Хутба
САГЪЛЫКЪКЪА ДИКЪКЪАТ ЭТМЕК
Опубликовано:
САГЪЛЫКЪКЪА ДИКЪКЪАТ ЭТМЕК بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ وَأَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللّٰهِ وَلاَ تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ [Бисмилляхи’р-рахмани’р-рахим. Ве энфикъу фи себилилляхи ве ля тулькъу биэйдикум иле’т-техлюкех]. Сайгъылы джемаат! Динимиз Ислям инсанны сагълыкъкъа давет эте. Бунынъ ичюн сагълыкъны бозгъан эр зарарлы шейден узакъ турмакъ керек, деп бильдириле. Аллах берген бу эманетке саип чыкъмакъ фарздыр. Не озюне, не де башкъаларгъа зарар кетирмек джаиз дегильдир, тедбирли олмакъ шарттыр. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в.) хасталыкъны токътатмакъ ичюн чаре къыдырмакъ меселеси боюнджа бир хадисинде бойле буюргъан: «Бир ерде веба (чума) хасталыгъы чыкъкъаныны эшитсенъиз, анда барманъыз. Веба сизде чыкъкъан олса, ич бир якъкъа да кетменъиз» (Бухарий). Аллах тарафындан берильген беденимиз бизлер ичюн эманеттир. Беденге кетирильген зарар бу эманетке саип чыкъмайып, хыянетлик япмакъ демектир. Эльбетте, чевремизде файдалы ве зарарлы бир чокъ шей бардыр, буларнынъ къайсы бириси харам, къайсы бириси мекрух я да мубах олгъаныны бильмек къыйын корюне билир. Амма бу зарарлы шейлерни огренмеген ве олардан къорчаланмагъан кимсе ахиретте эсапкъа чекиледжегини унутмасын. Бунынъ ичюн алимлеримиз бир шейнинъ элял я да ясакъ олмасыны бельгилеген чокъ къолай бир къаиде ортагъа къойып, бойле дегенлер: «Къуран ве Суннет ясакъ эткен эр шей харамдыр. Харамнынъ аз я да чокъ олмасы алны денъиштирмей. Эгер Къуран ве Суннетте бир шейнинъ харам олгъаныны корьмесек, файда ве зарарына бакъылыр. Файдасы зарарындан даа чокъ олгъан шейлер мумкюндир. Зарары файдасындан даа чокъ олгъан шейлер ясакътыр». Меселя; сигарет, насвай киби зарары чокъ, файдасы ёкъ къадар аз олгъан шийлер киби. Бунынъ янында инсан «бу беден меним, мен истегенимни япарым», – деп айталмаз. Чюнки адамнынъ бедени мукъаддестир ве Аллахкъа аиттир. Айса, инсан озюнинъ истегине коре дегиль, Аллахнынъ истегине коре арекет этмеси керек. Бойле япмагъан кимсе, эм къартлыкъта ве, энъ муими, ахиретте де пешман оладжакъ. Севимли Пейгъамберимиз (с.а.в.) буны бизлерге бойле бильдирген: «(Аллах тарафындан берильген) эки нимет бар, адамларнынъ чокъусы бу ниметлерни (къулланмакъта) алдандылар. (Бу ниметлер:) сагълыкъ ве бош вакъыттыр» (Бухарий). Иште, Ахиретте эсабы оладжакъ бу ниметке дикъкъат этейик. «Бу мусибет не ичюн меним башыма кельди»? – деп, Аллахкъа къаршы кельмеден эвель, сагълыгъымызда не япкъанымызны тюшюнейик. Хасталангъан кимселернинъ сабыр косьтермелери гунахларына кеффареттир, гунахларыны багъышлаттыра. Амма хасталыкъ техлюкели олгъанда, «Бу – Аллахтан бир хасталыкътыр, мен тедавий олмайджам!» – демек янълыштыр. Бир кунь Пейгъамберимизге (с.а.в.) кельген сахабелер иляч къулланмакъ акъкъында суаль сорагъанлар. «Бу илячлар Аллахнынъ такъдирини денъиштирирми?», – дегенлеринде, Пейгъамбер (с.а.в.) оларгъа бойле джевап берген: «Бу да Аллахнынъ такъдиринде». Яни тедавий олмакъ Аллахнынъ такъдир эткени шейдир. Чюнки хасталыкъны да, шифасыны да яраткъан Одыр. Бирисини къабул этип, экинджисини къабул этмемек янълыштыр. Азиз агъаларым, къардашларым! Аятымызда эр шейден эвель Аллах олмакъ керек. Бунынъ ичюн хасталыкъ алында да, бутюн илячлардан эвель, бу илячларны яраткъан ве докъсан докъуз адындан бири «Эш-Шафи» (Шифа бериджи) олгъан Аллах акъылгъа кельмек керек. Яни илячнен берабер Юдже Раббимизге дуа этмеге унутмайыкъ ве Раббимиз харам эткен шейлерден узакъ турайыкъ. Чюнки харам ёлунен Аллахнынъ ризасына ве ярдымына къавушмакъ имкянсыздыр. Пейгъамберимиз (а.с.) бойле буюргъан: «Аллаху Тааля эм хасталыкъны, эм де илячны яратты. Ве эр хасталыкънынъ иляджыны бар этти. Бунынъ ичюн, тедавийленинъиз. Амма, харам шейлернен тедавий олманыз» (Эбу Давуд). Эгер хасталыкъ пек джиддий олса ве элял олгъан иляч тапылмаса, о вакъыт, инсаннынъ джаны даа муим олгъаны ичюн, ичинде харам мадделер олгъан илячларнен тедавий олмакъ, белли вакъыткъа къадар, джаиз олур. Динимиз сагълам яшайышкъа давет эте. Зарар бермеге ве зараргъа огърамакъны да ясакъ эте. Иште, бунынъ ичюн, эр бир мусульман сыджакъта ве сувукъта, ягъмурда ве къарда, ельде ве боранда озюни къорчаламагъа тырышмасы керек. Акълыны ве фикрини зарарлы тюшюнджелерден ве гъаелерден къорчаламакъ керек. Беденини де зарар береджек шейлерден къорчаламасы керек. Динимиз косьтерген къолайлыкъларны нимет билип, бу ниметлерни къабул этмек керек. Чюнки ниметни берген бизни бизден яхшы биле. Хутбемни башында окъугъан аетимнинъ манасынен битирмеге истейим. Юдже Раббимиз «Бакъара» суресининъ 195-джи аетинде бойле буюра: «Аллах ёлунда масраф этинъиз ве озь къолларынъызнен озюнизни техлюкеге атманъыз. Яхшылыкъ япынъыз, шубесиз, Аллах яхшылыкъ япкъанларны севе». Раббим эпимизге иман, ахлякъ, беден ве акъылда сагълыкъ, къоранталарда муабетлик, ёлумызда айдынлыкъ, умметимизге де бирлик насип этсин. [embed]https://www.youtube.com/watch?v=hCVA_WDieos&t=3s[/embed]
