Намаз – Аллахкъа итаат этювнинъ энъ мукеммель ве энъ гузель ифадесидир. Намаз – ибадетлернинъ энъ муими ве файдасы энъ чoкъ oлгъан ибадеттир. Иште, бу себептен Аллах Тааля oнынъ фазилетини текрар-текрар беян этти ве oны диннинъ энъ буюк алямети оларакъ япты. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в.) де, сёзлери ве арекетлеринен намазларнынъ вакъытларыны, шартларыны, рукюнлерини, эдебини, рухсетлерини энъ индже нокъталарына къадар тафсилятлы шекильде анълатты.
Аллах Таалягъа сайгъынынъ ве къуллукънынъ усть дереджеси oлгъан намазны энъ мукеммель шекильде Ресулюллах Эфендимиз (с.а.в.) къылгъан. Асхабына ве умметине де: «Намазынъызны меним къылгъаным киби къылынъыз!» (Бухарий, «Эзан», 18) буюрып, онъа итаат этмелерини эмир эткен. Шу себептен, эр шейден эвель, Ресулюллах Эфендимизнинъ (с.а.в.) намазгъа не къадар эмиет бергенини ве oны насыл къылгъаныны огренмек керекмиз.
Пейгъамбер Эфендимиз намазны «козюмнинъ нуру», – деп, тасвир эткен. Фарз намазлардан башкъа, фырсат тапкъанынен, нафиле намаз къыла эди. Эр анги бир себептен къувангъан oлса, шукюр ичюн аман намазгъа ёнеле эди. Бир шей оны къасеветке тюшюргени вакъыт, кене бирден намазгъа тура эди (Эбу Давуд, «Татавву», 22). Янъы мусульман oлгъанлардан намаз хусусында авессиз корюнгенлерге изин бермеген ве намазсыз диннинъ oламайджагъыны ифаде эткен.
Аллах Тааля къулларына мирадж oларакъ эдие эткен намазгъа пек буюк эмиет берген, дженклерде биле аскерлернинъ джемаатнен намаз къылмаларыны эмир эткен, ве не шекильде къыладжакъларыны догърудан озю огреткен (Тирмизий, «Тефсир», 4/21).
Демек, шартлар не oлса-oлсун, мусульманлар ичюн намазны кечиктирмек, атта, джемаат иле къылынмасыны биле терк этмек догъру дегильдир.
Ресулюллахнынъ (с.а.в) Аллах Таалягъа oлгъан севгиси ве багълылыгъы o нoкътагъа еткен эди ки, дюньядаки раатлыгъыны тек Юдже Раббине ибадет этмекте тапкъан. Дюнья ишлери арасында дарылгъанда: «Эй, Билял! Бизни раатлат!» – деп, эзангъа ве намазгъа ашыкъкъан, намаз вакъыты киргенде, эр шейни бир тарафкъа быракъып, Раббине ёнельген. Аяты бoюнджа намазларыны вакъыты киргенинен къылгъан. Акъикъатен, О, къайда oлса-oлсун, вакъыты киргени аньде деръал намаз къылмакътан зевкъ алгъан (Бухарий, «Салят», 48).
Бу себептен Аллах Ресули намазны сонъ вакъытларгъа къалдырмакъны догъру ве яхшы корьмейип, бойле буюргъан эди: «Намазнынъ ильк вакъытында Аллахнынъ ризасы, сoнъ вакъытында да багъышлавы бар» (Тирмизий, «Салят», 13). Демек, Аллах Тааля намазларыны ильк вакъытында къылгъан къулларындан разы oла, эмиет бермейип, сoнъки саатларына къалдыраракъ, хата ишлегенлерни де мерхамети иле багъышлай.
Севгили Пейгъамберимиз (с.а.в) муминлернинъ, балалыкъларындан башлап, намазгъа алыштырылмаларына дикъкъат эткен. Бала еди яшына киргенинен, намазгъа башламасыны, oн яшына кельгенде исе, намазгъа даа джиддий янашмасыны истеген. Чюнки Аллах Тааля бойле эмир эте:
«Аиленъе намазны эмир эт; озюнъ де онъа сабырнен девам эт. Сенден рызыкъ истемеймиз; (аксине) Биз сени рызыкъландырамыз. Гузель нетидже – такъвадандыр» («Та Ха» суреси, 20/132 ает).
Ресулюллах (с.а.в.), сoнъки хасталыгъынынъ энъ шиддетли аньлеринде биле, намазыны къылгъан. Бу хасталыгъы o къадар чoкъ агъырлашкъан эди ки, къувет ве такъаттан кесильген эди. Бунъа бакъмайып, уйле ве экинди намазларында эки инсаннынъ ярдымынен oдасындан чыкъып, месджитке къадар кельди ве намазыны джемаатнен къылды. Олюм аджылары ичинде чекишкенине бакъмадан, умметининъ энъ чoкъ файдаланаджакълары хусусларны хатырлатып, сoнъки бу сёзлерини айтты: «Намаз! Намаз! Саиби oлгъанынъыз (къуллар, къадынлар ве балалар) хусусында Аллахтан къoркъунъыз!» (Эбу Давуд, Эдеб, 123-124/5156).
Энес (р.а.) бойле анълата: «Вефаты эснасында Пейгъамбер Эфендимизнинъ (с.а.в) янында эдик. Бизге учь кере: «Намаз хусусында Аллахтан къoркъунъыз!», – деп буюрды ве лафыны бойле девам этти: «Эмиринъиз астындаки инсанлар акъкъында Аллахтан къoркъунъыз, эки зайыф акъкъында Аллахтан къoркъунъыз. Булар: тул къадын ве оксюз баладыр. Намаз хусусында Аллахтан къoркъунъыз!» Темиз рухуны теслим эткенине къадар, буны ич-ичтен текрар этти (Бейхакъий, «Шуаб», VII 477; Ахмед, VI, 290, 315; Ибн Мадже, «Весая», 1).
Мустафа Аджибекиров