Судакъ – Кефе ёлунынъ там ортасында къадимий койлерден бири олгъан Отуз кою ерлеше. Койге «Тёпесиз сарай» дие, нафиле айтмагъанлар, чюнки кой эр тарафтан къаяларнен сарылгъан. Ем-ешиль отуз вадийси, багъ-багъчалар, голь ве денъизнинъ якъынлыгъы дженнетни анъдыра эди. Халкъымызнынъ бу ерде яшагъаны XIV асырдан башлап къайд этиле. Отузлыларнынъ тамырлары исе, бутюн къырымтатар халкъында олгъаны киби, асырларнынъ теренлигине барып ете. XIX асырнынъ башында Отуз коюнде 200-ге якъын инсан яшай эди ве койде эски джами бар эди. Кет-кете эалининъ сайысы чокълашып, 1860 сенеси койде даа бир джамининъ къурулышы башланды.
Къартларнынъ хатырлавларына коре, джами къуруджылыгъы баягъы сюрди ве о, тек 1912 сенеси ибадетке ачылды. Лякин джами узун вакъыт девамында мусульманларнынъ ибадет ери оламады. Совет укюметининъ сиясети джами бинасыны клубгъа, даа сонъра кинотеатрге чевирди, онынъ минареси йыкътырылды. Кене де къартларнынъ хатырлавларына бинаэн, отузлылар динини кутькен, оны огренген ве балаларына да бу бильгилерни ашлагъанлардан эдилер. Ве айны о несиль энди сюргюнликтен къайтып, къартлардан мирас оларакъ къалгъан джамини онъа ляйыкъ шекильге кетирдилер. Ерли джемаат, дин джемиети гъайрет этип, тамир ишлерини алып барып, джамининъ тёшемесини, михрабнен минберни керекли шекильге кетирген сонъ, 1997 сенеси джами ибадетке ачылды. 2004 сенеси исе, кене де джемаатнынъ арекетинен Отуз джамисининъ минареси тикленильди. Языкъ ки, даа эвель къурулгъан ве ашадаки маалледе ерлешкен эски джами бу куньлерге къадар сакъланып къалмады.
Шимдики куньде джами 300 дживарында инсан ичюн къарарлаштырылгъан, байрам куньлери джами мусульманларнен толуп таша. Ондан да гъайры, джамиде дерс, сухбет одалары бар ве джами эркянында койнинъ тарихынен багълы олгъан кичик музей чалыша. Кой сакинлери мезкюр музейге медениетимизнен, кечмишимизнен багълы олгъан эв джыярларыны кетире ве, бойледже, экспонатларнынъ сайсы эп арта. Джамини эп гузеллештирмек ве темиз тутмакъ меселесинде эр бир отузлы месулиетлидир, бунынъ ичюн джами азбарында фаркълы мейва тереклери, тюрлю чичеклер экильген.
Отуз коюнде яшагъан ватандашларымыз яшы бир асырдан зияде олгъан екяне джамилерини козь бебеги киби сакълайлар, лякин умютимиз бар ки, мусульман джемаатынынъ артмасынен Отуздаки джамилернинъ сайысы энъ азындан отузгъа етсин!
Алие Сеферша