بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
وَلاَ تَنكِحُواْ الْمُشْرِكَاتِ حَتَّى يُؤْمِنَّ وَلأَمَةٌ مُّؤْمِنَةٌ خَيْرٌ مِّن مُّشْرِكَةٍ وَلَوْ أَعْجَبَتْكُمْ
[Бисмилляхи’р-рахмани’р- рахим. Ве ля тенкиху’ль-мушрикяти хата йуминне велеэмету’м-му’минетун
хайру’м-ми’м- мушрикети’в-велев а’джебеткум…](Бакъара суреси, 221-джи ает).
Сайгъылы джемаат!
Сонъки вакъытта дюньяда ве айрыджа мемлекетимизде къарышыкъ эвлиликлер яйылмагъа башланды. Бунынъ энъ белли себеби, бир чокъ мусульманларнынъ динден узакълашып, дюнья ве нефис арзуларынынъ аркъасындан кетмелеридир. Чюнки Юдже Аллахнынъ къойгъан къанунына коре, инсанлар озьлерине фытраты ве ахлягъы джеэтинден якъын кимселерни сечелер. Буну Юдже китабымыз Къуран-ы Керим шу шекильде хабер этелер: «Ярамай къадынлар, ярамай эркеклерге, ярамай эркеклер де ярамай къадынларгъа; темиз къадынлар темиз эркеклерге, темиз эркеклер де темиз къадынларгъа ярашыр…» («Нур» суреси, 26-джи ает). Севгили Пейгъамберимиз (с.а.в.) исе инсанларнынъ эвлилик себеплерини бир хадис-и шерифте шу шекильде хабер этелер: «Дёрт шей ичюн эвленилир: Мал, асалет (урьмет этильген сойдан олдыгъы ичюн), гузеллик ве диндарлыкътыр. Сен араларындан диндар олгъаныны сеч, бахтлы олурсынъ» (Ибн Мадже). Инсаннынъ ич дюньясыны тешкиль эткен иман, ахлякъ, намус ве шереф киби дегерлер ёкъ олгъанда, тыш корюниш — бой, ренк, гузеллик ве башкъа сыфатлар дегер къазанып, инсаннынъ козьлерине дюльбер корюнмеге башлай. Амма тыш корюниши кечиджи олгъаны ичюн, бу чешит эвлиликлер чокъкъа бармайып бозула ве айырылыкълар чокълаша. Бунынъ ичюн эр мусульман эвленеджек вакътында ич гузеллигине дикъкъат этип, тыштаки гузелликке алданмамасы керектир. Юдже Раббимиз Къуран-ы Керимде бу меселеге дикъкъатымызны чекип, шу шекильде насихат этелер: «Оларны корьген вакътында корюнишлерини бегенирсинъ, лаф эткенлеринде сёзлерини динълерсинъ. Олар санки кийиндирильген одун кибилер…» («Мунафикъун» суреси, 4-джи ает). Юдже Раббимиз бу аетте тыш корюнишлери гузель, амма ич дюньялары одун киби бош олгъан кимселерден узакъ турулмасы керек олгъанындан хабер этмектедир.
Мусульманларнынъ эхл-и китаптан тыш атеист, буддист киби кимселернен эвленмелери эм акъай, эм къадын ичюн харамдыр. Амма китап эхли олгъан яхудий ве христианларнынъ къадынларынен эвленмек джаиз олгъаныны Юдже Раббимиз шу шекильде хабер этелер: «Бугунь сизге яхшы ве темиз олгъан шейлер элял къылынды. Эхл-и китапнынъ (яхудий ве христианларнынъ) ашлары (харам олгъанларындан тыш) сизге элялдыр, сизинъ ашларынъыз оларгъа элялдыр. Мумин къадынлардан иффетли (намуслы) олгъанлар ве сизден эвель китап берильгенлерден иффетли къадынлар, зина этмеген, гизли дост тутмагъан ве мехирлерини бергенлеринден сонъ сизлерге элялдыр. Ким иманыны ташласа, япкъан (хайырлы амеллери) боша чыкъар ве о, ахиретте озь озюне зулум эткен кимселерден олур» («Маиде» суреси, 5-джи ает).
