Бу сене Ислям илимлери Къалай медресеси 20 йыллыгъыны къайд этти. Рубрикамызнынъ мусафири Къырымда екяне медресенинъ мудири Эмир-Асан Умеров.
Эмир-Асан оджа, мудир вазифесинде насыл чалышып башладынъыз? Бу вазифеге тайин этилювинъизнен медреседе денъишмелер олдымы?
Ильк оларакъ, медреседе иляхиятны битирген сонъ, 2005-2006 окъув сенеси тербиеджи ве оджа оларакъ чалыштым. Даа сонъра, окъувгъа киргенимден себеп, медреседен айырылдым. 2014 сенеси медресеге къайтып, окъув ишлери боюнджа мудир муавини оларакъ чалыштым. 2015 сенеси исе, Муфтилик тарафындан мудир оларакъ тайинлендим. Ишке башлагъан сонъ, тасильни даа юксек дереджеге котермек меселелери боюнджа чалыша эдик. Бу джерьяннынъ нетиджеси оларакъ, медресемиз орта ихтисаслы диний мусульман окъув юрту оларакъ бельгиленди, девлеттен тасиль лицензиясыны алды, Бутюнрусие мусульман диний окъутув стандартларына якъынлаштырылды, мектеп дерслери тертипке кетирилип, мустакъиль шекильде бильги алмакъ сыфатында берилип башланды.
Къалай медресесинде окъумагъа истегенлер насыл талапларгъа уймакъ керек?
Шимди медресемиздеки талебелернинъ сайысы 50 дживарындадыр. Янъы къабул этюв оларнынъ сайысыны 100-ге чыкъармагъа умют этемиз. Медресемизге 9 сыныфны битирген ве даа илери яшта олгъанлар къабул этиле. Яш сынъыры – 20 яшкъа къадар. Медресемизге кельген талебелернен мулякъат (собеседование) кечириле. Сагълыгъы еринде олып, аттестатындаки баалар келишкен олса, къабул этемиз.
Медресемизнинъ эсас макъсады — самимиетни ашламакъ, динни севдирмек, ислямий яшайыш тарзыны менимсетмектир
Сизге, эсасен, генч балалар окъумагъа келе, яни месулиетинъиз чокъ буюк. Балаларны окъуткъанда неге дикъкъат айырасынъыз?
Медресенинъ эсас макъсадларындан бири – Ислям динини огретип, тасиль бермекнен берабер – талим-тербиедир. Яни самимиетни ашламакъ, динни севдирмек, гузель алышкъанлыкълар ве ислямий яшайыш тарзыны менимсетмектир. Бунъа коре, ярамай ве зарарлы адетлернинъ къаршысыны алмакъ, эр вакъыт сайгъылы ве догъру сёзлю олмакъ – талебелеримиз ичюн эсас корьгенимиз меселелердир.
Медресе мезунлары айны заманда орта мектепни битиреми?
Мектеп оджалары тарафындан дерс корьген талебелеримиз йылда эки кере мектепке барып, эр бир фенден имтианларжан кечелер, бойледже, сонъунда Майское миллий мектеби аркалы аттестатларыны алалар. Бундан да гъайры, девлет имтианларыны бермек ичюн оджалар балаларнен айрыджа чалышалар.
Талебелер диний тасильни къайсы окъув юртларында девам эте?
3 йыл девам эткен тасильден сонъ, талебелеримиз алий окъув юртларына да кирмелери мумкюн. Ал-азырда мезунларымыз Къазанда ве Тюркиеде чешит иляхият факультетлеринде окъумакъталар.
Сиз насыл окъув юртуны битирдинъиз?
Мен де 2000 сенеси Къалай медресесини битирдим. Сонъра Баку Ислям университетининъ Закатала шубесини ве Къырым муэндислик-педагогика университетинде къырымтатар тили ве эдебияты боюнджа магистратураны екюнледим.
Медреседе омюр аркъадашынъызнен берабер чалышасынъыз. О, Сизинъ муавининъиз ола. Берабер чалышмакъ къолаймы?
Къолай. Затен медресенинъ спецификасы ойле ки, меселелерни кимерде куньдюз де, гедже де чезмек керек ола. Бойле олгъанда, Ислям динининъ де насиатларыны козь огюне алсакъ, омюр аркъадашларынынъ медресени идаре этмеси даа къолай ве догърудыр.
Медресемизни, эр кес баласыны бермеге истеген бир окъув юртуна чевирмеге истеймиз!
Илериде огюнъизге насыл макъсадлар къоясынъыз?
Медресемиз эм диний, эм илим саасында энъ юксек дереджеге етмели, эр кес баласыны бермеге истеген бир окъув юртуна чевирмеге истеймиз!
Къалай медресеси бугунь «Зынджырлы медресенинъ» ишини девам эте, деп айтмакъ мумкюнми?
Эльбетте. Биз айны ишни япамыз. Ялынъыз бир фаркъ бар, о да – Зынджырлы медресе алий окъув юрту функциясыны аль эте эди, биз исе – орта тасиль муэссисесидир.
Медреседе окъугъанларынынъ Къырымда Ислям динини огренильмеси ве халкъкъа хызмети буюктир
Бу 20 йыл ичинде Къалай медресеси Къырымда Ислямнынъ даркъатылувы саасында неге иришти?
Мен беллесем, медреседе окъугъанларнынъ Къырымда Ислям динини огренильмеси ве халкъкъа хызмети буюктир. Муфтилик эркянында чалышкъан имам ве дин оджаларынынъ чокъусы – медресе мезунларыдыр.
Муфтилигимизнинъ арзусы – Зынджырлыда Ислям институтыны янъыдан джанландырмакътыр!
Бугунь Къырымда Ислям университетининъ ачылувында ихтиядж бармы?
Бар. Медресени битирип, даа темелли алий тасиль алмагъа истегенлер узакъ ерлерге барып окъумакъ меджбурлар. Олар Къырымнен алякъалы спецификаны пек бильмей къалалар. Бу да келеджекте проблемлерге ёл ача биле. Бунъа коре, бир халкъ озь келеджегини озю азырламагъа истесе, маневий тасильнинъ бутюн дереджелерини озю къурмакъ керек.
Муфтилигимизнинъ чокътан берли арзусы – Зынджырлыда Ислям институтыны янъыдан джанландырмакътыр. Аллах бизге буны якъын арада насип этсин.
Сизнинъ арзунъыз?
Бутюн гунахларымызгъа рагъмен, Аллахнынъ мерхаметине сыгъынып, якъынларымызнен берабер Онынъ разылыгъына наиль олмакъ. Бу дюньяда исе – халкъымызгъа Ислям динине сарылып, Хакъ узьре бирлик олмакъ, динимизни джанландырмакътыр.
ЭВЕЛИНА Аблязова