«Аср» суресининъ икметлери
Опубликовано:
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَالْعَصْرِ إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ [Бисмилляхи’р-рахмани’р-рахим. Вель аср. Иннель инсане лефи хуср. Илле’л-лезине амену ве амилю’с-салихати ве тевасавби’ль-хакъкъи ве тевасавби’с-сабр]. Сайгъылы джемаат! Вакъыт санки къылыч киби, омрюмизден бирер кунь кесе. Кечкен бу куньлерни къайтармагъа кимсенинъ кучю ёкътыр. Амма вакъытнынъ даа ёкъ этмеген къалгъан куньлерге дегер косьтерип, эм дюнья, эм де ахирет ичюн файда кетирмек эр кеснинъ имкяны бардыр. Иште, вакъыт киби, бу юдже дегернинъ бош ве зарарнен кечьмемеси ичюн, ахиретте бизге къаршы шаатлыкъ япмамасы ичюн, Юдже Мевлямыз Къуран-ы Керимде дикъкъатымызны беш акъикъаттан ибарет олгъан суреге чекмектедир. Бу суре акъкъында имам-ы Аш-Шафии шойле буюрдылар: «Эгер Раббим тек бу сурени эндирген олса эди, о, инсанлар ичюн етерли олур эди!». Азиз къардашларым! Инсаннынъ аяты вакъыт денильген нехир ичинде акъкъаны ичюн, огюмиздеки сынавлар корюнмей. Иште, бу акъикъат, башымызгъа язылгъан ве козьлернинъ де кореджеги, къаза ве къадер инанчыдыр. Юдже Раббимиз бу терен маналы суренинъ башында «Асыргъа», яни кунешнинъ батувына энъ аз къалгъан экинди вакътына дегер косьтерип, инсаннынъ дикъкъатыны «ант этмек» сезюнен чекмектедир. Кунешнинъ батмасынен кунь биткени киби, Азраильнинъ кельмесинен омюр бите. Иште, бу, инсан тарафындан билинмеси керекли энъ биринджи акъикъаттыр. Вакътыны бош ве керексиз шейлернен ольдюрген инсан, бу акъикъатны анъламагъандыр ве ольген сонъ, пешманлыкъ косьтерип, «ах, дюньягъа къайтып эки рекят намаз къылса эдим!», дер. Иште, бойле инсанлар акъкъында Юдже Мевлямыз «Аср» суресининъ экинджи аетинде: «Шубесиз, инсан зарардадыр», деп бу инсанларнынъ озьлерине такъдир этильген омюрлерине зиян кетиргенлерини хабер эттилер. Ахирет куню бу инсанлар ичюн не мал-мульк, не инсанлар арасындаки мевкъи, не де таныш-билишлер ярдым этемез. Ярдым этеджек шей, бир тек имандыр. Иште, иман, къуртулушнынъ энъ биринджи анахтарыдыр ве «Аср» суресининъ экинджи акъикъатыдыр. Юдже Къуран бу акъикъатны бойле хабер эте: «О (Дженнет), Аллахкъа ве онынъ пейгъамберлерине иман эткенлер ичюн азырлангъандыр…» («Хадид» суреси, 21-джи ает). Севгили Пейгъамберимиз (с.а.в.) бир хадис-и шерифлеринде шойле буюрдылар: «Ля иляха илляллах Мухаммеду’р-расулюллах» деген кимсеге Джеэннем атеши харам олур» (Муслим). Башкъа хадисте Севгили Пейгъамберимиз (с.а.в.) шойле буюрдылар: «Ким ихляснен, ачыкъ юрекнен, ля иляха илляллах десе, Дженнетке кирер. (Сахабелерден бириси): «Ачыкъ юректен» не демектир?», деп сорагъанда, (Пейгъамберимиз (с.а.в.): «Бу сёзлерни айткъан кимсени харамлардан узакълаштырмасыдыр», деп джевап бердилер» (Табераний). Азиз къардашларым! Иман этмеден мусульман олмакъ насыл имкянсыз исе, салих амель ишлемеден юрекнинъ темиз олмасы да ойле имкянсыздыр. Бунынъ ичюн «Асыр» суресининъ учюнджи акъикъаты: «Салих амеллер ишлегенлер», деп буюрыла. Салих амеллернинъ энъ хайырлысы Аллахнынъ энъ чокъ севген ве инсанларгъа эмир эткен намаз, ораза, зекят ве хадждыр. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в.) бир кудси хадисте шойле буюрдылар: "Ким Меним вели (якъын) къулума душманлыкъ этсе, Мен онъа дженк илян этерим. Къулумны Манъа якъынлаштыргъан ве энъ чокъ Бегенген шейим, онынъ фарз къылгъаным шейлерни эда этмесидир. Къулум Манъа нафиле ибадетлернен якъынлашмагъа девам этер ве севгиме иришир. Оны севген сонъ, эшиткен къулагъы, корьген козю, туткъан эли, юрьген аягъы олурым. Менден бир шей истесе, оны берерим, къуртулмагъа истесе, къуртарырым. Джаныны алмада ве севмеген шейлеринде онынъ янында олурым" (Бухарий). «Асыр» суресининъ дёртюнджи акъикъаты, «Акъны тевсие эткенлер», яни эр даим акънынъ, керчекнинъ янында ер тутып, догъру сёзлю олып, инсанлар арасында адалетнен хукюм корюп, Аллахнынъ эмирлерине давет этип, харамлардан тенбиелеген кимселердир. Иште, бу ёл, тирнекли ве къыйын ёлдыр, чюнки эр вакъыт сабырлы олмакъны талап эте. Бу да энъ сонъки, бешинджи акъикъаттыр. Яни, «Сабырны тевсие эткенлер». Ата сёзюмизде де айтылгъаны киби: «Сабырнынъ тюбю - сары алтындыр». Раббим, заманнынъ къыйметини анълап, иман нурунен яшап, хайырлы амеллер ишлеп, акъ ве акъикъаттан айырылмайып, бу ёлда сабыр костермеге эпимизге насип эйлесин. Амин! [embed]https://www.youtube.com/watch?v=2Gfm-Fd4K9s[/embed]
