Хутба
ТЕХНИКА БАГЪЫМЛЫЛЫГЪЫ ВЕ ИЧТИМАИЙ АГЪЛАР АХЛЯКЪЫ
Опубликовано:
22.01.21 – ТЕХНИКА БАГЪЫМЛЫЛЫГЪЫ ВЕ ИЧТИМАИЙ АГЪЛАР АХЛЯКЪЫ وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ ۚ اِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ اُولٰئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا [Ве ля текъфу ма лейсе леке бихи ильм. Иннеʼс-семъа вель-бесара вель-фуаде куллю уляике кяне анху месъуля]. Мухтерем мусульманлар! Юдже динимиз Ислямнынъ эсас гъаеси –энъ шерефли варлыкъ оларакъ яратылгъан инсаннынъ джан, мал, акъыл, ырз ве инанчыны къорчаламакътыр. Бу беш темель дегерни токъунылмаз къабул эткен Ислям, насыл себепнен олса-олсун, бу дегерлернинъ зарар корьмесине рухсет бермей. Аятнынъ бутюни ичюн кечерли олгъан бу ал интернет дюньясында да кечерлидир. Азиз муминлер! Технологияны диннинъ гузель сайгъаны, ахлякънынъ такъдир эткени ве акъылнынъ догъру сайгъаны шекильде къулланмакъ муминге ярашкъан турушнынъ керегидир. Бу сааны макъсатсыз, файдасыз ве контрольсиз бир акъым оларакъ корьмек исе, Ислям къорчаланмасыны эмир эткен дегерлерни бозмакъ манасына келе. Чюнки техниканынъ шуурсыз къулланылмасы инсаннынъ сагълыгъына, беденине, мулькюне зарар бергени къадар, ахлякъсыз сёз ве арекетлер, арткъач ве сапкъын идеология ве мефкурелер иле онынъ джанына, маневиятына ве динине зарар кетире биле. Дегерли мусульманлар! Аллах берген акъылны къулланып, чешит техника джихазларыны япкъан инсан буларны эйилик ёлунда къулланмакънен месуль. Эгер техника къулланылып, элял къазанч ерине къумаргъа, ората къарар къулланмакъ ерине исрафкъа, иффет ерине ахлякъсызлыкъкъа, мерхамет ерине зулумгъа ёл тутулса, бу – буюк бир янълышкъа себеп олур. Инсан, бойледже, озь элинен яманлыкъны яйя, келеджегини техликеге ата биле. Дигер тарафтан телефон, телевизор я да компьютер огюнде вакъыт исраф этильсе, бир мусульман озюне, аилесине ве Раббине нисбетен гунах астына кире. Афсус ки, айны дам астында, амма бир-биринден хаберсиз яшагъан къоранталарнынъ сайысы эр кечкен кунь чокълаша. Инсангъа вакъыт къазандырмасы керек олгъан техника кунюмизде вакъыт джоймакъ ичюн энъ алдатыджы къапкъан алына кельди. Лякин Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) бу хусуста бизлерни бойле тенбиелеген: «Эки нимет бар ки, инсанларнынъ чокъусы булар хусусында алдангъан: сагълыкъ ве бош вакъыт» (Бухарий, «Рикак», 1). Мухтерем муминлер! Эпимизнинъ аятында ерини алгъан интернет ве ичтимаий агълар башы-бош, принципсиз ве месулиетсиз бир саа олмамакъ керек. Мусульмангъа ярашкъаны – эр вакъыт месулиет анълайышынен арекет этмек, Раббининъ къойгъаны сынъырларгъа уймакътыр. Эр алда керчекнинъ ве догърунынъ янында ер алмакътыр. Унутмайыкъ ки, керчек аятта олгъаны киби, виртуаль аятта да инсанларнынъ акъларыны ве хусусий аятларыны бозмакъ харамдыр. Махремиетке сайгъы косьтермеген эр адым Къураннынъ «Худжурат» суресининъ 12-нджи аеттеки «Бир-биринъизнинъ къусурыны ве махремини къыдырманъ» эмирине зыттыр. Куньлик аятта ялан айтмакъ, инсанларны къараламакъ, ифтира атмакъ насыл гунах исе, яйын дюньясында ве ичтимаий агъларда да айны шекильде гунахтыр. Хутбенинъ башында окъугъаным «Исра» суресининъ 36-нджы аетинде Юдже Раббимиз бойле буюра: «Акъкъында бильгинъ олмагъан бир шейнинъ пешине тюшме. Чюнки къулакъ, козь ве гонъюль – буларнынъ эписи ондан месульдир». Азиз мусульманлар! Кунюмизде земаневий техникадан тамамен узакъ бир аят яшамакъ, эльбетте, мумкюн дегильдир. Затен, Ислямнынъ да бойле бир талабы ёкъ. Амма техниканы элял-харам хассаслыкъны ташып, ахлякий эсасларны къорчалап, инсаний акъ ве урриетлерни бозмадан къулланмакъ энъ баштаки месулиетимиздир. Шу шекильде вакъытымызны даа файдалы ве эмегимизни даа анъламлы алгъа кетирип олурмыз. Етер ки, эр нимет киби, техниканы да Аллах къойгъан ольчю ве сынъырларгъа риает этип къулланайыкъ. [embed]https://www.youtube.com/watch?v=IxbLn7dn-44[/embed]
МУСУЛЬМАН ШАХСИЕТИ ВЕ АЧУВ КОНТРОЛИ
Опубликовано:
15.01.21 – МУСУЛЬМАН ШАХСИЕТИ ВЕ АЧУВ КОНТРОЛИ وَلَمَن صَبَرَ وَغَفَرَ اِنَّ ذٰلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْاُمُورِ [Ве лемен сабера ве гъафера инне залике лемин азмиʼль-умур]. Дегерли муминлер! Юдже Аллахнынъ яратылгъанларнынъ энъ шерефлиси оларакъ яраткъаны ве имтиан ичюн дюньягъа ёллагъаны инсаннынъ энъ чокъ ихтиядж дуйгъаны шейлер – хузур, ишанч ве бахттыр. Буларны анджакъ юдже динимизнинъ эмир ве тевсиелерине уймакънен къазанмакъ мумкюн. Затен, Ислям сёзюнинъ озю де хузур, барышыкълыкъ ве селяметлик маналарыны ташый. Азиз мусульманлар! Арекетлеримиз, сёзлеримиз дигер инсанларгъа мусбет я да менфий тарафтан тесир эте биле. Инсаннынъ ичинде къозгъалгъан дуйгъулардан бири де – ачувдыр. Яратылышымызда бар олгъан бу дуйгъунынъ тамамен ёкъ этильмеси мюмкюн дегильдир. Амма, мытлакъа контроль этильмеси керек. Диний тербие алгъан ве Къуран ахлякъына уйгъан бир мусульманнынъ озь ачувына аким олмасы, сабыр этмеге огренмеси ве акъылынен арекет этмесини бильмеси керек. Чюнки инсанлар арасындаки, ве, хусусан, аиледе тартышмаларнынъ, хузурсызлыкънынъ ве аджджымасызлыкънынъ чокъусы ачувнынъ нетиджесидир. Ачув ойле бир хасталыкъ ки, не апай-акъай арасында, не балаларнен ана-баба арасында, не сой-соп, не аркъадашлар ве не де къомшулар арасында хузур къалдыра. Тез яйылгъан бир вирус киби, бутюн азаларгъа яйылып, севги багъларыны къопара, инсанлар арасына кергинлик, сувукълыкъ ве нефрет кетире, тюзетильмеси агъыр зарарлар чыкъара, юваларны йыкъа, явруларны етим, эшлерни озь башына къалдыра. Къартбабаларымыз пек догъру айткъанлар: «Ачувнен аякъкъа тургъан зарарнен отурыр». Айса, севги багъларымызны къопаргъан, бизге дюньяда ве ахиретте пешман ола биледжегимиз шейлерни яптыргъан ве джемиетте хузур къалдырмагъан бу дуйгъунен насыл курешмек керекмиз? Эр шейден эвель бир имтианда олгъанымызны унутмайып, ачувнынъ огюни алмакъ ве оны контроль этеджек энъ буюк механизм олгъан сабырны арекетке кечирмек керекмиз. Юдже Къуранда, «Шура» суресининъ 43-юнджи аетинде ачувны енъмекнинъ ве сабыр этмекнинъ буюк бир такъва эсери олгъанына ишарет эте: «Ким сабыр этип, афу этсе, шубесиз, бу – ишлерде азимли, къарарлы олмакътандыр». Дегерли мусульманлар! Хазрет-и Умер (р.