ИСЛЯМДА ЭВ НИЗАМЫ
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِيَسْتَأْذِنُكُمُ الَّذِينَ مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ وَالَّذِينَ لَمْ يَبْلُغُوا الْحُلُمَ مِنْكُمْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ مِنْ قَبْلِ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَحِينَ تَضَعُونَ ثِيَابَكُمْ مِنَ الظَّهِيرَةِ وَمِنْ بَعْدِ صَلَاةِ الْعِشَاء
[Бисмилляхи’р-рахмани’р-рахим. Я эййуха’л-лезине амену лиестэ’зинукуму’л-лезине мелекет эйманукум ве’л-лезине лем еблюгъу’ль-хулюме минкум селясу мерратин мин къабли салятиль’-феджри ве хине тедаунэ сиябекум мине’з-захирати ве мин бади саляти’ль-иша].
Азиз джемаат!
Мусульман аятынынъ эр саасы тертип ве низамнен олмалыдыр. Истек ве ихтиячлары яхшы билинип, не дюньясына, не де ахиретине зарар кетирильмемели. Чюнки, ихтияч олгъаны алда, оны къаршыламамакъ месулиеттир. Ихтиячнынъ зиядеси де, вебаль ве сорумлылыкътыр. Эбу Хурейреден (р.а) ривает этильдигине коре, Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в.) бойле деген: «Къыямет аляметлеринден бири – ялан аякълы, чыплакъ чобанларнынъ эвлерини юксельтмекте бир-биринен ярыш этмелеридир». Энес (р.а) ривает эткен бир хадисте Пейгъамберимиз (с.а.в) бойле буюргъан: «Ихтияджындан зияде япылгъан эр эв саиби ичюн бир вебальдир». Лякин, бунен берабер, эвнинъ ихтияджы къадар ве махремиетни къоруйджагъы къадар балабан олмасы тевсие этиле. Чюнки эвнинъ бол олмасы, сынъырларынынъ юксек диварларнен къорчаланмасы эв халкъынынъ махремиети ичюн пек муимдир. Эвнинъ балабан олмасы къыз ве огълан балаларнынъ бир-биринден айырылмасы ичюн керек. Диварларнынъ юксек олмасы да тыштан бакъкъан ве махрем олмагъан адамларнынъ бакъышларындан къорчаланмакъ ичюн муимдир. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в.) бир хадис-и шерифинде бизлерге еди яшкъа кельген къыз ве огълан балаларнынъ яткъан ерлери айырылмасыны тевсие этти. Бир башкъа хадис-и шерифте де Севимли Пейгъамберимиз (с.а.в) эвнинъ бол олмасына тевсие этип, бойле буюргъан: «Адем огъулларынынъ сеадети ичюн уч шей етерли, булар: салиха къадын, бол эв ве раат миниледжк айван» (Муснед).
Эв инсан тербиеси ичюн биринджи медреседир, ана-баба ичюн исе, биринджи оджалыкъ еридир. Эв – махремиет, севги ве мерхамет къорчалангъан, ичинде белли низамы ве тертиби олгъан кичик бир девлет мисалидир. Бу девлетнинъ озь халифеси, малие назирлиги, медресеси, ашханеси, чалышма ерлери, ишчилери ве белли сынъырлары бар. Эгер бу низам ве сынырлар къорчаланса, эр кес озь вазифесини ерине кетирсе, о эвде севги, мухаббет ве къарарлыкъ олур.
Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в.) къадынгъа къоджасынынъ харам шейлер тышында айткъаны эр бир сёзюни ве эмирини ерине кетирмесини эмир буюргъан. Балалар исе, эвеля ана-баба янында эдепли олмагъа огренмелери керек. Ана-баба янында эдепли олмагъа огренмеген балалар не оджасынынъ, не мудирининъ, не де башкъа инсанларнынъ янында эдепли олур. Эдеп исе, имандандыр. Буюклер сёзге башламадан сёз юрсетмемек керек. Чюнки сёз акъыл саиби, ферасетли ве хайыр айткъан кимсенинъ акъкъыдыр. Пейгъамберимиз (с.а.в.) бир хадис-и шерифинде: «Я хайырлы сёз айт, я да сус!», – деп буюргъан. «Сёз айткъан – сачар, динълеген – топлар» дегенлер. Балаларнынъ дертлери динъленмели. Дертлери динъленмеген балалар, дердини телевизор, интернен ве башкъа янълыш ерлерде тапар. Мумкюн олгъаны къадар балаларнен берабер диний ве башкъа китаплар окъулмалы, оларны джамиге ве ибадетке алыштырмалыдыр.
Эвнинъ перделери акъшам вакътында къапатылмалыдыр. Тышарыдан кимсе эвде олып-кечкенлерни корьмесин. Эв халкъы да эвде олгъан айыпларны озь агъызларынен тышарыгъа чыкъармамалары керек, чюнки бу – харамдыр. Акъшам вакъты киргенинен, кунеш къавушмасынен балалар эвге кирмек кереклер. Чюнки о вакъытта шейтанлар ве башкъа техлюкелер ортагъа чыкъа.
Эвнинъ берекети, Аллаха олгъан шукюрдедир, иффети ичинде олгъанларнынъ тышкъа къачмамасындадыр, севгиси ичиндеки эр кеснинъ бир-бирине олгъан урьметиндедир, мувафакъиети Раблерине олгъан якъынлыкъларындадыр.
Хутбемни башында окъугъан аетимнен битирмеге истейим: «Эй, иман эткен кимселер! Къолунъызнынъ тюбюнде олгъан (къул, джариелер, хызметчилеринъиз) ве ичинъизден даа пишкинлик яшына кирмеген кимселер (куньде) учь кере, сабах намазындан эвель, уйле вакътында, урбаларынъызны чыкъаргъанынъызда, ве ятсы намазындан сонъ (янынъызгъа киреджеклери вакъыт) сизден изин истесинлер…» («Нур» суреси, 58).
Раббим эвлеримизни сагълам, иманларымызны кучьлю, келеджегимизни айдын, дуаларымызны макъбул, джумамызны мубарек эйлесин. Амин!