Дженнетке ляйыкъ олгъанларнынъ хусусиетлери
Опубликовано:
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَسَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ [Бисмилляхи’р-рахмани’р-рахим. Ве сариу иля магъфирати’м-ми’р-Раббикум ве Дженнетин ардуха’с-самавати ве’ль-эрду уыддет лильмуттекъин]. Мухтерем мусульманлар! Дженнет, Юдже Аллахнынъ мумин къуллары ичюн азырлагъан ве чешит ниметлернен сюсндерильген эбедий бахт юртудыр. Бу дюнья сынавыны кечкен кимселерни Юдже Раббимиз ахиретте Дженнет иле мужделейджек. Япылгъан ич бир яхшылыкъ унутылмайджакъ. Дженнет ве Джеэннем бу фаний дюньяны анъламлы къылгъан адалет ве мужде мекяныдыр. Юдже Раббимиз шойле хабер этмектедир; "Иман этип, салих амеллер япкъан кимселерни, ичинде ирмакълар акъкъан, эбедий олуп къаладжакълары Дженнетке къояджакъмыз. Аллахнынъ берген сёзю керчектир. Аллахтан даа догъру сёзлю ким бар?" [«Ниса» суреси, 122-джи ает]. Дженнет эр бир мусульманнынъ арз эткен, амма онынъ ичюн пек аз къысмынынъ курешкен мекяныдыр. Дженнет ве Джеэннем ахирет инанчынынъ энъ эмиетли эсасыдыр. «Ким анда барды, ким къайтты?» сёзлери ахирет инанчыны ёкъ этер ве инсанны имансыз къылар. Юдже Раббимиз Къуран-ы Керимде Дженнетлик кимселернинъ сыфатларыны шу шекильде хабер этелер: "(Дженнетте) олар ичюн ирмакълар акъар. Юреклеринде (дюньядан къалгъан) нефретни чыкъарып атармыз. Ве олар айтырлар: Бизге (дюньяда) хидает берип (бу ниметлерге) къавуштыргъан Аллахкъа шукюрлер олсун! Аллах бизни догъру ёлгъа къоймаса эди, биз догъру ёлгъа турмаз эдик. Шубесиз, Раббимизнинъ эльчилери акъикъатны кетирдилер. Оларгъа: Иште, сизге Дженнет; япкъан яхшы амеллеринъиз къаршылыгъында онъа къавуштынъыз, деп сесленилир" [ «Араф» суреси, 43-джи ает]. Бу аетте Дженнетке кирген мусульманларнынъ энъ эмиетли олгъан эки сыфатлары анълатыла. Биринджиси - Хидает (догъру ёл), экинджиси исе - дюньяда япкъан хайырлы ишлеридир. Аллахнынъ инсанларгъа эмир эткен: беш вакъыт намаз, ораза, зекят ве Хадждан даа хайырлы къайсы амель олабилир? Эльбетте, Аллах эвеля инсанлар ичюн эмир эткен амеллерден эсап тутаджакътыр. Юдже Раббимиз Дженнетке кирген мусульманларнынъ сыфатларыны, Дженнетке кирмелерининъ себеплерини башкъа бир аетте шу шекильде хабер этелер: "Олар, Аллахкъа берген сёзни ерине кетирген ве сёзлешмелерни бозмагъан кимселердир. Олар, Аллахнынъ эмир этип къорчаланмасы керек олгъан акъларны ерине кетирелер, Раблерине сайгы косьтерген ве ярамай эсаптан къоркъкъан кимселердир. Олар, Раблерининъ ризасына къавушмакъ ичюн сабырлы олгъан, намазларны догъру эда эткен, оларгъа бергенимиз рызыкълардан сакълы ве ачыкъ Аллах ёлунда берген ве ярамайлыкъны яхшылыкънен ёкъ эткен кимселердир. Иште, олар ичюн, дюнья юртунынъ (яхшы) сонъу бардыр. Бу нетидженинъ ады - дженнетлеридир. Бабаларындан, апайларындан ве балаларындан салих олгъан кимселернен берабер анда киреджеклер, мелеклер де эр бир къапыдан оларнынъ янларына барыр ве сабыр эткенинъиз ичюн къаршылыкъ селям сизлерге! Дюнья юртунынъ сонъу (дженнет) не гузельдир (деп айтырлар)!" [«Рад» суреси, 20-24-джи аетлер]. Азиз Джемаат! Дженнетликлернинъ энъ белли сыфатларыны шу шекильде топламакъ мумкюндир: Дженнетлик кимсе энъ-эвеля догъру ёлдан айырылмагъан, Аллахнынъ эмир эткен фарзларыны ерине кетирген, харамлардан узакъ тургъан, сёз бергенде, сёзлеринде тургъан, сёзлешмелеринде садыкъ олгъан, эр кеснинъ акъкъына риает эткен, эсапны догъру япкъан, башларына кельген сыкъынтыларгъа сабыр костерген, Аллах ичюн фукъарелерни бакъкъан, ярамайлыкъкъа къаршылыкъ яхшылыкъ япкъан, бош ве ярарсыз шейлерден узакъ тургъан, намусларыны къорчалагъан кимселердир. «Муминун» суресинде де дженнетлик мусульманлар шойле танытыла: "Шубесиз, муминлер къуртулышкъа эрдилер. Олар намазларында хушу ичинделер. Бош ве ярарсыз шейлерден узакъ турарлар, зекятны берирлер, иффет (намусларыны) къорчаларлар. Олар, эманетке ве сёзлешмелерге садыкъ олурлар ве намазларыны девамлы къыларлар. Иште, олар саип олгъанлардыр. Олар, «Фирдевс» дженнетине саип олып, анда эбедий къаладжакълар" [«Муминун» суреси, 1-11-джи аети]. Хутбемни, хутбе башында окъугъаным аетнинъ меалинен битирмеге истейим. Юдже Раббимиз шойле буюрдылар: "Раббинъизнинъ багъышлавыны ве кенишлиги коклер ве ер къадар олгъан Дженнетни къазанмакъ ичюн ярышыныз. О, (Дженнет) Аллахнынъ эмирлерине къаршы кельмектен къачкъан кимселер ичюн азырланды" [ «Али Имран» суреси, 133-джи ает]. Раббим, акъикъатны акъ олып корьмеге ве догъру ёлдан кетмеге, янълышлыкъны да янълыш олып корьмеге ве янълыш ёлдан узакъ турмагъа насип эйлесин. Къырым мусульманларынынъ уяныш ичинде олып дженнетлик кимселернинъ сыфатларыны ташымагъа насип эйлесин. Душманларнынъ шерринден, залимлернинъ зульминден, фитнеджилернинъ фитнесинден къорчаласын. Инсаннынъ энъ буюк душманы олгъан джаилликтен, шейтандан, нифакътан къорчаласын. Джехеннемден мухафаза этип, Дженнет-и Фирдевусте Пейгъамберлерге, сыддыкъларгъа, шахидлерге, салихлерге къомшу эйлесин. Амин! [embed]https://www.youtube.com/watch?v=KFBV9QtaVnY[/embed]