а.) онъа акъсыз ерде акъарет эткен биревге: «Валлахи, элимнен де, тилимнен де санъа къаршылыкъ береджек алдайым. Амма, мен мусульман олдым, эскиси киби, эр акъылыма кельгенни айтып оламам, эр акъылыма кельгенни де япамам. Чюнки мен Аллахкъа ве Ахирет кунюне инандым ве эсап береджегими билем. Бойле олмаса, ишлер фаркълы олур эди», – джевабыны берип, ачувны контроль этмекнинъ энъ гузель мисаллеринден бирини берген (Ибн Мадже, «Зухд», 18; Ибн Ханбель, І, 327, ІІ, 128). Севгили Пейгъамберимиз (с.а.с) де, акълы биле олса, ачувдан ве къавгъадан узакъ турмакънынъ къаршылыгъы – дженнет олгъаныны мужделеген. Мусульман олмадан эвель тез ачувлангъан табиаты олгъан Хазрет-и Умерни Ислямиет сонъ дередже сабырлы, афу этиджи, мерхаметли ве адалетли бир алгъа кетирген. Биз де инанчымызнынъ ахлякъымызгъа не къадар тесир эткени устюнде яхшы тюшюнмек керекмиз. Ачув атешини сабыр сувунен сёндюрмек керекмиз. Дуа ве тевеккюльнен Юдже Аллахкъа ялварып, ярдым талап этмек керекмиз. Къуран-ы Керимде ве хадис-и шерифлерде макъталгъан ве дженнетнен мужделенген мусульманларнынъ ачувыны енъген ве афу этмекни сайлагъан кимселер олгъаныны унутмамакъ керекмиз. Хутбени «Ал-и Имран» суресининъ 134-юнджи аетинен битирмеге истейим: «О такъва саиплери ки, боллукъта да, тарлыкъта да Аллах ичюн масраф этелер; ачувларыны юталар ве инсанларны багъышлайлар. Аллах да гузель давранышлы олгъанларны севе». [embed]https://www.youtube.com/watch?v=_5hlWqIrLLE[/embed]
ФАРКЪЛЫ МЕДЕНИЕТЛЕРНЕН БЕРАБЕР ЯШАМАКЪНЫНЪ АХЛЯКЪЫ
Опубликовано:
08.01.21 – ФАРКЪЛЫ МЕДЕНИЕТЛЕРНЕН БЕРАБЕР ЯШАМАКЪНЫНЪ АХЛЯКЪЫ وَمِنْ اٰيَاتِهِ خَلْقُ السَّمٰوَاتِ وَالْاَرْضِ وَاخْتِلَافُ اَلْسِنَتِكُمْ وَاَلْوَانِكُمْ ۚ اِنَّ فِى ذٰلِكَ لَاٰيَاتٍ لِلْعَالِمِينَ [Ве мин аятихи халькъуʼс-семавати вель-арды вехтиляфу эльсинетикум ве эльваникум. Инне фи залике леаятиль лиль-алемин]. Азиз муминлер! Технология ве илимнинъ инкишафынен берабер дюньямыз санки уфакъ бир маалле алына кельди. Бу вазиет фаркълы дин, тиль, ренк, медениет, инанч, мезхеп ве ёнелишке саип инсанларнынъ бир арада яшамакъ заруриетини да бераберинде кетирди. Инсанларнынъ фаркълы олмасыны Аллахнынъ бир къануны оларакъ ифаде эткен Ислям дини дюньяны барышыкълыкъ ве хузур юртуна чевирмек ичюн эр бир кимсенинъ козетмеси керек базы ахлякий эсаслар бельгиледи. Инсаниетнинъ тек бир джемаат олмамасы башкъаларны танымакъ, бильмек ве къабул этмек ичюндир. Айрылышмакъ, душманлыкъ япмккъ ичюн дегиль. Тиллернинъ ве ренклернинъ фаркълы олмасы Аллахнынъ бар олувынынъ делиллериндендир (бакъ: «Рум» суреси, 30/22), устюнлик я да эзип кечмек ичюн себеб къабул этилемез. Устюнлик ольчюси такъвадан, месулиет анълайышындан башкъасы асла оламаз (бакъ: «Худжурат» суреси, 49/13). Бир инсан иман эткенде де, инкяр эткенде де буны урь ирадесинен япа (бакъ: «Кехф» суреси, 18/29). Динде зорлавнынъ ич бир чешити къабул этильмей («Бакъара» суреси, 2/256). Ялан, янълыш ве асылсыз хаберлерге алданып, иджтимаий барышыкълыкъ бозулмаз (бакъ: «Худжурат» суреси, 49/6). Ич бир инсан ве миллет бир башкъа инсан ве миллет устюнден кулемез, оларны къаралаямаз (бакъ: «Худжурат» суреси, 49/11). Бир миллетке къаршы дуюлгъан кин, онъа къаршы адалетсиз арекет этмек мазерети сайыламаз (бакъ: «Маиде» суреси, 5/8). Сайгъылы диндашларым! Тарихымыз фаркълы халкъларнен берабер яшамакъ медениетининъ гузель мисаллеринен толудыр. Ойле ки, Севгили Пейгъамберимиз (с.а.с.), дин корюшине ве къайсы къабиледен олгъанына бакъмадан, хасталарны зиярет эткен, олардан маддий-маневий ярдымыны аджымагъан, айны софрада аш ашап, оларнен отмегини-ашыны пайлашкъан. Хусусан, хиджретнен берабер Мединеде еудий ве христианларнен нумюне мунасебетлер къургъан, анълашмалар имзалагъан. Инанч сербестлиги меселесинде бутюн мабетлерни ве бу ерлерде япылгъан диний мерасимлерни укъукънынъ къорчалавы астына алгъан. Пейгъамберимиз бир де еудий асыллы Хазрет-и Сафие (р.а.) иле эвленип, оны муминлернинъ аналары арасына къошкъан. Мусульманлар оларакъ, бизлер, инсанлыкъ намус ве шерефине урьмет оларакъ, дигер динге менсюп кишилернинъ дженазелерине биле сайгъы дуйып, аякъкъа тургъан бир пейгъамбернинъ умметимиз. Бизлер, инсанлыкъны я инсанлыкъта эш, я да динде къардаш оларакъ корьген, яратылгъанларны Яраткъандан себеп севмекнен мукеллеф олгъан, бутюн халкъларны олгъанлары киби къабул этип, асырлар боюнджа оларнен бир арада яшагъан эйи ниет медениетининъ балаларымыз. Бизлер «Инсанларнен якъынлыкъ къурмагъан ве онен якъынлыкъ къуруламагъан кимседе хайыр ёкътыр» (Ибн Ханбель, 2/400) эсасы боюнджа арекет эткен анълайышнынъ темсильджилеримиз. Инанчындан себеп инсанларны хор корьмек, менсюбиети, ренки ве джынсиетинден себеп, инсанларны сыныфларгъа айырып, оларны больмек мусульман олмакънен асыл да ортюшмей. Мухтерем мусульманлар! Бутюн дюнья оларакъ эп берабер курешкенимиз юкъуджы хасталыкъ джерьянынынъ бизге огреткени муим дерслерден бири – бутюн инсанлыкъ, истесе, айны макъсатлар этрафында топлана биле. Раббим бизлерге барышыкълыкъ ве хузур аким олгъан, инсанлыкъ гузельдже бир арада яшагъан бир аят насип эйлесин. Бу мубарек джума кунюмиз бирлик-бераберлигимизге, къардашлыкъ ве достлукъ багъларымызнынъ даа да къуветленмесине весиле олсун. [embed]https://www.youtube.com/watch?v=9pLW9wsvtXA[/embed]
