Белли олгъаны киби, ханлыкъ девиринде Багъчасарайда отуздан зияде джума ве маалле джамиси олгъан. Олардан бу куньге еткен беш джамини къайд этмек мумкюн: Буюк Хан Джами, Орта Джами, Исми Хан Джами, Молла Мустафа Джами ве Тахталы Джами. Макъалемизде рессамларнынъ буюк дикъкъатыны джельп эткен ве эски шеэрнинъ энъ корюмли мимарий эсерлеринден олгъан Тахталы джами акъкъында тариф этеджекмиз. Тахталы джами колеми джеэтинден буюк олмаса да, бинасы баягъы зариф ве, атта, ихтишамлы десек олур. Таянма дивары бина темелини, тик ямачкъа бакъмадан, къавий тута. Джами киришининъ огюнде кичик мейданлыкъта абдест ичюн чешме бар, джамининъ кириши оймалы: минаре шерефесининъ нагъышы исе, Буюк Хан Джамининъ минарелеринен аман-аман бир.
Меракълысы шу ки, ханлыкъ девиринде бойле адлы джамиге асыл расткелинмей. Джами «тахталы» адыны даа сонъра алды, XIX-XX асырлар арасында. Лякин джамининъ ханлыкъ девиринде къурулгъаны шубесиздир, буны джами диварындаки язы исбатлай. Языда джами хиджрий 1120 сенеси яни милядий 1708-09 сенелери I Хаджы Селим Герайнынъ къызы Бек Хан Султан ханым айыргъан сермияларгъа къурулгъаны беян этиле. Демек, Тахталы джами Багъчасарайдаки мусульман ханымларнынъ хайриесине къурулгъан биналар сырасына кире. Ханымлар тарафындан къурулгъан ве кунюмизде белли олгъан биналар арасында, Тахталы джамиден гъайры, Диляра Бикечнинъ Ешиль джамиси, Исми Хан адлы сойлу къадыннынъ парасына къурулгъан ве онынъ адыны алгъан Исми Хан джамиси, Умму Гульсум тарафындан къурулгъан мектеп ве Улу Бейим Султаний джамиси кире («Улу бейим султаний» – ханларнынъ къыз къардашлары ташыгъан юксек сарай унваны). Умумен бакъаджакъ олсакъ, ханлыкъ сюлялесинден олгъан ханымларнынъ пайтахт ичюн хайырлы ве файдалы иншаатлар япылмасына пара айыргъанлары асырлар девамында кутюльген бир адет эди.
Джамининъ асыл ве ильк адына къайтаджакъ олсакъ, 1880 сенесине аит весикъаларда джами «Осман агьа» адынен бельгилене. О йыллары джамиде ерли джемаатнынъ ярдымынен тамир ишлери япылды ве таштан япылгъан табанны алдырып, янъысыны тахтадан япкъанлар. О девирде Багъчасарайнынъ джамилеринде бутюн табанлар таштан эди, онынъ ичюн, тамир этильген джаминининъ тёшемеси тахтадан олгъаны себебинен, джамиге «Тахталы» деп айткъанлар. Ондан эвельки адынынъ тарихы там белли дегиль, ве япылгъан араштырмалар Осман агъа ким олгъаныны ойле де бельгилемеди. Тек бильгенимиз шу ки, ханлыкъ къайд дефтерлеринде мааллелер сырасында «Осман Агъа Месджид Махаллеси» анъыла. Базы тахминлерге коре, Осман агъа сарайнынъ янында яшагъан юксек унванлы бир шахыс эди.
Тахталы джами рессамлар ве фоторессамлар арасында пек мешхурдыр. Биринджиден, о, гъает белли ерде, Ханлар сарайындан Чуфут къалесине алып баргъан ёлда ерлеше. Экинджиден, онынъ корюниши Багъчасарайнынъ эски аятыны джанландыра, тек о заманлары джамилернинъ ве юксельген минарелернинъ сайысы къат-къат зияде эди. Тахталы джами исе, бу куньге къадар сакълангъан ве, дерсинъ, эльмаз киби, эски пайтахтны яраштыргъан тарихий бир мабед бинасыдыр.
Алие Сеферша