Къарышыкъ эвлиликлер
Опубликовано:
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَلاَ تَنكِحُواْ الْمُشْرِكَاتِ حَتَّى يُؤْمِنَّ وَلأَمَةٌ مُّؤْمِنَةٌ خَيْرٌ مِّن مُّشْرِكَةٍ وَلَوْ أَعْجَبَتْكُمْ [Бисмилляхи’р-рахмани’р- рахим. Ве ля тенкиху’ль-мушрикяти хата йуминне велеэмету’м-му’минетун хайру’м-ми’м- мушрикети’в-велев а’джебеткум…](Бакъара суреси, 221-джи ает). Сайгъылы джемаат! Сонъки вакъытта дюньяда ве айрыджа мемлекетимизде къарышыкъ эвлиликлер яйылмагъа башланды. Бунынъ энъ белли себеби, бир чокъ мусульманларнынъ динден узакълашып, дюнья ве нефис арзуларынынъ аркъасындан кетмелеридир. Чюнки Юдже Аллахнынъ къойгъан къанунына коре, инсанлар озьлерине фытраты ве ахлягъы джеэтинден якъын кимселерни сечелер. Буну Юдже китабымыз Къуран-ы Керим шу шекильде хабер этелер: «Ярамай къадынлар, ярамай эркеклерге, ярамай эркеклер де ярамай къадынларгъа; темиз къадынлар темиз эркеклерге, темиз эркеклер де темиз къадынларгъа ярашыр…» («Нур» суреси, 26-джи ает). Севгили Пейгъамберимиз (с.а.в.) исе инсанларнынъ эвлилик себеплерини бир хадис-и шерифте шу шекильде хабер этелер: «Дёрт шей ичюн эвленилир: Мал, асалет (урьмет этильген сойдан олдыгъы ичюн), гузеллик ве диндарлыкътыр. Сен араларындан диндар олгъаныны сеч, бахтлы олурсынъ» (Ибн Мадже). Инсаннынъ ич дюньясыны тешкиль эткен иман, ахлякъ, намус ве шереф киби дегерлер ёкъ олгъанда, тыш корюниш - бой, ренк, гузеллик ве башкъа сыфатлар дегер къазанып, инсаннынъ козьлерине дюльбер корюнмеге башлай. Амма тыш корюниши кечиджи олгъаны ичюн, бу чешит эвлиликлер чокъкъа бармайып бозула ве айырылыкълар чокълаша. Бунынъ ичюн эр мусульман эвленеджек вакътында ич гузеллигине дикъкъат этип, тыштаки гузелликке алданмамасы керектир. Юдже Раббимиз Къуран-ы Керимде бу меселеге дикъкъатымызны чекип, шу шекильде насихат этелер: «Оларны корьген вакътында корюнишлерини бегенирсинъ, лаф эткенлеринде сёзлерини динълерсинъ. Олар санки кийиндирильген одун кибилер…» («Мунафикъун» суреси, 4-джи ает). Юдже Раббимиз бу аетте тыш корюнишлери гузель, амма ич дюньялары одун киби бош олгъан кимселерден узакъ турулмасы керек олгъанындан хабер этмектедир. Мусульманларнынъ эхл-и китаптан тыш атеист, буддист киби кимселернен эвленмелери эм акъай, эм къадын ичюн харамдыр. Амма китап эхли олгъан яхудий ве христианларнынъ къадынларынен эвленмек джаиз олгъаныны Юдже Раббимиз шу шекильде хабер этелер: «Бугунь сизге яхшы ве темиз олгъан шейлер элял къылынды. Эхл-и китапнынъ (яхудий ве христианларнынъ) ашлары (харам олгъанларындан тыш) сизге элялдыр, сизинъ ашларынъыз оларгъа элялдыр. Мумин къадынлардан иффетли (намуслы) олгъанлар ве сизден эвель китап берильгенлерден иффетли къадынлар, зина этмеген, гизли дост тутмагъан ве мехирлерини бергенлеринден сонъ сизлерге элялдыр. Ким иманыны ташласа, япкъан (хайырлы амеллери) боша чыкъар ве о, ахиретте озь озюне зулум эткен кимселерден олур» («Маиде» суреси, 5-джи ает). Ает эки къысымдан ибарет ве араларында эки тарафлы къыяс бардыр. Биринджиси - ашайт мадделери, экинджиси - эвлилик меселесидир. Дикъкъат этильсе, ашайт мадделери акъкъында Юдже Раббимиз оларнынъ ашларынынъ бизлерге элял, бизим де ашларымызнынъ оларгъа элял олгъаныны ачыкъ олып хабер этмектедир. Эльбетте, бу аетни «Маиде» суресининъ 3-джи аетинен дегерлендирмек керектир. Чюнки оларнынъ элял сайгъан, амма мусульманларгъа харам олгъан мадделер бардыр. Эвлилик меселесине дикъкъат эткенде исе, Юдже Раббимиз ашайт мадделеринден фаркълы олып, эхл-и китаптан намуслы къадынларнен эвленмекни элял корип, мусульман къадынларыны оларгъа эвлендирмекни зикир этмей. Албуки, экили къыяс козь огюнде тутуладжакъ исе, ашайт маддесиндеки («эхл-и китапнынъ ашлары сизге элялдыр, сизинъ ашларынъыз оларгъа элялдыр») аетте олгъаны киби, эвлилик меселесинде де эхл-и китапнынъ намуслы къадынлары мусульман эркеклерине элял олгъаны киби, мусульман къадынлары да эхл-и китап ичюн элял олмасы кереклидир. Амма Юдже Раббимиз сонъсуз бильгиси ве икметинен бу къыясны аетнинъ сонъуна догъру бозуп, мусульман къызларынынъ эхл-и китапнен эвленебиледжеклерини анъмай. Бу себептен дёрт мезхепнинъ имамлары (Ханефий, Маликий, Шафи ве Ханбелий), бир де Имам Эвзаи ве Севри киби эвельден мезхеб саиби олгъан имамлар бу аетнинъ укюмини алимлернинъ иджмасына (бакъышлары бирлигине) таяндыралар. Пейгъамбер Эфендимизнинъ (с.