ДЖАМИ ВЕ АЯТ
Опубликовано:
01.01.21 – ДЖАМИ ВЕ АЯТ اِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّٰهِ مَنْ اٰمَنَ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِ وَاَقَامَ الصَّلَاةَ وَاٰتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلَّا اللّٰهَ فَعَسَى اُولٰئِكَ اَنْ يَكُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِينَ Мухтерем мусульманлар! Окъугъаным «Тевбе» суресининъ 9/18-инджи аетинде Юдже Раббимиз шойле буюра: «Аллахнынъ месджитлерини анджакъ Аллахкъа ве ахирет кунюне иман эткен, намазны дос-догъру къылгъан, зекятны берген ве Аллахтан башкъасындан къоркъмагъан кимселер абаданлаштырыр. Иште, догъру ёлгъа иришкенлерине умют олгъанлар булардыр». Мевзумызнен алякъалы хадис-и шерифте Пейгъамберимиз (с.а.с.) бойле буюргъан: «Шеэрлернинъ Аллахкъа энъ севимли олгъан мекянлары – джамилердир» (Муслим, «Месаджид», 288). Азиз муминлер! Ислям медениети – джами меркезли бир медениеттир. Джамилер эскиден кунюмизге къадар иджтимаий аяткъа шаатлыкъ эткен, мусульман шеэрлернинъ озегини тешкиль эткен, муминлернинъ юреклери къаршылашкъан мукъаддес ерлердир. Джамилеримиз ялынъыз ибадетлеримизнинъ дегиль, айны заманда, тарихымызнынъ, эдебиятымызнынъ, урф ве адетимизнинъ, медениетимизнинъ меркезидир. Дегерли мусульманлар! Пейгъамберимиз (с.а.с.) джами япылмасына айры эмиет берген. Ресулюллах (с.а.с) Меккеден Мединеге хиджрет эткенде, эвеля Месджид-и Небевийни къургъан ве оны илимнинъ меркези япкъан. Рахмет Пейгъамбери къургъаны шу джами иле джами меркезли бир шеэр модели ортагъа къойгъан, джами иле аят арасында кучьлю багълар къургъан. Пейгъамбер Эфендимиз Ислям медениетининъ темеллерини бу джамиде аткъан. Бир хадис-и шерифинде Аллах Ресули (с.а.с.) къальби джамилерге багълы олгъан кимселерни Юдже Раббимиз Къыямет куню Аршнынъ кольгесинде кольгелендиреджегини мужделеген (Муслим, «Зекят», 91). Пейгъамберимиз муминлерни джамилерни къурмагъа бойле тешвикъ эткен: «Бир кимсе Аллах ризасы ичюн бир джами къурса, Аллах да онъа Дженнетте бу джамиге ошагъан бир сарай къурар» (Муслим, «Зухд», 44). Къыйметли муминлер! Ашамакъ-ичмек, алыш-вериш бизлер ичюн не къадар керек исе, джамилеримизни аятымызнынъ меркезине алмакъ да о къадар керек. Чюнки джамилер аятнынъ куньделик чапкъалувлары ичинде гонъюлимизни раатлата олгъанымыз, къуббелери астында Раббимизге къуллугъымызны арз этеджегимиз мукъаддес ерлердир. Бу мекянлар, мусульманлар оларакъ, агъа-къардашлыгъымызны пекиштирмеге, бирлик ве бераберлигимизни сагъламлаштырмагъа бирер весиледир. Афсус ки кунюмизде, радикал акъымлар джамилерни озь идеологияларны яймакъ ичюн къуллана. Мусульман къардаш, фукъаре киби корюне джемаатнынъ ичине сыза, зайыф ерлерни огрене ве парчаламагъа тырыша. Имамнынъ къусурларыны араштыра, джемаат ичинде антипропоганда алыпбара, бозгъунджылыкъ чыкъарып курсюни элине кечирмеге арекет эте. Базы инсанлар исе джамиге Аллах ризасы ичюн дегиль де озь фыркъасына тарафтар топламагъа келе. Бутюн буларгъа дикъкъат этмек керек. Азиз мусульманлар! Минарелеримизден юксельген эзан сеслери бизни ялынъыз вакъыт намазларымызны эда этмеге чагъырмай, айны заманда, такъвагъа, илимге ве гузель ахлякъкъа давет эте. Бойле экен, Раббининъ хузурында хушу ичинде турып, Онъа къуллугъыны арз эткен эр мумин, аятынынъ эр сафхасында къуллукъ анълайышыны ташымакъ керек, такъва ве гузель ахлякъ узьре яшамалы. Бир адам джемааткъа чыкъкъанда ошек, ифтира ве яланларынен чыкъа исе, этрафтаки инсанларнынъ акъылларына ве гонъуллерине зеэр акъыта исе бойле инсанны ниети бозукътыр. Бу такъдирде не сакъалы, не намазы не де джамиге келиши оны къуртарамаз, хайырыны корьмез, чюнки бир мусульман – ахлякъынен мусульмандыр! Къыйметли джемаат! Пандемия вакъытында джамилеримизнинъ маддий ве маневий аятымыз ичюн не къадар эмиет ташыгъаныны эп берабер яшап огрендик. Ама джамилерни гузеллештирген джемаатнынъ гузеллигидир, мабетлигидир. Ойле исе джамилеримизнинъ къыйметини билейик, девамлы умметнинъ хызметинде олмасы ичюн де бельгиленген къаиделерге уяйыкъ, оларнынъ бакъымы ичюн иссемизни къошайыкъ, садакъаларымызны эксик этмейик. Унутмайыкъ – аз садакъа чокъ беляны узакълаштырыр! [embed]https://www.youtube.com/watch?v=cXxX0cdKCmo[/embed]
МИЛЯДИЙ ЯНЪЫ ЙЫЛГЪА КИРГЕНДЕ
Опубликовано:
25.12.20 – МИЛЯДИЙ ЯНЪЫ ЙЫЛГЪА КИРГЕНДЕ وَالْعَصْرِ ﴿١﴾ اِنَّ الْاِنْسَانَ لَفِى خُسْرٍ ﴿٢﴾ اِلَّا الَّذِينَ اٰمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ [Вель-аср. Инне’ль-инсане лефи хуср. Илле’ллезине амену ве амилю’с-салихати ве тевасав биль-хакъкъи ве тевасав бис-сабр]. Мухтерем мусульманлар! Аллах Тааля яраткъаны энъ муим анълайышлардан бири де, шубесиз, вакъыттыр. Вакъыт – аят ёлджулыгъымызда ичинде яшагъанымыз ве келип-кечмеси иле фаркъына баргъанымыз бир джерьяндыр. Бир куннинъ, бир айнынъ, бир йылнынъ сонъуна иришмеси, ич шубесиз, муим бир адиседир. Чюнки кечип кеткен эр заман девири муминнинъ яшайыш такъвиминден къопарылгъан бир япракътыр. Иште, янъы милядий 2021 йылынынъ арефесиндемиз. Омюримизден бир йыл даа ексильген. Раббимиз бергени энъ буюк нимет – бизлерни ёкътан бар этмесидир. Барлыгъымызнынъ энъ буюк делили исе, заман дегенимиз вакъыт ичиндеки омюр ниметидир. Юдже Раббимиз эпимизге хайырлы, берекетли ве сагълыкълы бир омюр лютуф эйлесин. Урметли диндашларым! Мусульманлар оларакъ, вакъытымызны насыл дегерлендиргенимиз сонъ дередже муимдир. Заманнынъ джедвели ичюн бирер весиле олгъан ай да Аллахнынъ аетидир, кунеш де Аллахнынъ аетидир. Асыл олгъан, Аллахнынъ бизлерге багъышлагъаны вакъыт ниметини ве эманетини насыл дегерлендиргенимиздир. Сайылы нефеслеримизни насыл макъсат ичюн харджагъанымыздыр. Омюр деген сермаемизни яратылышымызнынъ гъаесине келишкен шекильде къулланып-къулланмагъанымыздыр. Аятымызнынъ ич бир девири бош кечмемек керек. «Инширах» суресининъ 7-8 аетлеринде Юдже Мевлямыз бизге бойле эмир эте: «Бош къалдынъмы, аман (башкъа) ишке сарыл ве ялынъыз Раббинъе ёнель!» Азиз джемаат! Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) аятнынъ акъышы ичинде дикъкъат этмек керек олгъанымыз хусусларны бойле ифаде эткен: «Беш шей кельмеден эвель беш шейнинъ дегерини эйи биль: къартлыкътан эвель яшлыкънынъ, хасталыкътан эвель сагълыкънынъ, ёкълукътан эвель бар олувнынъ, мешгъулиеттен эвель бош вакъытнынъ ве олюмден эвель аятнынъ» (Хаким, «Мустедрек», IV, 341). Тарихта буюк медениетлер къургъан миллет ве топлулыкълар вакъытнынъ дегерлендирильмесине буюк эмиет бергенлер. Дюнья ве ахирет сааларында муваффакъиет, вакъытнынъ берекетли къулланылмасы иле мумкюндир. Къуран-ы Керимде вакъыткъа емин этилип башлагъан «Аср» суреси бар. Ислям буюклеринден бири бойле айта: «Мен «Аср» суресининъ манасыны буз саткъан бир кимседен огрендим. Чюнки о, базарда бойле багъыра эди: «Сермаеси эриген бу инсангъа мерхамет этинъиз!» Инсангъа берильген омюр де бир буз мисали, эр даим эрип битмектедир. Эгер буны зиян этсе, я да янълыш ерге къулланса, бу – онынъ гъайып эктенлерден олмасына себеп олур». Къыметли мусульманлар! Дюньяда ве улькемизде милядий йылбашы байрамы къайд этильмекте. Эр не къадар бу биз, мусульманларнынъ байрамы олмаса да, дигер дин менсюплери олгъан къомшуларымызнынъ байрамларына сайгъы косьтермек – инсаний бир вазифедир. Бир мусульман оларакъ, фаркълы дин азаларынен къаршылыкълы мунасебетлер ичинде олып, бу меселеде де сайгъы ве незакетнен башкъа миллетлерге гузель бир орьнек олмакъ керекмиз. Раббимиз бизлерни вакъытнынъ къыйметини бильген ве заман кетирген шерлерден муафаза олгъан къулларындан эйлесин, этрафымыздаки инсанларгъа эр заман энъ гузель мисаль олмакъны насип этси [embed]https://www.youtube.com/watch?v=HN9Bcj-h_20[/embed]
ИМАМ-Ы АЗАМ ЭБУ ХАНИФЕ
Опубликовано:
18.12.20 – ИМАМ-Ы АЗАМ ЭБУ ХАНИФЕ اِنَّمَا يَخْشَى اللّٰهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ [Иннема ехшеллахе мин ибадихи’ль- улема]. Азиз мусульманлар! Акъыл деген уникаль бир ниметнен донатылгъан инсан ичюн энъ хайырлы гъае – бильги алмакътыр. Къуран-ы Керимде: «Ич бильгенлернен бильмегенлер бир олурмы?» (39/9); «Аллах ичинъизден иман эткенлернен илимге наиль олгъанларнынъ дереджелерини юксельте» (58/11); «Къуллары ичинде Аллахтан керек олгъаны шекильде ялынъыз илим саиплери къоркъа» (35/28) аетлеринде бельгиленген бу гъае, аятыны илимге адап, пейгъамберлернинъ варислеринден олмакъ ичюн гъайрет косьтерген пек чокъ алимнинъ етишмесине весиле олгъан. Бойледже етишкен энъ буюк алимлерден бири де, шубесиз, Имам-ы Азам Эбу Ханифедир. Ислямда укъукъий тюшюндженинъ ве иджтихад анълайышынынъ инкишафында буюк ролю олгъан Эбу Ханифе замандашлары арасында ве сонъраки несиллерде буюк итибаргъа саип олгъан. Бу себептен «Энъ буюк имам» манасына кельген «Имам-ы Азам» адынен мешхур олгъан. Онен айны девирде яшагъан алимлер онынъ илим, такъва, джумертлик, эдеп, алчакъгонъюллилик, джесарет киби чизгилерге саиб олгъан бир Ислям алими олгъаныны бильдиргенлер. Бунъа коре, керчек ады Нуман олмасына бакъмадан, «Догъру ёлда олгъанларнынъ буюги» манасында Эбу Ханифе лагъабынен анъылмасы, онынъ акътан ве догъру ёлдан айрылмайып, инсанларны да бу ёлгъа ёнельтмесинден себептир. Эбу Ханифе милядий 699 йылында Иракътаки Куфе шеэринде догъгъан. Тиджарет иле огърашкъан барлыкълы бир аиленинъ баласы олгъан Нуман, илимден эвель тиджаретнен огърашкъан. Сонъ илим тахсилине ёнельген. Оджаларынынъ да ярдымынен, къыскъа заманда Эбу Ханифе больгенинъ танылгъан ве итибар этильген алими олгъан. Эбу Ханифенинъ дерслерине о куньки Ислям мемлекетининъ эр тарафындан талебелер къошулгъан ве этрафында кениш бир дерс алкъасы мейдангъа кельген. Етиштирген талебелерининъ сайысы бир къач бинъге еткен, булардан къыркъынынъ иджтихад этеджек дереджеге кельгени бильдириле. Эбу Ханифе девириндеки инкярджы ве бидатчы фикирлернен курешкен. Бу муджаделесинде о, Хазрет-и Пейгъамберден сонъраки несиллерге мирас къалгъан ве о девир мусульманларынынъ чокъусы тарафындан да менимсенген итикъадий эсасларны къорчаламагъа ынтылгъан. Бу макъсад иле «эль-Фикх'ль-Экбер» адлы сунний мусульманларнынъ иман эсасларыны ачыкълагъан бир китапчыкъ язды. Бойлеликнен, онынъ корюшлери, эхл-и суннет анълайышынынъ шекилленмесине де муим ольчюде ярдымджы олгъан. Даа сонъра имам Матуриди