Ает эки къысымдан ибарет ве араларында эки тарафлы къыяс бардыр. Биринджиси — ашайт мадделери, экинджиси — эвлилик меселесидир. Дикъкъат этильсе, ашайт мадделери акъкъында Юдже Раббимиз оларнынъ ашларынынъ бизлерге элял, бизим де ашларымызнынъ оларгъа элял олгъаныны ачыкъ олып хабер этмектедир. Эльбетте, бу аетни «Маиде» суресининъ 3-джи аетинен дегерлендирмек керектир. Чюнки оларнынъ элял сайгъан, амма мусульманларгъа харам олгъан мадделер бардыр. Эвлилик меселесине дикъкъат эткенде исе, Юдже Раббимиз ашайт мадделеринден фаркълы олып, эхл-и китаптан намуслы къадынларнен эвленмекни элял корип, мусульман къадынларыны оларгъа эвлендирмекни зикир этмей. Албуки, экили къыяс козь огюнде тутуладжакъ исе, ашайт маддесиндеки («эхл-и китапнынъ ашлары сизге элялдыр, сизинъ ашларынъыз оларгъа элялдыр») аетте олгъаны киби, эвлилик меселесинде де эхл-и китапнынъ намуслы къадынлары мусульман эркеклерине элял олгъаны киби, мусульман къадынлары да эхл-и китап ичюн элял олмасы кереклидир. Амма Юдже Раббимиз сонъсуз бильгиси ве икметинен бу къыясны аетнинъ сонъуна догъру бозуп, мусульман къызларынынъ эхл-и китапнен эвленебиледжеклерини анъмай. Бу себептен дёрт мезхепнинъ имамлары (Ханефий, Маликий, Шафи ве Ханбелий), бир де Имам Эвзаи ве Севри киби эвельден мезхеб саиби олгъан имамлар бу аетнинъ укюмини алимлернинъ иджмасына (бакъышлары бирлигине) таяндыралар.
Пейгъамбер Эфендимизнинъ (с.а.в.) суннетине бакъкъанда, Джабирнинъ (р.а.) ривает эткенине коре, Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в) шойле буюрдылар: «Биз оларнынъ (Эхл-и Китапнынъ) къадынларыны никяхлармыз, олар бизим къадынларымызны никяхлап оламазлар» (Табери).
Шериатнынъ къойгъан делиллерини текмиллеген «Эдилле-и шерие», яни Китап (Къуран), Суннет, Иджма ве Къыястыр. Мусульман къадынынынъ мусульман олмагъан эркекнен эвленмеси харам олгъаны укюми алимлернинъ Иджмасынен сабиттир. Мусульман бир къадыннынъ мусульман олмагъан бир эркекнен эвленмесининъ джаиз олмагъаны акъкъында умметнинъ иджмасы бардыр (Зухайли, 7/152). Хз. Омер (ра) бу мевзуда шойле хабер этти: «Мусульман бир эркек Христиан бир къадыннен эвленебилир, амма Мусульман бир къадын Христиан бир эркекнен эвленемез» (Табери, Бакара, 2/221).
Къарышыкъ эвлиликлер кунюмизде мусульман къорантасына зарар кетирип динден, имандан, Аллахтан ве Пейгъамберден узакълаштыра. Миллетимизнинъ азиз дегерлерини ёкъ этип, миллий къыйметлеримизни, тилимизни гъайып эте. Гунах олгъан ишлер япмагъа ве харам олгъан байрамлар кутьмеге итей. Догъгъан балаларнынъ белли ёл тапамайып, динсиз олмаларына весиле ола. Вефат эткенлеринде де фитнеге маруз къалып, насыл адетлерге коре комюледжеклери де белли олмай. Раббим къоранталарымызнынъ диндар, намуслы, шерефли ве къавий олмаларыны насип эйлесин.