а.в.) суннетине бакъкъанда, Джабирнинъ (р.а.) ривает эткенине коре, Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в) шойле буюрдылар: "Биз оларнынъ (Эхл-и Китапнынъ) къадынларыны никяхлармыз, олар бизим къадынларымызны никяхлап оламазлар" (Табери). Шериатнынъ къойгъан делиллерини текмиллеген "Эдилле-и шерие", яни Китап (Къуран), Суннет, Иджма ве Къыястыр. Мусульман къадынынынъ мусульман олмагъан эркекнен эвленмеси харам олгъаны укюми алимлернинъ Иджмасынен сабиттир. Мусульман бир къадыннынъ мусульман олмагъан бир эркекнен эвленмесининъ джаиз олмагъаны акъкъында умметнинъ иджмасы бардыр (Зухайли, 7/152). Хз. Омер (ра) бу мевзуда шойле хабер этти: "Мусульман бир эркек Христиан бир къадыннен эвленебилир, амма Мусульман бир къадын Христиан бир эркекнен эвленемез" (Табери, Бакара, 2/221). Къарышыкъ эвлиликлер кунюмизде мусульман къорантасына зарар кетирип динден, имандан, Аллахтан ве Пейгъамберден узакълаштыра. Миллетимизнинъ азиз дегерлерини ёкъ этип, миллий къыйметлеримизни, тилимизни гъайып эте. Гунах олгъан ишлер япмагъа ве харам олгъан байрамлар кутьмеге итей. Догъгъан балаларнынъ белли ёл тапамайып, динсиз олмаларына весиле ола. Вефат эткенлеринде де фитнеге маруз къалып, насыл адетлерге коре комюледжеклери де белли олмай. Раббим къоранталарымызнынъ диндар, намуслы, шерефли ве къавий олмаларыны насип эйлесин. [embed]https://www.youtube.com/watch?v=g2Pn7ec2hKc[/embed]
Къудус
Опубликовано:
Къудус بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ البَصِيرُ [Бисмилляхи’р-рахмани’р-рахим. Субхане’л-лези эсра биабдихи лейле’м-мине’ль-месджиди’ль-харами иле’ль-месджиди’ль-экъса’л-лези баракна хавлеху линуриеху мин аятина иннеху хуве’с-семиу’ль-басыр]. Азиз джемаат! Пейгъамберлер джамиси олгъан Месджид-и Акъса, бутюн мусульманлар ичюн учюнджи мукъаддес ердир. Онынъ топракълары Аллах тарафындан берекетли илян этильди ве бу себептен ады «Къудус», яни «темиз, гунахсыз ве мукъаддес» олды. Къудуста ерлешкен Месджид-и Акъса, Мирадж геджесинде олып кечкен вакъиалар саесинде Къуранда анъылды ве Ислям тарихында мустесна бир ер алды. Исра деп адландырылгъан пейгъам-беримизнинъ гедже ёлджулыгъы Меккеден Кудуске япылды. Шу ерде булунгъан месджитте Юдже Раббимиз бутюн Пейгъамберлерни топлап, Пейгъамбер Эфендимизни (с.а.в.) оларгъа имам этти ве «мирадж», яни Пейгъамберимизнинъ (с.а.в.) дюньядан семагъа олгъан ёлджулыгъы да Месджид-и Акъсадан башланды. Учь семавий диннинъ бешиги ве бир чокъ пейгъамбернинъ ватаны олгъан Къудуснынъ топракълары, 20-джи асырда зулум ве акъсызлыкъларгъа огърады. Севгили Пейгамберимиз (с.а.в.) де бир хадис-и шерифинде шойле буюрдылар: "Умметимден бир къысым, акъ узре олып, душманларына гъалип келеджеклер. Баш-ларына кельген сыкъынтылардан тыш, душманлары оларгъа зарар кетирип оламайджакълар. Аллахнынъ эмиринен къыяметке къадар бу алда оладжакълар". Буны эшиткен бир сахабе: "О инсанлар къайда оладжакъ, эй, Аллахнынъ Ресули?", деп сорады. Севгили Пейгъамберимиз (с.а.в): "Бейтуль Макъдис ве этрафында", деп буюрдырлар. Къудус халкъы асырлар бою эр тюрлю баскъы, зулюм ве джинает корьди. Бу халкъ хузур ве рефахны мусульманларнынъ укюмдарлыгъы заманында корьди. Рашид Хали-фелерден Хазрети Омер (р.а.) Къудусны фетих эткенден сонъ, Эмевий, Аббасий, Эйюбий, Мемлюк ве Османлы девирлеринде, о ерде яшагъан бутюн миллетлер ве динлер барыш ичинде яшады ве адалет иле идаре этильди. Бутюн динлер ве миллетлер бу заманларда фаркълы гуллерден ибарет олгъан багъча мисали, бу диярда севинч ве бахт корьдилер. Кимсенинъ диний ве миллий къыйметлери тапталмады. Ибадетлерине ве мабетлерине зарар кетирильмеди. Атта бутюн гъайр-ы муслимлер бу топракъларда вергисиз яшадылар. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в.) бу топракъларнынъ зиярети ве эмиетини шойле хабер бильдирдилер: «Ибадет ичюн учь месджит зиярет этилир. Месджид-и Харам, Месджид-и Небий ве Месджид-и Акъса…» (Бухарий). Эбу Дерда Пейгъамбер Эфендимизден (с.а.в.) шойле хабер эттилер; «Месджид-и Харамда къылынгъан намазнынъ севабы юз бинъдир, меним джамимде (Месджид-и Небевиде) къылынгъан намазнынъ севабы бинъдир, Месджид-и Акъсада къылынгъан намазнынъ да севабы беш юздир» (Табераний, Ибн Мадже, Фетхуль-Барий). Азиз къардашларым! Мусульманларнынъ биринджы къыбласы ве Месджид-и Харамдан сонъ дюньяда къурулгъан экинджи месджид олгъан Месджид-и Акъса, мусульманлар башта олмакъ узере, фаркълы дин менсюплернинъ да акълары корьмемезликтен келине. Къудуста яшагъан мусульман къардаш-ларымызнынъ акъ ве укъукъларына риает этильмей, эр кунь бир чокъ гунахсыз инсанларнынъ ве масум балачыкъларнынъ къанлары акъытыла. Инсанлыкътан тыш давранув, ич бир медениетнинъ къабул этмейджек яшав шараитлери ве баскъы япыла. Адалетсизлик, къан, нефрет, фитне ве зулум санки тарихнынъ къаранлыкъ саифелерининъ апсинден къуртулып, кене укюмдарлыгъыны сюрдюрмеге истей. Раббим бу мукъаддес топракъларда кене акъ ве адалетнинъ, севги ве урьметнинъ, рефах ве селяметнинъ хаким олмасыны насиб эйлесин. Залимлернинъ зульминден ве фитнеджининъ фитнесинден мухафаза эйлесин. Хутбемни хутбе башында окъугъаным аетнинъ меалинен битирмеге истейим: «Бир геджеде, муджизелеримизден бир къысмыны косьтермек ичюн къулу (Мухаммедни (с.