деген Орта Асиялы алим онынъ бу фикирлерни инкишаф эттиргендир. Эбу Ханифе башкъа фикир ве корюшлерге анълайышнен якълашкъан. Дерслеринде ве илим меджлислеринде эр кеске сёз акъкъы таныгъан, акъикъий бир илим муити мейдангъа кетирген. Бу муитте, Исламнынъ укюмлери ве шу джумледен ибадетлеримизнен алякъалы меселелер анализ этильди, ачыкъланды ве халкънынъ анълайджагъы шекильде белли бир ситематикагъа коре язылды. Аля даа биз бу ильмий мираснен файдаланамыз. Афсус ки кунюмизде базы бильмир генчлер «Имамы Азам да инсан мен де инсаным» деген тербиесиз лафлар эте. Бу эльбетте мезхепсизликнинъ ве сыраны бильмеювнинъ бир нетиджесидир. Бунынъ иле Эбу Ханифенинъ дереджесини азалтмагъа тырышалар ве озюнен тенълештире. Албу ки ким алимлернинъ къадрине етмез исе бизден дегильдир деген Пейгъамбер Эфендимиз. Мухтерем муминлер! Алимлер Пейгаъмберлернинъ мирасчылары олгъаныны асла унутмайыкъ. Бу динни къорчалап кунюмизге къадар бизлерге тертемиз кетирген олардыр. Бу себептен оларгъа сайгъыда къусур этмейик! Хакъ, адалет, илим ве икмет ёлунда буюк захмет ве сыкъынтылар ичинде бир омюр кечирген Эбу Ханифеге ве дигер мезхеп имамларына Раббим рахмет этсин. Мезхебининъ менсюплери оларакъ да, бизлерни ве джумле уммет-и Мухаммедни иман, такъва, эйилик, гузеллик, хакъ ве адалет ёлундан айырмасын. Амин. [embed]https://www.youtube.com/watch?v=kCC4pCfoIcw[/embed]
ПЕЙГЪАМБЕРИМИЗ ВЕ БАЛАЛАР
Опубликовано:
11.12.20 – ПЕЙГЪАМБЕРИМИЗ ВЕ БАЛАЛАР اَلْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ اَمَلًا Мухтерем мусульманлар! Юдже Раббимиз Къуран-ы Керимде, «Кехф» суресининъ 46-нджы аетинде бойле буюра: «Мал-мульк ве огъуллар дюнья аятынынъ сюсюдир; къалыджы олгъан яхшы шейлер исе, Раббинънинъ къатында эм савап джеэтинден даа хайырлы, эм де умют багъламагъа даа ляйыкътыр». Азиз муминлер! Бала бизге багъышлангъан ниметлернинъ энъ севимлисидир, ханелеримизнинъ берекетидир. Олар аятымызнынъ къуванчы, юдже Китабымыз, Къуран-ы Керимнинъ ифадесинен, козь айдынлыгъымыздыр. Амель дефтеримизни эр даим ачыкъ тутаджакъ олгъан эйилик менбамыздыр. Буюк эманетимиз, барлыгъы ве ёкълугъы иле имтиан весилемиздир. Къыйметли мусульманлар! Балачыкъларымызнен мунасебетлеримизде орьнек олгъан энъ дегерли рехберимиз, алемлерге рахмет оларакъ ёлланылгъан Севгили Пейгъамберимиздир. О, яратылгъанлар ичинде энъ чокъ балачыкъларны севе эди. Балачыкъларнынъ башыны окъшап, оларны кокюсине басып, опип, къокълап, озюнинъ кениш мерхаметини косьтерген. Бир хадисинде: «Буюклерге урьмет, кучюклерге мерхамет костермеген бизден дегильдир» деп айтты. Дегерли муминлер! Ресулюллах балачыкъларгъа дегер бере эди, оларгъа дегерли олгъанларыны ис эттире эди. Янында балачыкъларгъа ер айыра, бир шей икрам эткенде, эвеля, балачыкълардан башлай эди. Янларындан кечкенде, селям берип, хатырларыны сорай эди. Базы вакъытларда, оларнен шакъалаша, атта, оюнларына къошулып, оларнен ойнай эди. Балалрны азиз бир эманет оларакъ коре эди ве урмай эди. Насыл бир хатаны ишлеген олса-олсунлар, оларны сабырнен динлей, насиат бере эди. Къыз балачыкъларына ве етимлерге айры бир эмиет бере эди, хорланмаларына асла разы дегиль эди. Пейгъамберимизнинъ бутюн гъайрети балаларнынъ шахсиетли биревлер оларакъ осьмелери, озьлерине ишангъан, джесаретли, иманлы ве гузель ахлякълы бир несиль оларакъ етишмелери ичюн эди. Азиз мусульманлар! Кунюмизге бакъкъанда мусульманлар бу принциплерден узакълашкъаныны коремиз. Материалист ве менфаатперест бир якълашувнен тербие этиле. Диний ве миллий дегерлер керек дереджеде ашланмай. Ахлякъий тербие алчакъ севиеде: ислам темизлик къаиделери, кийим къушам меселелри, арам-элял анълайышы, куфюр сёзлер ве иляхре. Балаларны ургъан ве ашалагъан ана-бабалар, ананы къыйнагъан бабалар ве даа нелер-нелер бозукъ тербиенинъ себепчиси ола. Албуки Пейгъамбер Эфендимиз асырлар эвель бизге мисаль костерген ве буюргъан ки, «Ич бир баба баласына гузель тербиеден даа къыйметли бир мирас къалдырмагъан». (Тирмизий, «Бирр», 33; Ибн Ханбель, IV, 77). Севги ерине нефрет дуйгъулары ичинде, сагълам диний бильгиден марум, миллий къыйметлерге эджнеби, «Раббена эп бана» анълайышнен остюрюльген балаларнынъ не озюне не де миллетине хайыры олмайджакътыр. Унутманъыз! Сиз буну япмасанъыз, башкъасы баланъызны тербие этеджектир. Келеджектир бир ады саны белли олмагъан «шейх», «темиз Ислам» адынен экстремист фикирлерни баланынъ къафасына сокъаджакъ. Сонъра не ана-бабасыны таныйджакъ, не миллетини, не мезхебини, не байрагъыны, не де девлетин къануныны…. Бунынъ акъыбети эльбетте пек аджыныкълы ола. Бу себептен. Балаларны алякъамыздан ве севгимизден махрум къалдырмайыкъ. Оларны шефкъат ве мерхамет иле, Аллахкъа къуллукъ ве месулиет анълайышы иле етиштирейик. Ватанына, миллетине ве ана тилине севги ашлайыкъ. Бунынъ ичюн, сёзюмиз ве арекетлеримиз иле балаларымызгъа орьнек олайыкъ. Маддий ихтияджларынынъ янында маневий ихтияджларыны да козетейик. Джамиге, Къуран дерслерине кетирейик. Унутмайыкъ ки, балагъа косьтерильген севги ве алякъа, онъа берильген ахлякъ ве ашлангъан гузель тербие дюнья ве ахиретимиз ичюн энъ хайырлы сермиядыр. [embed]https://www.youtube.com/watch?v=f1lEJbOqIdA[/embed]
ДЖЕМИЕТНИ САРСКЪАН КЪАРАР – БОШАНМА
Опубликовано:
04.12.20 – ДЖЕМИЕТНИ САРСКЪАН КЪАРАР – БОШАНМА وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ فَاِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى اَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللّٰهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا [Ве аширухунне биль-маруф. Феин керихтумухунне феаса эн текраху шейъэв ве еджалеллаху фихи хайран кесира]. Азиз муминлер! Джемиетимизни теренден сарскъан ве нидже фелякетлерге себеп олгъан чокъ муим бир иджтимаий меселе бар, о да – бошанмадыр, мусульман бир эркекнен мусульман бир къадынынъ айырылышмасыдыр. Буюк бир умютнен къурулгъан юванынъ йыкъылмасы, гузель дуйгъуларнынъ ве берильген ваделернинъ унутылмасы, балаларнынъ ана-бабадан узакъ къалмасы – чокъ аджыныкълы бир алдыр. Эвлилик аятынынъ девам этмеси имкянсыз исе, динимиз бошанманы бир чыкъыш ёлу оларакъ косьтере. Лякин, бошанма эм акъай ве апайны, эм балачыкъларны, эм сой-сопны, ве эм де бутюн джемиетни раатсыз эткен бир къарардыр. Шу себептен Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с): «Юдже Аллах рухсет бергени, амма энъ севмегени иш – бошанмадыр», – деген (Ибн Мадже, «Талак», 1). Сагълам джемиетнинъ темели олгъан аиле муэссисесининъ кунюмизде бошанмаларнынъ артмасынен йыпрангъаныны коремиз. Маддий имкянларнынъ етерсизлиги, бир-бирини ихмал, харамларнынъ ишленмеси, къорантада баскъы, сой-сопнынъ аиле ишлерине киришмеси, идеология фаркълылыгъы, дин ве медениет фаркълылыгъы киби себеплернен джемиетимизнинъ темели сарсылмакъта. Дегерли муминлер! Ич бир инсан хатасыз, къусурсыз дегильдир. Эр бир инсан, билип я да бильмейип, янълыш арекетлер япа биле, гунахкъа кире биле. Базан, энъ якъын инсанларымызда бизни раатсыз эткен арекетлерни я да хусусиетлерни бегенмемек мумкюнмиз. Амма, шу бир керчек ки, эр биримизнинъ эйи ве гузель тарафлары да бардыр. Буларны корип, бахтлылыкъны бу ерде арамагъа чалышмалы. Аллах Тааля «Ниса» суресининъ 19-ынджы аетинде шу хусусны бойле ачыкълай: «Оларнен (апайларынъызнен) эйи кечининъ. Эгер де олардан хошланмасанъыз, (билинъ ки,) Аллахнынъ сизлер ичюн чокъ хайырлы япаджакъ бир шейинден хошланмагъан ола билирсинъиз». Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) де: «Бир мумин, мумин ханымына нисбетен ярамай дуйгъулар ичинде олмасын, чюнки онынъ базы арекетлерини бегенмесе, башкъа арекетлерини бегенмеси мумкюн» (Муслим, «Рада», 61). Бошанмалар ялынъыз бир-биринден айырылгъан къары-къоджагъа дегиль, хусусан, келеджегимизни эманет этеджегимиз балачыкъларгъа терен ве менфий шекильде тесир эте. Оларнынъ рухий дюньяларыны йыкъа, тербиелерине ярамай тесир эте, психологик тарафтан озьлерини эксик корьмелерине, аяткъа кюсьмелерине, я ашыры басыкъ, я да агрессив олмаларына себеп ола. Аиле муити, аиле аяты, ана-баба севгиси ве дикъкъаты шахсиетнинъ илерилемесинде пек муим роль ойнай. Зорлукъларнынъ сонъуна чыкъмакъ, меселелерни чезмек къабилиети, озюне ишанч дуйгъусы даа зияде аиледе къазаныла. Бир баланынъ физикий ве психологик инкишафы энъ гузель шекильде аиле ичинде тамамлана. Парчалангъан аилелердеки балачыкъларда исе, умумий оларакъ, аэнк ве арекет бозукълыкълары корюне, базы вакъыт тахсиллери ярым къала, осьмюрлер сокъакъкъа ве джинаий муитке кирелер, ве, бойледже, ярамай къылыкъларны огренелер. Шу себептен, мусульман эркекнен мусульман къадын, айрылмадан эвель, бир кере даа тюшюнмек кереклер, чезим оларакъ корьгенлери ёл фелякет олмасын. Бельки де, бир-бирине даа зияде дикъкъат айырсалар, ярым алманен олса биле, гонъюль алмагъа тырышсалар, аилени джанландыргъан о севги фиданы кене ешерир? Раббимиз къоранталарымызгъа хузур ихсан этсин. Озюмизни, несиллеримизни, аилелеримизни эр тюрлю яманлыкътан, фитнеден къорчаласын. [embed]https://www.youtube.com/watch?v=9BKClz0eec4[/embed]
ИСЛЯМ ТЕМИЗЛИКНИ ЭМИР ЭТЕ
Опубликовано:
27.11.20 – ИСЛЯМ ТЕМИЗЛИКНИ ЭМИР ЭТЕ اِنَّ اللّٰهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ قَالَ رَسُولُ اللهِ (ص) :اَلطُّهُورُ شَطْرُ الْإِيمَانِ [Иннеллахе юхиббу’т-теввабине ве юхиббу’ль-мутетаххирин. Къале Расулюллахи (с.а.с.): «Эт-тухуру шетру’ль-иман»]. Мухтерем мусульманлар! Окъугъаным «Бакъара» суресининъ 222-нджи аетинде Юдже Раббимиз бойле буюра: «Шуны яхшы билинъ ки, Аллах тёвбе эткенлерни де севе, темизленгенлерни де севе». Хадис-и шерифте исе, Севгили Пейгъамберимиз (с.а.с.) бойле буюргъан: «Темизлик иманнынъ ярысыдыр» (Муслим, «Тахарет», 1). Азиз муминлер! Темизлик табиатнынъ озюнде ве инсанынъ фытратында бар олгъан бир ихтиядждыр. Инсангъа ярашкъан темиз, пак ве гузель олмакътыр. Юдже динимиз Ислям темизликни иманнынъ шарты оларакъ коре, муминлерге маддий ве маневий кирлерден арынмакъны, аятнынъ эр саасында темиз олмакъны эмир эте. Дегерли мусульманлар! Темизлик, маддий олгъаны къадар, маневий манада да гузелликке иришмектир, рухны болдурткъан ве гонъюль кузьгюсини къарарткъан маневий кирлерден узакълашмакътыр. Тыш дюньямыз киби, гонъюль ханемизни де тер-темиз тутып, хузургъа иришмектир. Темизлик – къул олгъанымызны хатырламакъ, яратылув гъаемизни унуттыргъан эр тюрлю хатадан узакълашмакътыр. Озюмизни гунах ве харамдан узакъ тутмактыр. Офке ве асет, кин ве нефрет, ялан ве ифтира, кибир ве рия киби маневий хасталыкълардан арынмакътыр. Аллахнынъ разылыгъына, гузель ахлякъкъа ве элялгъа ёнельмектир. Мухтерем муминлер! Маневий манада темизленмеге гъайрет эткен мусульман маддий темизлигине де дикъкъат косьтерир. Темиз яшамакъ ве сагълыгъыны эманет билип къорчаламакъ муминнинъ эм вазифеси, эм фазилетидир. Динининъ диреги, козюнинъ нуру олгъан намазгъа абдестнен азырлангъан эр мумин энъ чокъ кирленген азаларыны куньде энъ аз беш кере темизлей. Пейгъамбер Эфендимизден алгъан тербиеси себебинден, шахсий темизлигине дикъкъат эте. Беденини, урбаларыны, эвини ве этрафыны темиз тута. Азиз муминлер! Ресулюллах (с.