Раббимизнинъ бизлер ичюн мубарек къылгъан айлардан энъ муими – Рамазан айыдыр. О, ичинде пек чокъ гузеллик ве хайыр олгъан бир айдыр. Къуран Рамазан айында эндирильмеге башланды ве бу айда ораза тутулмасы фарз этильди. Рамазан – Аллахнынъ мерхамет къапыларыны ачкъан рахмет, берекет ве магъфирет заманыдыр.
Дженнет къапыларыны ачкъан бир ай
Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в.) муминлерге Рамазан айынен багълы бу муждени бере: «Рамазан айы киргенде, иляхий рахмет муминлерни эр вакъыттакинден даа чокъ къучакълай. О къадар ки, дженнетке алып баргъан бутюн хайыр ве берекет къапылары ачыла. Джеэннемге чагъыргъан шейтанларнынъ фаалиетлери, арекетлери тарлаша, тесирлери пек азала. Бойлеликнен, джеэннемге алып баргъан яманлыкъ къапылары къапала ве муминлерни весвесеге тюшюрип, ёлдан чыкъармагъа тырышкъан инсан ве джин шейтанларынынъ эли-къолу зынджырларнен багълана» (Бухарий).
Мумин туткъан оразасынен, окъуп анълагъан Къураннен, къылгъан намазларынен, теравихлернен, япкъан тесбих ве зикирлеринен, зекят, садакъа ве ярдымларынен озюне дженнетнинъ ёлуны ача. Харамлардан, яманлыкътан, зулумдан узакъ тургъаны ичюн де, джеэннемнинъ къапылары къапала ве шейтанлар зынджырларнен багълангъан ола.
Ораза – бир тек Аллахнынъ эмири олгъаны ичюн тутулмакъ керек. Бунен берабер, ораза инсанлар ичюн пек чокъ файдасы олгъан бир ибадеттир. Рамазан айы – Къуран ве Ораза айыдыр. Къуран ве оразанен топлум бир йыллыкъ эсабыны япып, дигер айларгъа орьнек оладжакъ гузель ахлякъ ве арекетлер къазана.
Рамазан бир йыл девамында яшайыш чапкъаламасындан болдургъан беденге эм маддий, эм де маневий джеэттен кучь бере.
Ораза не демек?
Ораза ибадети – Ислямнынъ беш шартларындан биридир. Ораза Пейгъамбер Эфендимизнинъ (с.а.с.) Мединеге хиджретинден бир ярым йыл сонъ, Шабан айында фарз этильди. Оразанынъ эр мусульманнынъ боюн борджу олгъаны бу аетнен бильдирильди: «Эй, иман эткенлер! Сизден эвелькилерге фарз этильгени киби, ораза сизлерге де фарз этильди» («Бакъара» суреси, 2/183 ает).
Имсакъ (яни темчит) арапчадан «озюни тутмакъ, маниа олмакъ» манасына келе. Оразанынъ темелинде де бу бар. «Имсакъ вакъыты» (темчит вакъыты) ибареси динимизде оразанынъ ясакъларындан (ашамакътан, ичмектен ве джынсий мунасебетлерден) узакъ турмакъ вакъытынынъ башлангъаны манасында къулланыла. Имсакъ вакъыты танъ ерининъ агъарувы (феджр-и садыкъ) заманы демектир. Ораза ибадети имсакъ вакъыты башламасынен, яни уфукънынъ агъармагъа башламасынен кунешнинъ къавушмасына къадар девам эте.
Оразанынъ инсангъа къазандыргъан дегерлери:
- Ораза буюк мукяфат къазандыра ве гунахларнынъ багъышланмасына имкян бере.
Муминлер оразанен Аллахнынъ афу ве магъфиретине наиль олалар. Оразаны кереги киби туткъанлар эр тюрлю гунахтан темизленелер.
Ораза ойле бир ибадет ки, онынъ ичине косьтеришнинъ къарышмасы пек къыйын. Бу ибадетнинъ савабы не къадар бол олгъаныны Пейгъамберимизден (с.а.с.) динълейик: «Ким (юректен) инанып ве къаршылыгъыны тек Аллахтан беклеп (яни ихляс ве самимиетнен) Рамазан оразасыны тутса, (къазанаджакъ мукяфатынен берабер) кечмиш гунахлары да багъышланыр» (Бухарий, Муслим).
Бу мевзунен багълы башкъа хадис-и шерифлерде бойле айтыла: «Оразалы киши ашамасыны, ичмесини ве джынсий мунасебетини Меним ризам ичюн терк эте. Ораза Меним ичюн япылгъан бир ибадет олгъаны ичюн, онынъ мукяфатыны Мен береджем. Эр эйилик ичюн он къат мукяфат алырлар» (Бухарий);
«Дженнетте Рейян адлы бир къапы бар ки, Махшер куню о ерден тек ораза туткъанлар киреджек, олардан башкъа ич кимсе о къапыдан киремейджек. «Оразалылар не ерде?» – деп чагъыраджакълар, олар да турып, о ерден дженнетке киреджеклер. Оразалылар кирген сонъ, о къапы къапатыладжакъ ве бир даа о ерден ич кимсе кирип оламайджакъ» (Бухарий).