а.в.)) Месджид-и Харамдан, этрафыны мубарек къылгъанымыз Месджид-и Акъсагъа алып баргъан Аллах нукъсан сыфатлардан узакътыр. О, (Аллах), шубесиз, эр шейни эшиткен ве корендир» («Исра» суреси, 1-джи ает). [embed]https://www.youtube.com/watch?v=btWLkiKHzHI&t=67s[/embed]
Тильге саип чыкъмакъ
Опубликовано:
Тильге саип чыкъмакъ بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ وَالَّذِينَ لَا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَاماً [Бисмилляхи’р-рахмани’р-рахим. Веллезине ля ешхедуне’з-зура ве иза мерру биллегъви мерру кирама.] Урьметли Мусульманлар! Бизлерге бир чокъ ниймет берген Юдже Раббимизге сонъсуз шукюрлер олсун. Языкъ ки, бу нийметлернинъ къадрине етмейип, шукюр ве миннетдарлыгъымызны Юдже Раббимизге косьтермеймиз ве энъ эсасы, бу нийметлерни янълыш ёлларда къулланып озюмизге зарар кетиремиз. Иште, бу нийметлернинъ бириси ве хутбемизнинъ мевзусу - тильдир. Дженаб-ы Аллах, инсан ичюн бергени бу нийметни Къуран-ы Керимде шу шекильде хабер этелер: "Биз онъа (инсангъа) бир тиль ве эки дудакъ бермедикми?" ("Белед" суреси, 90/9-джи ает]. Юдже Раббимиз тильнен айтылгъан эр сёзнинъ, мелеклер тарафындан язылдыгъыны да шу шекильде тенбие этмектедир: "Инсаннынъ айткъаны эр бир сёзни, янында олгъан мелек къайд этер" ("Кяф" суреси, 18/17-джи ает). Айрыджа Къур’ан-ы Керимде, тилимизнинъ къыямет куню бизим истегимизге багълы олмадан бизге къаршы шаатлыкъ япаджагъы хабер этильмектедир. "О кунь, озь тиллери, къоллары ве аякълары япкъанларына шаатлыкъ этеджектир" ("Нур" суреси, 24/24-джи ает). Тиль, бир анахтар кибидир. Хайырлы ве хайырсыз олгъан э рбир къапыны ачар. Бунынъ ичюн агъзымыздан чыкъаджакъ сёзлерге дикъкъат этмек керектир. Акъылнынъ ве иманнынъ теразесинден кечирмегендже чыкъмамасына дикъкъат этмек керектир. Тюшюнмеден айткъанымыз сёзлер базен джан агъыртысына, козь яшларгъа, къавгъаларгъа, атта акъай ве къадын араларыны бозмагъа, миллет ичинде ве тышында ола биледжек фитнелерге ве олюмге ёл ача билир. Бунынъ ичюн шу аталар сёзни ич бир вакъыт унутмайыкъ: «Сёз бар, кестирир башны, сёз бар, токътатыр савашны». Севгили Пейгъамберимиз (с.а.в.) бир хадис-и шерифинде шойле буюрдылар: "Аллахкъа ве ахирет кунюне инангъан кимсе, я хайырлы сёз айтсын, я да суссын" (Тирмизий). Бунынъ ичюн сёзлернинъ энъ яхшысыны сечип, тюшюнмеден, акъылгъа кельген эр шей айтылмамалыдыр. Юдже Раббимиз, шойле буюрдылар: "Къулларыма айт, энъ гузель олгъан сёзни айтсынлар. Шубесиз, шейтан араларыны бозмагъа истер. Чюнки шейтан инсан ичюн ачыкъ душмандыр" ("Исра" суреси, 17/53-джи ает). Мухтерем Мусульманлар! Пейгъамберимиз (с.а.в.), инсанны гунахкъа энъ чокъ итеген муче тиль олгъанына дикъкъатымызны чекип, Аллах къатында энъ къыйметли мусульманнынъ, къолунен ве тилинен башкъаларына зарар кетирмеген кимсе олгъаныны хабер этмектедир. Сахабелерден бириси Пейгъамберимизге (с.а.в.): "Эй, Аллахнынъ Ресули! Манъа, япмам керекли хайырлы бир шей тевсие этинъиз" деди. Пейгъамберимиз онъа: "Раббим Аллахтыр айт ве догъру ёлда ол" буюрды. Сахабе, кене де: "Гунахлардан узакъ турмам ичюн не тевсие этерсинъиз?" деп буюрдылар. Пейгъамберимиз (с.а.в.), тилине ишарет этип, тильге дикъкъат этильмесини тавсие эттилер (Риязу’с-Салихин). Инсаннынъ агъзындан сёз чыкъмадан эвель, инсан о сёзнинъ эфендисидир. Амма сёз агъыздан чыкъкъан сонъ, айткъан сёзю инсаннынъ эфендиси олур. Яни инсан сёзни айтмадан эвель оны тюшюнир. Хутбемни хутбе башында окъугъаным ает-и керименинъ меалинен битирмеге истейим. Юдже Раббимиз шойле буюрдылар: "Рахманнынъ къуллары, ерде тевазунен юрерлер. Тербиесиз кимселер оларгъа лаф аткъанда, оларнынъ берген джеваплары «Селям» олур. Олар, яланнен шаатлыкъ этмезлер! Бош ве ярамай лаф эшиткенде о ерден айырылырлар" ("Фуркъан" суреси, 25/63 – 72-джи аетлери). Раббим эпимизге догъру сёзли олмагъа, ялан сёз ве шехадеттен узакъ турмагъа, инсанлар аркъасындан лаф ташымайып, гъыйбет ве фитнеге себеп олмадан яшамагъа насиб эйлесин. Чюнки тиль ярасы пычакъ ярасындан даа бетердир. Джуманыз хайырлы, ибадетлериниз макъбуль, сёзюнъиз догъру олсун.