а.с.) инсанларнынъ чокъусы дегерини билемегени эки ниметтен бири сагълыкъ олгъаныны айткъан (Бухарий, «Рикак», 1). Дикъкъатсыз япылгъан арекет иле сагълыгъыны техликеге атмакънынъ нетиджеси, эльбетте, пешманлыкътыр. Бойле экен, юкъуджы хасталыкънен курешкенимиз бу куньлерде темизликке эр заманкинден даа зияде дикъкъат этейик. Маска ве месафе къаиделерине уйып, этрафтаки муитке олгъан сайгъымызны, якъынларымызгъа олан севгимизни ве Аллахкъа нисбетен итаатымызны косьтерейик. Джемиет сагълыгъыны энъ аз озь сагълыгъымыз къадар дегерли корейик. Тедбирде ихмалнынъ Раббимиз къатында месулиет олгъаныны унутмайыкъ. [embed]https://www.youtube.com/watch?v=sl6z8l6z5vg[/embed]
КОЗЕТИЛЬМЕ ВЕ ЭСАПКЪА ЧЕКИЛЮВ АНЪЛАЙЫШЫ
Опубликовано:
20.11.20 – КОЗЕТИЛЬМЕ ВЕ ЭСАПКЪА ЧЕКИЛЮВ АНЪЛАЙЫШЫ وَهُوَ مَعَكُمْ اَيْنَ مَا كُنْتُمْ ۚ وَاللّٰهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ وَ قَالَ رَسُولُ اللهِ (ص):أَنْ تَعْبُدَ اللهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ [Ве хуве меакум эйне ма кунтум. Валлаху бима тамелюне бесыр. Ве къале Расулюллахи (с.а.с.): «Эн табуделлахе кеэннеке тераху фе ин лем текун тераху феиннеху ераке»]. Мухтерем мусульманлар! Къуран-ы Керимде, «Хадид» суресининъ 4-юнджи аетинде Аллах бойле буюра: «Не ерде олсанъыз, О, сизнен берабердир. Аллах япкъанларынъызны коре». Окъугъаным хадис-и шерифте исе, Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) бойле буюргъан: «(Ихсан, –) санки Оны коресинъ киби, Аллахкъа къуллукъ этменъдир. Сен Оны коремесен де, О сени коре» (Бухарий, «Тефсир», «Локман», 2). Азиз муминлер! Аллах кяинатнынъ козь бебеги оларакъ яраткъан инсанны озь башына къалдырмагъан, озь алына ташламагъан. Инсан эр вакъыт иляхий незарет ве козетим астындадыр. Вакъыты кельгенде, эсапкъа чекильмек ичюн бутюн япкъанларымыз къайд этиле. Къуран-ы Керимде бу керчек «Каф» суресинде, 18-инджи аетте бойле ифаде этиле: «Инсан ич бир сёз айимай ки, янында козетиджи, язмагъа азыр мелек олмасын». Дегерли мусульманлар! Дюнья ахиретнинъ тарласыдыр. Эр кельген кетер ве эр къул эккенини пичер. Ким дюньяда зерре микътары къадар эйилик япса, онынъ къаршылыгъыны кореджек. Ким де зерре микътары къадар ярамайлыкъ япса, ахиретте онен къаршылашаджакъ («Зильзаль» суреси, 99/7, 8). Раббимиз «Хашр» суресининъ 18-инджи аетинде: «Эй, иман эткенлер! Аллахкъа итаатсызлыкътан сакъынынъ. Эр кес ярын ичюн не азырлагъанына бакъсын!» – буюрып, ахирет ичюн азыр олмамызны эмир эте. Бизлерни ич дюньямызгъа бакъып, озь-озюмизни эсапкъа чекмеге давет эте. Озюмизни эсапъа чекмек – не ичюн яратылгъанымызны, къаерден келип, къаерге кеткенимизни озюмизге сорамакътыр. Хаталарымызнынъ ве гунахларымызнынъ эсабыны этип, тазмин этмек ичюн чалышмакътыр. Аллах эр вакъыт бизнен берабер олгъаны анълайышынен яшамакътыр. Иманымыздан кучь алып, акъылымызны къулланаракъ, нефисимизге аким олмакътыр. Шейтанынъ тузакъларына ве дюньянынъ битмеге бильмеген арзуларына алданмамакъ ичюн, эр вакъыт уяныкъ олмакътыр. Гонъюльни Аллахкъа багълап, самимиетнен ибадет этмек, хайырда ве такъвада ярышмакътыр. Мухтерем муминлер! Озюнъни билип ве Раббине ишанып яшамакъ бир мусульманынъ аят сермиясыдыр. Кечмишинден дерс алып, бугуннинъ дегерини бильген, келеджегини иман ве ихсан узьре планлаштыргъан кимсе кемалаткъа иришир. Пейгъамберимиз де бизлерни бойле бир ич контролине чагъыра: «Къыямет куню инсан бу беш шейден эсапкъа чекильмегендже, Раббининъ хузурундан бир ерге къыбырдамаз: Омюрини не ичюн тюкеткенинден, яшлыгъыны насыл кечиргенинден, малыны къаерден къазангъанындан, къаерге масраф эткенинден ве бильгени иле амель этип-этмегенинден» (Тирмизий, «Сыфату’ль-къыяме», 1). Азиз мусульманлар! Сонъунда, юкъуджы хасталыкъ иле курешмек меселесинде де озюмизни эсапкъа чекмек керек олгъанымызны хатырлатмакъ истейим. Бу куреште устюмизге тюшкени киби, анълы арекет этемизми? Чюнки алынгъан тедбирлер къадар шу тедбирлерге уймамыз да сонъ дередже муимдир. Тенбеллик ве ихмаллыкъ косьтермейик. Тенбиелерге къулакъ берейик ве къул акъкъына кирмейик. Хасталыкънынъ башланмасындан бу куньге къадар косьтерильген гъайретлерни бошкъа чыкъармайыкъ. Бу весиленен, Юдже Раббимден юкъуджы хасталыкътан вефат эткен бутюн диндашларымызгъа рахмет, хасталарымызгъа да тез вакъытта шифа тилейим. [embed]https://www.youtube.com/watch?v=pJh7PezQyTo[/embed]
МУМИН ЙЫМШАКЪ ОЛМАЛЫ
Опубликовано:
13.11.20 – МУМИН ЙЫМШАКЪ ОЛМАЛЫ فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللّٰهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ وَ قاَلَ رَسُولُ اللّٰهِ (ص): اَلْمُؤْمِنُ مُأْلَفٌ وَلَا خَيْرَ فِي مَنْ لَا يَاْلَفُ وَلَا يُؤْلَفُ [Фебима рахметим минеллахи линте лехум. Ве лев кунте феззан гъализаʼль-къальби ленфеззу мин хавлик. Ве къале Расулюллах (с.а.с): «Эль-мумину мулефун ве ля хайра фимен ля елефу ве ля юлефу]. Мухтерем мусульманлар! Ислям дининде иман, ибадет ве гузель ахлякъ бир бутюндир. Динимиз биз, муминлерге, самимиетнен ибадетке девам этмекнинъ янында гузель ахлякъ саиби ве инсанларнен уюшкъан кимсе олмагъа насиат эте. Хусусан, аилемиз иле, къомшуларымыз иле, сой-соп ве аркъадашларымыз иле эйи ниет, акъ-укъукъ ве мерхаметке таянгъан мунасебетлер къурмамызны истей. Янымызда олгъан эр кесни Аллах яраткъаны ве козеткени анълайышынен, оларнен сайгъылы ве незакетли олмамызны тевсие эте. Азиз муминлер! Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) инсанлыкъ ичюн энъ гузель орьнектир. О, бизлерге фазилетли бир къул олмакънынъ ве инсанлар иле гузель мунасебетте олмакънынъ ёлларыны озю яшап огреткен. Аллах Ресулю (с.а.с.) йымшакъ давранышлы, назик ве индже рухлу бир инсан эди. Эдепли, аялы ве алчакъгонъюлли эди. Этрафындакилерге хузур ве ишанч бере, къоркъу ве къайгъы яймай эди. Аилесине ве асхабына нисбетен юреги севги ве шефкъат толу эди. Эйи куньде олгъаны къадар, къыйын заманда да сабырлы, анълайышлы ве афу этиджи эди. Аллах Пейгъамберимизнинъ бу хусусиетини «Аль-и Имран» суресиндеки 159-ынджы аетте бойле макътай: «О вакъытта Аллахтан бир рахмет иле оларгъа муляйим даврандынъ! Эгер сен къаба, къатты юрекли олса эдинъ, ич шубесиз, этрафынъдан даркъап кетер эдилер». Дегерли мусульманлар! Севгили Пейгъамберимизни озюне рехбер оларакъ алгъан муминлер олып, къаршылыкъсыз ве самимий арекет этмеге тырышайыкъ. Вефалы ве федакяр, темиз юзьлю ве догъру сёзлю олмакъ ичюн чалышайыкъ. Унутмайыкъ ки, риякяр, менфаатчы, кибирли ве экиюзьлю киши Аллах къатында да, инсанлар арасында да севги ве дегер корьмез. Яхшы характерли бир мумининъ аятында ярамай сёзге, къаба арекетке, офке ве нефретке ер ёкътыр. Чюнки о, Пейгъамберимизнинъ бу сёзлерини эр даим акъылында тутар: «Мумин джангъа якъындыр. Инсанларнен якъынлыкъ къурмагъан ве озюнен де якъынлыкъ къуруланмагъан кимседе хайыр ёкътыр» (Ибн Ханбель, ІІ, 400); «Озю джеэннем атешине ве джеэннем атеши де онъа харам олгъан кимсе акъкъында сизге хабер берейимми? Джангъа якъын, йымшакъ табиатлы, къолайлаштырыджы кимсе» (Тирмизий, «Сыфату’ль-къыяме», 45). Мухтерем муминлер! Ичинде яшагъанымыз азиз миллетимизнинъ ве этрафтаки джемиетнинъ дегерини билейик. Севинчни ве кедерни, барлыкъны ве ёкълукъны пайлашайыкъ. Ал ве арекетлеримиз иле бир-биримизге тынчлыкъ, хузур ве муаббет ашлайыкъ. Башта къорантамыз олмакъ узьре, кулер юзюмизни, гузель сёзюмизни, инсаф ве анълайышымызны кимседен къызгъанмайыкъ. Бойледже, эм озюмиз, эм де этрафымыздакилер ичюн аятны къолайлаштырайыкъ. https://www.youtube.com/watch?v=-Z5rDGHA1fw
ШУКЮР ЭТКЕН ХУЗУРГЪА ИРИШИР
Опубликовано:
06.11.20 – ШУКЮР ЭТКЕН ХУЗУРГЪА ИРИШИР فَاذْكُرُونِى اَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا لِى وَلَا تَكْفُرُونِ [Фезкуруни эзкуркум вешкуру ли ве ля текфурун]. Мухтерем мусульманлар! Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) бир гедже, намаз къылгъанда, о къадар чокъ агълагъан ки, сакъалындан сюзюльген козьяшлары кокюсине, атта, ерге тамгъан. Бу алны корьген Айше анамыз, шашып: «Я, Ресуляллах! Юдже Аллах сенинъ кечкен ве келеджек бутюн гунахларынъны багъышлагъаны алда не ичюн агълайсынъ?» – деп сорагъан. Пейгъамберимиз (с.а.с.) де: «Аллахкъа шукюр эткен бир къул олмайым мы?» – деп, джевап берген (Бухарий, «Техеджджуд», 6; Муслим, «Сыфату’ль-мунафикъин», 79; Ибн Хиббан, «Сахих», ІІ, 386). Азиз муминлер! Пейгъамберимизнинъ козьяшларында сакълы олгъан шукюр япылгъан эйиликнинъ къыйметини бильмек ве эйиликке эйиликнен къаршылыкъ бермек манасындадыр. Шукюр – маддий ве маневий бутюн ниметлернинъ асыл саиби Аллах Тааля олгъаныны анъламакътыр, ве бу шуурнен ибадет къылмакътыр. Къулнынъ тилинде ве гонъюлинде эр вакъыт олмасы керек шукюр – Аллахкъа гонъюльден итаат этип, гунахлардан узакъ тураракъ, ниметке миннетдар олмакътыр. Къыйметли мусульманлар! Аллах Къуран-ы Керимде, «Бакъара» суресининъ 152-нджи айетинде бойле буюра: «Айса, сиз Мени анъынъ ки, Мен де сизни анъайым. Манъа шукюр этинъ; сакъын, манъа нанкёрлик этменъ!» Раббимиз бол ве джумертче бергендир. Кичик-буюк, бай-фукъаре, кучьлю-зайыф эр инсан аятыны ялынъыз Онынъ берген имкяны ве икрамынен яшамасы мумкюн. Бу керчекнинъ фаркъында олмакъ, ниметнинъ къыйметини бильмек ве ниметнинъ саибине шукюр этмек мумин бир къул олмакъ ичюн шарттыр. Мумин кимсе Раббине олгъан миннетдарлыгъыны бутюн барлыгъынен ис эте ве косьтере. Къальбинен шукюр эте, Раббини эр вакъыт гонъюлинде ташып, Онъа нисбетен борджлу олгъаныны биле. Тилинен шукюр эткен Раббини эр ан макътап анъа. Беденинен шукюр эте, элини, тилини, козюни, къулагъыны эйи ишлерде къулланып, эр тюрлю чиркинликтен узакъ тута. Мумин биле ки, акъылнынъ шукюри иман этмек ве файдалы бильги мейдангъа кетирмек, илимнинъ шукюри бильгенини огретмек ве уйгъуламакъ, малнынъ шукюри мухтаджларнен пайлашмакъ, сагълыкънынъ шукюри исе, хайырлы бир инсан олмакъ ичюн тырышмакътыр. Дегерли муминлер! Пейгъамбер Эфендимиз буюргъан ки: «Инсанларгъа тешеккюр этмеген, Аллахкъа да шукюр этмез» (Тирмизий, «Бирр», 35). Айса, мумин бир кимсе онъа япылгъан ич бир эйиликни кичик корьмез, нанкёрлюк ве кибир косьтермез, ана-бабасы, апайы ве балаларындан башлап, эйилик корьген эр кеске тешеккюр этмекнен бахтлы олур. Азиз мусульманлар! Раббимиз Шекурдыр, япкъан файдалы ишлеримизни мукяфатландыра. Карьерист ве ачкозь олмагъан, аксине, къанааткяр ве ниметке разы олгъан къулларыны севе. Хутбени бу акъикъатны анълаткъан «Ибрахим» суресиндеки 7-нджи аетнен битирем: «Хатырланъ ки, Раббинъиз сизге: «Эгер шукюр этсенъиз, эльбетте, сизге (ниметимни) арттыраджам, ве, эгер нанкёрлюк этсенъиз, ич шубесиз, азабым чокъ шиддетлидир!» – дие бильдирген эди». [embed]https://www.youtube.com/watch?v=Wf-zvN9gxek&t=6s[/embed]