыгъы акъкъында тюшюндик. 2003 сенесинден 2011 сенесине къадар топракъ дамартасынынъ ресмийлештирилюви кечирильди. Шимдики вакъытта иншаат девам эте. Акъмечит джамисининъ къуруджылыгъы Муфтиликнинъ ярдымынен ве джемаатнынъ къол тутувы иле омюрге кече. Ишлер не вакъыт битеджегини айтып оламаймыз, чюнки эр шейни озюмиз япамыз. Ал-азырда фасад ишлери япыла. Джамининъ ады да «Акъмечит» оладжакъ. Джами 12 сотка топракъта ерлеше, 2 къатлы, ичине 300-ге якъын инсан сыгъабиледжек.
Районынъызда не къадар джами бар? Бу джамилер, эсасен, янъы къурулгъан биналармы?
«Эвельден Акъмечит районында
33 джами олгъан»
Архивдеки малюматларгъа коре, эвельден Акъмечит районында 33 джами олгъан. Яни эр бир койде джами бар эди. Бугуньки куньде бир эски джами сакъланып къалды. О, Къырлеут коюнде ерлеше. Бу джамини джемаатымыз «Юнеско» джедвелине кирсетимеге арекет эте. Бунынъ ичюн весикъалар топлана. Умумен алгъанда, 4 джамимиз чалыша, олардан 3 джамининъ бинасы – янъы къурулгъан биналардыр. Къалгъан койлерде ибадетханелер бар.
Джемаатынъызнынъ фаалиети акъкъында тариф этинъиз.
Джемаатымыз фааль, эр бир меселеде ярдым бермеге азыр. Джамимизнинъ къуруджылыгъына дигер миллетлер векиллери де къошулды. Эр кеске буюк тешеккюрлер бильдиремиз. Эпимиз бирликте мерасимлер кечиремиз. Яни баба-дедеримиз айткъаны киби, «Джемаатым, халкъым – барлыгъым, бирлигимдир».
Озюнъиз акъкъыда тариф этинъиз.
Асылында мен арбий олмагъа арз эткен эдим. Атта алий командалыкъ окъув юртуна окъумагъа кирдим. Амма бир къач себеплерден отьрю, окъувымны девам этмеге истемедим. Къырымгъа къайткъан сонъ, имамлыкъкъа окъумагъа кирдим. 1999 сенесинден башлап, Муфтиликте имам оларакъ чалышам. Омюр аркъадашым, 3 балам бар. Мен – имамым. Эр кес тек санъа дегиль де, къорантанъа да бакъа, онынъ ичюн орьнек олмагъа тырышамыз.
Окъуйджыларымызгъа тилеклеринъиз…
Муфтиликнен берабер олмакъ тилер эдим. Ичтимаий, медений ишлерге къошулмакъ керек-миз. Бири-биримизге сайгъы, урьмет иле янашайыкъ, Ватанымызны гузеллештирмеге тырышайыкъ. Эр шей бирлик-бераберликте япыла!
ЭВЕЛИНА Аблязова