Ашнынъ элял олгъаныны сайла
Опубликовано:
Ашнынъ элял олгъаныны сайла! بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ وَلاَ تَأْكُلُواْ مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ وَإِنَّهُ لَفِسْقٌ [Бисмилляхи’р-рахмани’р-рахим. Ве ля те’кулю мим-ма лем юзкери’с-меллахи алейхи ве иннеху лефискъун]. Урьметли диндашларым! Инсаннынъ табиаты, ахлякъы, инсанлар арасындаки мунасебети ве энъ эмиетлиси иманы онынъ ашагъаны ве ичкени шийлернен пек багълыдыр. Бунынъ ичюн эр бир инсан ашкъазаныны не иле толдургъанына дикъкъат этмеси керектир. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.в.) бир хадис-и шерифте бойле буюрдылар: «Инсаннынъ толдураджагъы энъ ярамай къазан – къурсагъыдыр» (Тирмизий). Келеджек несиллеримизнинъ алим, ахлякълы ве иманлы олгъанларыны истесек, миллетимизнинъ Раббимиз тарафындан къорчаланып азиз ве шерефли олгъанларыны арзу этсек, ве энъ эмиетлиси, Раббимизнинъ ризасыны къазанып эм дюнья, эм де ахиретте бахтиярлыкъ беклесек, элял къазанып, элял ашамакъ ве ашатмакъ тырышмалымыз. Чюнки эр бир аш генетик бир япувгъа саип олып, ахлякъымызгъа ве иманымызгъа тесир эте ве бу, эввеля, ананынъ баласына эмиздирген сютюнден башлай. Бунынъ ичюн, бу ашларны кетирген бабагъа буюк месулиет тюше. Бир миллетнинъ, башкъа миллет ичинде ёъ олмасынынъ себеплери пек чокътыр. Олардан кумерлери; озь ана тилинде лаф этмемек, диний ве миллий дегерлерге козь къапатмакъ. Ашанылгъан ашларгъа, ичильген шийлерге, япылгъан ал ве арекетлерге дикъкъат этмемектир. Харам ашап, харам ичкен, харам сёз айткъан кимселернен берабер олгъан кимсе, бутюн дегерлерини джойып ёкъ олмагъа ёл туткъан демектир. Бунун ичюн, «Мен Мусульманым», деген кимсе, ненинъ якъшы ненинъ ярамай, ненинъ элял ве ненинъ харам олдугъуну пек якъшы бильмеси керектир. Юдже Раббимиз Къуран-ы Керимде бизим ичюн ашанылмасы харам олгъан шейлерни шу шекильде хабер этмектелер: «Сизге олю айван этини, къанны, домуз этини ве Аллахтан гъайры башкъасынынъ адына союлгъан айван (этини) харам къылдыкъ. Амма къыйын вазиетте олгъан кимселер гонюль истеги олмадан ве ольчюли (ольмейджек къадар) ашамаларында гунах ёкътыр. Шубесиз, Аллах багъышлайыджы ве мерхамет саибидир» («Бакъара» суреси, 2/173 ает). Башкъа бир ает-и керимеде Юдже Мевлямиз шойле буюрдылар: «Олю, къан, домуз эти, Аллахтан башкъасы адына богъазлангъан, богъулып, урулып, юксекликтен юварланып я да башкъа айван тарафындан ольдюрильген, йыртыджы айванлар тарафындан парчалангъан айванларны ашамагъа харам къылдыкъ. Джанлары чыкъмадан эвель кесмеге етиштиргенинъиз элялдыр. Тикильген ташлар (путлар) ичюн кесильгенлер ве фал бакъып кысмет къыдырмакъ ичюн союлгъан айванлар да сизге харам къылынды. Буларнынъ эписи гунахтыр…» («Маиде» суреси, 5/3 ает). Азиз къардашларым! Харам ве элял этме еткиси тек Аллахтадыр. Чогъу харам олгъан шийнинъ азыда харамдыр. Биле-биле, элялны харам, харамны исе элял сайгъан кимсе динден чыкъар. Бир шейнинъ харам олмасы, онынъ зарарлы олгъаныны косьтерир. Харамдан узакъ турмакъ ичюн етерли къадар элял бардыр. Харамгъа алып баргъан эр ёл харамдыр. Яхшы ниет харамны элял япмаз. Бир шей харам исе, эр кес ичюн харамдыр. Шубели шейлерден къачмакъ динимизнинъ талабыдыр. Заруриет аллары харам шейлерни заруриети олгъаны муддетине къадар элял этер. Иште бу къаиделер эр бир мусульман тарафындан билинмели ве яшамына ышыкъ тутмалыдыр. Хутбемни хутбе башында окъудугъум шу ает-и керименинъ меалинен битирмеге истейим. Юдже Мевлямыз шойле буюрдылар: «Аллахнынъ ады анъылмадан (союлгъан айванларны) ашаманъыз! Шубесиз, бу гунахтыр…» («Эн'ам» суреси, 6/121 ает). Раббим догъруну догъру олуп корьмеге ве догъру ёлдан кетмеге бизлерге насиб эйлесин. Янлышны да янлыш олуп корьмеге ве янлыш ёлдан узакъ турмагъа ярдым этсинъ. Тек элял къазанмагъа, элял ашамагъа ве элял ашатмагъа куч, такъат берсинъ. Къул акъкъына кирмейип, башкъаларынынъ акъларыны да элял эттирмеге насиб эйлесин. Амин! [embed]https://www.youtube.com/watch?v=SbVbb-zRPfg[/embed]
Миллий дегерликлер
Опубликовано:
