САГЪЛЫКЪКЪА ДИКЪКЪАТ ЭТМЕК
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ
وَأَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللّٰهِ وَلاَ تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ
[Бисмилляхи’р-рахмани’р-рахим. Ве энфикъу фи себилилляхи ве ля тулькъу биэйдикум иле’т-техлюкех].
Сайгъылы джемаат!
Динимиз Ислям инсанны сагълыкъкъа давет эте. Бунынъ ичюн сагълыкъны бозгъан эр зарарлы шейден узакъ турмакъ керек, деп бильдириле. Аллах берген бу эманетке саип чыкъмакъ фарздыр. Не озюне, не де башкъаларгъа зарар кетирмек джаиз дегильдир, тедбирли олмакъ шарттыр. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в.) хасталыкъны токътатмакъ ичюн чаре къыдырмакъ меселеси боюнджа бир хадисинде бойле буюргъан: «Бир ерде веба (чума) хасталыгъы чыкъкъаныны эшитсенъиз, анда барманъыз. Веба сизде чыкъкъан олса, ич бир якъкъа да кетменъиз» (Бухарий).
Аллах тарафындан берильген беденимиз бизлер ичюн эманеттир. Беденге кетирильген зарар бу эманетке саип чыкъмайып, хыянетлик япмакъ демектир. Эльбетте, чевремизде файдалы ве зарарлы бир чокъ шей бардыр, буларнынъ къайсы бириси харам, къайсы бириси мекрух я да мубах олгъаныны бильмек къыйын корюне билир. Амма бу зарарлы шейлерни огренмеген ве олардан къорчаланмагъан кимсе ахиретте эсапкъа чекиледжегини унутмасын. Бунынъ ичюн алимлеримиз бир шейнинъ элял я да ясакъ олмасыны бельгилеген чокъ къолай бир къаиде ортагъа къойып, бойле дегенлер: «Къуран ве Суннет ясакъ эткен эр шей харамдыр. Харамнынъ аз я да чокъ олмасы алны денъиштирмей. Эгер Къуран ве Суннетте бир шейнинъ харам олгъаныны корьмесек, файда ве зарарына бакъылыр. Файдасы зарарындан даа чокъ олгъан шейлер мумкюндир. Зарары файдасындан даа чокъ олгъан шейлер ясакътыр». Меселя; сигарет, насвай киби зарары чокъ, файдасы ёкъ къадар аз олгъан шийлер киби.
Бунынъ янында инсан «бу беден меним, мен истегенимни япарым», – деп айталмаз. Чюнки адамнынъ бедени мукъаддестир ве Аллахкъа аиттир. Айса, инсан озюнинъ истегине коре дегиль, Аллахнынъ истегине коре арекет этмеси керек. Бойле япмагъан кимсе, эм къартлыкъта ве, энъ муими, ахиретте де пешман оладжакъ. Севимли Пейгъамберимиз (с.а.в.) буны бизлерге бойле бильдирген: «(Аллах тарафындан берильген) эки нимет бар, адамларнынъ чокъусы бу ниметлерни (къулланмакъта) алдандылар. (Бу ниметлер:) сагълыкъ ве бош вакъыттыр» (Бухарий).
Иште, Ахиретте эсабы оладжакъ бу ниметке дикъкъат этейик. «Бу мусибет не ичюн меним башыма кельди»? – деп, Аллахкъа къаршы кельмеден эвель, сагълыгъымызда не япкъанымызны тюшюнейик. Хасталангъан кимселернинъ сабыр косьтермелери гунахларына кеффареттир, гунахларыны багъышлаттыра. Амма хасталыкъ техлюкели олгъанда, «Бу – Аллахтан бир хасталыкътыр, мен тедавий олмайджам!» – демек янълыштыр. Бир кунь Пейгъамберимизге (с.а.в.) кельген сахабелер иляч къулланмакъ акъкъында суаль сорагъанлар. «Бу илячлар Аллахнынъ такъдирини денъиштирирми?», – дегенлеринде, Пейгъамбер (с.а.в.) оларгъа бойле джевап берген: «Бу да Аллахнынъ такъдиринде». Яни тедавий олмакъ Аллахнынъ такъдир эткени шейдир. Чюнки хасталыкъны да, шифасыны да яраткъан Одыр. Бирисини къабул этип, экинджисини къабул этмемек янълыштыр.
Азиз агъаларым, къардашларым!
Аятымызда эр шейден эвель Аллах олмакъ керек. Бунынъ ичюн хасталыкъ алында да, бутюн илячлардан эвель, бу илячларны яраткъан ве докъсан докъуз адындан бири «Эш-Шафи» (Шифа бериджи) олгъан Аллах акъылгъа кельмек керек. Яни илячнен берабер Юдже Раббимизге дуа этмеге унутмайыкъ ве Раббимиз харам эткен шейлерден узакъ турайыкъ. Чюнки харам ёлунен Аллахнынъ ризасына ве ярдымына къавушмакъ имкянсыздыр. Пейгъамберимиз (а.с.) бойле буюргъан: «Аллаху Тааля эм хасталыкъны, эм де илячны яратты. Ве эр хасталыкънынъ иляджыны бар этти. Бунынъ ичюн, тедавийленинъиз. Амма, харам шейлернен тедавий олманыз» (Эбу Давуд).
Эгер хасталыкъ пек джиддий олса ве элял олгъан иляч тапылмаса, о вакъыт, инсаннынъ джаны даа муим олгъаны ичюн, ичинде харам мадделер олгъан илячларнен тедавий олмакъ, белли вакъыткъа къадар, джаиз олур.
Динимиз сагълам яшайышкъа давет эте. Зарар бермеге ве зараргъа огърамакъны да ясакъ эте. Иште, бунынъ ичюн, эр бир мусульман сыджакъта ве сувукъта, ягъмурда ве къарда, ельде ве боранда озюни къорчаламагъа тырышмасы керек. Акълыны ве фикрини зарарлы тюшюнджелерден ве гъаелерден къорчаламакъ керек. Беденини де зарар береджек шейлерден къорчаламасы керек. Динимиз косьтерген къолайлыкъларны нимет билип, бу ниметлерни къабул этмек керек. Чюнки ниметни берген бизни бизден яхшы биле.
Хутбемни башында окъугъан аетимнинъ манасынен битирмеге истейим. Юдже Раббимиз «Бакъара» суресининъ 195-джи аетинде бойле буюра: «Аллах ёлунда масраф этинъиз ве озь къолларынъызнен озюнизни техлюкеге атманъыз. Яхшылыкъ япынъыз, шубесиз, Аллах яхшылыкъ япкъанларны севе».
Раббим эпимизге иман, ахлякъ, беден ве акъылда сагълыкъ, къоранталарда муабетлик, ёлумызда айдынлыкъ, умметимизге де бирлик насип этсин.