- Ораза яманлакълардан къорчалай.
Ораза себебинен мусульманлар эр тюрлю гунахтан, яманлыкътан къорчалана. Севимли Пейгъамберимиз (с.а.с) бойле айта: «Ораза, (эр тюрлю яманлыкъларгъа, гунахларгъа къаршы) бир къалкъандыр. Онынъ ичюн биринъиз оразалы олгъанда, (не олса-олсун) яман сёз айтмасын, багъырып чагъырмасын.Эгер бири оны сёгсе я да онъа илишсе: «Мен оразалым! (Яманлыкъкъа яманлыкънен джевап бермем)», – десин».
Бойлеликнен, Ораза туткъан инсан ахлякъыны да гузеллештирир. Чюнки яманлыкъкъа къаршы яманлыкъ япмамакъ тербиеси ораза себебинен къазаныла.
- Ораза ирадени ве шехветни контроль астында тутып, нефисимизге аким ве сабырлы олмакъны огрете.
Инсаннынъ аятта мувафакъиетли олмасы ичюн ираде акимиетининъ ве къыйынлыкълар къаршысында сабыр этип, даянмасынынъ буюк ролю бар. Ораза нефис истеклерини контроль этювде тесирли бир ёлдыр. Ораза ибадети фаркълы шекильде олса да, аман-аман бутюн динлерде бар. Ораза туткъан адам ачлыкъкъа ве сувсызлыкъкъа даянып, сабыр этмекни де огрете.
- Ораза ахлякъны гузеллештире.
Ораза инсанда мерхамет ве аджымакъ дуйгъуларыны кучьлендире. Инсанлар арасында ярдымлашув, сайгъы ве эйилик япмакъ киби арекетлерни яя. Пейгъамберимиз (с.а.с.) бойле буюргъан: «Ким ялан айтмакъны ве яланнен амель этмекни быракъмаса, о инсаннынъ ашамакъны, ичмекни быракъмасына Аллах мухтадж дегиль» (Бухарий).
Ораза яман алышкъанлыкълардан къуртулып, гузель алышкъанлыкълар къазанмакъ ичюн энъ муим фырсаттыр. Ораза тек ашкъазан иле тутуладжакъ бир ибадет дегиль. Оразаны бутюн азаларымызнен берабер тутмакъ керекмиз.
Эллернинъ ве аякъларнынъ ораза тутмасы – эр тюрлю гунахтан узакъ турулмасыдыр. Козьлернинъ оразасы – гунахкъа бакъмамакъ, къулакъларнынъ оразасы – инсанны гунахкъа, яманлыкъкъа алып кеткен эр тюрлю сёзден узакъ олмакътыр. Ашкъазан ве агъызнынъ оразасы исе, – ашамамакъ, ичмемек, эр тюрлю ялан, ошек, бефтан ве бош лаф киби гунахлардан узакъ турмакътыр.
- Ораза сагълыкъны къорчалай ве шукюр этмекни хатырлата.
Ораза туткъан инсан, сагълыгъыны да къорчалагъан ола. Бир йыл токътамайып чалышкъан ашкъазан ве онен багълы азалар раатланып янъартыла. Мусульманлар эм маневий, эм де маддий янъартувны япа билелер.
Ораза вакъытында, ашамакъны ве ичмекни токътаткъанымыз ичюн, ниметлернинъ къыйметини хатырлаймыз ве бу ниметлерге шукюр этмекни огренемиз.
Оразалы кишилернинъ ифтар ве темчитлерде керегинден чокъ ашамалары янълыштыр. Языкъ ки, бугуньки джемиетимиз ораза тутулгъан куньлерде, дигер вакъытларгъа бакъкъанда, даа зияде ашай. Санки Рамазан айы «ашамакъ» айыдыр. Эльбетте, ифтарда да къарарлы олмакъ керек.
- Ораза фукъарелернинъ, ачларнынъ алларыны хатырлатып, къардашлыкъны, ярдымлашмакъны ве пайлашмакъны арттыра.
Ораза фукъаре инсанларнынъ алларыны даа яхшы анъламакъны къолайлаштыра. Бойлеликнен, оларнынъ дертлеринен дертленмекни огрете.
Ораза дюньягъа алданып, малны топлап, озь менфаатындан башкъа ич бир кимсени тюшюнмеген, менменджи ве къызгъанч инсанларгъа буюк огютлер бере. Инсан аятында аз къыйынлыкълар яшагъан олса да, оразанен ач ве сувсыз къалып, озю ёкъсулларнынъ алларыны анълай.
Рамазан айы ве оразанынъ шуурында олгъан мусульманлар Аллахкъа нисбетен вазифе ве месулиетлерини хатырлай. Къурангъа олгъан багълылыкъларыны янъарталар. Бойлеликнен, Аллах иле олгъан багълары къуветлене.
Аллах джумлемизге бу ибадетни кереги киби кечирмеге насип эйлесин!
ИСА Велиев