«Беш яшлы къызчыкъ олгъанымда, Гуляра битам намаз къылгъаныны корьдим. Пек меракъландым. Битам дуаларны къолайджа огренмек ичюн, оларны буюк арифлернен язып, ашханемизде асып къойгъан эди. Битам не япкъаныны сорасам, о, къорантамызнынъ тарихы акъкъында тариф этти», – деп пайлашты Айше Дуран.
Айше Дуран – Къырым Муфтилигининъ дин оджасы, Къалай медресесининъ оджасыдыр. Бугунь Айше ханымнен якъынджа таныш олмагъа теклиф этемиз!
Эдждатларымнынъ чокъу динимизге сарылгъан инсанлар эди. Къартанамнынъ бабасы да намаз къыла эди. Амма, о, башкъа бир девир эди. Эр шей гизли япыла эди. Битамнынъ бабасы Ифраим къартбаба ольмезден эвель эр бир баласына мирас оларакъ бирер дефтер къалдыргъан эди. Шу дефтерлерде о кирилл уруфатынен Къурандан сурелер, дуалар язгъан экен. Бу дефтерлерни балаларына эдие эткенде, эвлятлары даа яш олып, онынъ къыйметини анъламады. Амма, вакъыт кельгенде, эр бири оны ачып, ильк диний бильгилерини о дефтерден алды. Бугунь бу дуалар дефтери къорантамызнынъ буюк бир къыйметидир. Онынъ саифелерини тек-тек бакъмагъа, чокътан рахметли олгъан буюк къартбабамнынъ гузель языларыны корьмеге пек тесирли ве меракълыдыр.
Иште, балалыгъымдан башлап, меним динимиз ве намазгъа нисбетен мерагъым пейда олды. Битамнен берабер дуалар окъумакъ – меним ичюн санки тылсымлы бир оюн киби олды.
Айше оджа, бугунь сиз Къуран окъувы дерслерини алып барасынъыз. Я озюнъиз Къуран окъумагъа насыл огрендинъиз?
Мен докъуз яшында эдим. О заман коюмизде Къуран окъумагъа бильген инсанлар пек аз эди. Сойларымыздан бир къадын группалар тешкиль этип, Къуранны эвинде огретмеге башлады. Бойледже, мен арап элифбесини огрендим. Амма, языкъ ки, базы себеплерден долайы дерслер токъталды.
2006 сенеси буюк битам Мухлисе бу дюньяны терк этти. Дуаларыны Тюркиеден кельген бир оджа кечирди. Онынъ, Къуранны окъугъанда, гузель макъамы бизни айретте къалдырды. Бир йылдан сонъ, о, бизге Акъмесджитнинъ Богъурча къасабасында къызлар ичюн медресе ачылгъаны акъкъында айтты. 2007 сенесининъ язында ильк сефер медресеге адым аттым. О замандан башлап, омюрим эп медресенен багълыдыр.
Медресе аяты насыл кечти?
Анда бир чокъ къызларнен достлаштым ве достлугъымыз аля даа девам эте. Тюркиеден кельген эки оджа бизге дерс берди. Амма яз татиллеримиз битти. Эвге къайтмагъа вакъыт кельди. Мен исе, окъушны медреседе девам этмеге истедим. Яшым даа кичик олгъаны ичюн, ана-бабам къасеветлене эди, бир озюмни анда ёлламагъа истемедилер. Ана-бабама чокъ риджа эттим. Ниает, олар разы олдылар. Эки йыл девамында эм медреседе, эм мектепте окъудым. Сонъра, Къалай медресесинде тасилимни девам эттим. Окъуш девамында динимизге ве бильгилерге севгим тек артты. Учь йыл анда окъугъан сонъ, арзум керчеклешти. «Дин оджасы» дипломыны алдым.
Биринджи дерслерни бергенде, насыл дуйгъуларны ис эттинъиз?
Медреседе биринджи сыныфны битирген сонъ, балаларгъа дерс бермеге башладым. Оларгъа арап элифбеси ве диний темеллер огреттим. Экинджи йылдан сонъ исе, озь коюмде буюклер ичюн биринджи субетни кечирдим. Чокъ эеджанландым, амма ильхамландым. Ондан сонъ достумнен коюмизде Ислям курсларыны ачтыкъ. Аля даа о гузель дуйгъуны хатырлайым.
Омюринъизнинъ Тюркие девири акъкъында тариф этинъиз
2012-2013 сенелери Къырым талебелерининъ севиелерини юксельтмек ичюн, оларны Тюркиеге, Истанбулдаки Худаий медресесине ёлладылар. Бу девир бизим ичюн чокъ эмиетли олды. Анда биз Мустакъиль Девлетлер Иттифакъына кирген улькелерден, Авропадан, Америкадан кельген къызларнен бирликте окъудыкъ.
2013 сенеси исе, мен Къырымгъа къайтып кельдим. Зейнеб оджа Баирова мени Ислям дерслерини кечирмеге давет этти. О замандан башлап, мен буюклер ве балалар ичюн диний дерслерни кечирем. Эльхамдулиллях, буны буюк къуванчнен япам. Параллель шекильде мен Вернадский адына Къырым федераль университетининъ арап тили ве эдебияты филологиясында ве Къазан шеэринде иляхият факультинде магистр дипломларыны къорчаламагъа азырланам.
Шимди сиз Къалай медресесининъ оджасы оласынъыз…
Эбет, 2020 сенеси мени Къалай медресесине арап тили дерслерини бермеге давет эттилер. Бир заманлары озюм де анда окъудым, онынъ ичюн шимди бу медреседе дерс бермек меним ичюн буюк шерефтир.
Мени тербие эткен ве бильгилеримни берген ана-бабама ве оджаларыма чокъ миннетдарым. Зейнеб оджа исе, меним кучьлериме инанды ве бу омюр денъизинде меним ичюн бир денъиз фенери олды. Аллах олардан разы олсун!
Земине Аджимамбетова