22.01.21 – ТЕХНИКА БАГЪЫМЛЫЛЫГЪЫ ВЕ ИЧТИМАИЙ АГЪЛАР АХЛЯКЪЫ
وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ ۚ اِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ اُولٰئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا
[Ве ля текъфу ма лейсе леке бихи ильм. Иннеʼс-семъа вель-бесара вель-фуаде куллю уляике кяне анху месъуля].
Мухтерем мусульманлар!
Юдже динимиз Ислямнынъ эсас гъаеси –энъ шерефли варлыкъ оларакъ яратылгъан инсаннынъ джан, мал, акъыл, ырз ве инанчыны къорчаламакътыр. Бу беш темель дегерни токъунылмаз къабул эткен Ислям, насыл себепнен олса-олсун, бу дегерлернинъ зарар корьмесине рухсет бермей. Аятнынъ бутюни ичюн кечерли олгъан бу ал интернет дюньясында да кечерлидир.
Азиз муминлер!
Технологияны диннинъ гузель сайгъаны, ахлякънынъ такъдир эткени ве акъылнынъ догъру сайгъаны шекильде къулланмакъ муминге ярашкъан турушнынъ керегидир. Бу сааны макъсатсыз, файдасыз ве контрольсиз бир акъым оларакъ корьмек исе, Ислям къорчаланмасыны эмир эткен дегерлерни бозмакъ манасына келе. Чюнки техниканынъ шуурсыз къулланылмасы инсаннынъ сагълыгъына, беденине, мулькюне зарар бергени къадар, ахлякъсыз сёз ве арекетлер, арткъач ве сапкъын идеология ве мефкурелер иле онынъ джанына, маневиятына ве динине зарар кетире биле.
Дегерли мусульманлар!
Аллах берген акъылны къулланып, чешит техника джихазларыны япкъан инсан буларны эйилик ёлунда къулланмакънен месуль. Эгер техника къулланылып, элял къазанч ерине къумаргъа, ората къарар къулланмакъ ерине исрафкъа, иффет ерине ахлякъсызлыкъкъа, мерхамет ерине зулумгъа ёл тутулса, бу – буюк бир янълышкъа себеп олур. Инсан, бойледже, озь элинен яманлыкъны яйя, келеджегини техликеге ата биле. Дигер тарафтан телефон, телевизор я да компьютер огюнде вакъыт исраф этильсе, бир мусульман озюне, аилесине ве Раббине нисбетен гунах астына кире. Афсус ки, айны дам астында, амма бир-биринден хаберсиз яшагъан къоранталарнынъ сайысы эр кечкен кунь чокълаша. Инсангъа вакъыт къазандырмасы керек олгъан техника кунюмизде вакъыт джоймакъ ичюн энъ алдатыджы къапкъан алына кельди. Лякин Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) бу хусуста бизлерни бойле тенбиелеген: «Эки нимет бар ки, инсанларнынъ чокъусы булар хусусында алдангъан: сагълыкъ ве бош вакъыт» (Бухарий, «Рикак», 1).
Мухтерем муминлер!
Эпимизнинъ аятында ерини алгъан интернет ве ичтимаий агълар башы-бош, принципсиз ве месулиетсиз бир саа олмамакъ керек. Мусульмангъа ярашкъаны – эр вакъыт месулиет анълайышынен арекет этмек, Раббининъ къойгъаны сынъырларгъа уймакътыр. Эр алда керчекнинъ ве догърунынъ янында ер алмакътыр. Унутмайыкъ ки, керчек аятта олгъаны киби, виртуаль аятта да инсанларнынъ акъларыны ве хусусий аятларыны бозмакъ харамдыр. Махремиетке сайгъы косьтермеген эр адым Къураннынъ «Худжурат» суресининъ 12-нджи аеттеки «Бир-биринъизнинъ къусурыны ве махремини къыдырманъ» эмирине зыттыр. Куньлик аятта ялан айтмакъ, инсанларны къараламакъ, ифтира атмакъ насыл гунах исе, яйын дюньясында ве ичтимаий агъларда да айны шекильде гунахтыр. Хутбенинъ башында окъугъаным «Исра» суресининъ 36-нджы аетинде Юдже Раббимиз бойле буюра: «Акъкъында бильгинъ олмагъан бир шейнинъ пешине тюшме. Чюнки къулакъ, козь ве гонъюль – буларнынъ эписи ондан месульдир».
Азиз мусульманлар!
Кунюмизде земаневий техникадан тамамен узакъ бир аят яшамакъ, эльбетте, мумкюн дегильдир. Затен, Ислямнынъ да бойле бир талабы ёкъ. Амма техниканы элял-харам хассаслыкъны ташып, ахлякий эсасларны къорчалап, инсаний акъ ве урриетлерни бозмадан къулланмакъ энъ баштаки месулиетимиздир. Шу шекильде вакъытымызны даа файдалы ве эмегимизни даа анъламлы алгъа кетирип олурмыз. Етер ки, эр нимет киби, техниканы да Аллах къойгъан ольчю ве сынъырларгъа риает этип къулланайыкъ.