Миллий Дегерлер بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَأَلْوَانِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّلْعَالِمِينَ (Бисмилляхир-рахманир-рахим. Ве мин аятихи халькъус-семавати вель-эрды вехтиляфу эльсинэтикум ве эльваникум иннэ фи залике леаятил-лиль-алемин) Мухтерем Муминлер! Алемлернинъ Рабби, бизни шерефли ве мукеммель олып яраттылар. Эр биримиз фаркълы, амма айны вакъытта дегерлимиз. Бизлерге берильген нийметлер сайысыздыр. Юдже Раббимиз Къуран-ы Керимде шойле буюрдулар: «О (Аллах) истегенинъиз эр шейни сизлерге берди. Эгер Аллахнынъ нийметлерини саймагъа истесениз саямазсынъыз! Догърусы инсан залим ве чокъ нанкёрдир» ("Ибрахим" суреси, 34-джи ает). Иште, бу нийметлерден базылары, бизим фаркълы тильде ве фаркълы ренкте олмамыздыр. Бунлар эр миллетни миллет япкъан эсас дегерликлердир ве мытлакъа къорчаланмасы керектир. Эгер бу дегерликлер ёкъ олса, бу къыйметлерге саип чыкъкъан миллет де ёкъ олур. Афсуз ки, инсанларнынъ чокъусы бу дегерге ве энъ эсасы, Раббимизнинъ бизлерге бергени бу эманетке хыянетлик япалар. Озь миллий дегерликлерине, тилине ве ватанларына саип чыкъмадыкълары киби, башкъаларынада бу дегерлерни унуттурмагъа чалышалар. Албу ки, шукюр нийметлернинъ чогъалмасына, исьян ве нанкёрлик исе нийметлернинъ ёкъ олмасына себеп олар. Юдже Раббимиз бу эсасны санки бир къаиде оларакъ Къуран-ы Керимде шу шекильде хабер эттилер: "…Ант олсун, шукюр этсенъиз, эльбетте сизге бергеним нийметимни чокълатырым. Эгер нанкёрлик этсенъиз, шубесиз азабым чокъ шиддетлидир" ("Ибрахим" суреси, 7-джи ает). Азиз Къардашларым! Бир къорантанынъ ювасы эви олгъаны киби, бир миллетнинъ де ювасы ватаныдыр. Эвсиз яшамакъ насыл догъру дегиль исе, ватансыз яшамакъ та, догъру дегильдир. Бу ватан асырлардан берли къардашлыкъ дуйгъуларынынъ къувветленмесине ичинде яшагъан миллет ве топлумларнынъ бирлик ве бераберлик ичинде яшамаларыны сагълады. Миллетимизнинъ юкселип кучленмеси ве башкъа миллетлер тарафындан урьмет ве сайгъы кормемиз ичюн, эввеля диний ве миллий дегерлеримизге эп берабер саип чыкъмамыз керектир. Бирлик ичинде арекет этильмедиги вакъыт юкселиш, башары ве тирилиш олмаз. Аксине дагъылма, парчаланма болюнме, кин, нефрет ве дюшманлыкъ пейда олур. Эр бир инсан насыл озь эвини, малыны, мулькуны ве эвининъ ичинде олгъан башкъа дегерлерни къорчалай исе, озь ватаныны, тилини ве миллетини да ойле къорчалап, севип ве саип чыкъмасы керектир. Амма ашырылыкъкъада кетип башкъа миллет ве тиллерни кичик кормемелидир. Чюнким бу арекет кибирликке, кибирлик исе Джехеннемге алыпбарар. Бу топракълар ана мисали киби тарих ичинде ватанымыз ве миллетимиз ичюн, атта дюньянынъ дёрт бир тарафы ичюн сайысыз къадар къараман, алим, абид, къадий ве шеит бердилер. Бунларнынъ эписи динимизнинъ ве миллетимизнинъ ана юрдунда юкселиши ичюн ве тарих ичинде унутулуп ёкъ олмамамыз ичюн гъайрет эттилер. Дегерли Къардашларым! Иште бу къараманларымыздан бириси Нуман Челеби Джихандыр. 1885 йылында Къырымнынъ кузейиндеки Ор больгесинде Сонакъ коюнде дюньягъа кельди. Джанкой янында олгъан «Акъчора» медресесини, сонъ Акъмесджиттеки руштие окъулуну ве дагъа сонъ, Бахчисарайдаки «Зынджырлы медреселерини башарылыкънен битирди. Дагъа балалыкъ яшында керексиз ве фитнеге себеп оладжакъ шийлерден узакъ тутуп, илимге сарылды. Исмаил Гаспралынынъ «Терджуман» газетесини де такип этти. 1906-джи йыллары Истамбулгъа кетип анда юксек диний тахсиль алды. Ватаны, миллети ве дини ичюн шехид олгъан бу къараманымыз яшларымызгъа шойле насихат этер эди; "Яшларымызны бир идиал этрафында топлап, ону ветан ве халкъ ичюн чалышмагъа азырламакъ керекмиз". 17 Ноябрь 1917 йылы Къырымда буюк арекетлер сонуджу биринджи миллий сечимлер олды ве къурултай азалары белирленди. 9 Декабрьде исе Хан джамисинде эп берабер ойле намазыны къылгъан сонъ, бу башарылыкъны къайд этмек ичюн буюк шенлик япылды, 13 Декабрьде исе учь маддеден олушкъан Къырым мусульманларнынъ биринджи ана ясалары къурулду. Нуман Челеби Джихан Къырымда яшагъан миллетлернинъ чешитли гуллерге окъшаттылар, бирлик ичинде диний ве миллий дегерлернинъ къорчаланмасыны мирас эттилер. Хутбемни хутбе башында окъудугъум аетнинъ меалинен битирмеге истейим: «Коклерни ве ерни яратмасы, тиллеринизнинъ ве ренклеринизнинъ фаркълы олмасы Онынъ (Аллахнынъ) муджизелериндендир. Шупесиз бильгенлер ичюн буда яетлер бардыр.» (Рум суреси, 22-джи ает) Раббим бизни ана ватанымыздан, диний ве миллий дегерлеримизден, тилимизден, намус ве шерефимизден махрум къалдырмасын. Эп берабер бу ватангъа бу миллетке измет этмеге ве озь анна юрдумузны гузеллештирип огге алып бармагъа насиб эйлесин. Амин! [embed]https://www.youtube.com/watch?v=KYptJFIbcZo[/embed]
Динде самимиет
Опубликовано:
ДИНДЕ САМИМИЕТ بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللّٰهَ مُخْلِصًا لَهُ الدِّينَ [Бисмилляхи’р-рахмани’р-рахим. Къуль инни умирту эн эбудаллахе мухлисаль леху’д-дин]. Сайгъылы джемаат! Япкъан амеллеримизнинъ къабул олмасынынъ энъ буюк эсасы – самимиеттир. Чюнки самимиет олмагъан бир иште Аллахнынъ разылыгъы да ёкътыр ве о иш асла къабул олмаз. Адамнынъ динине олгъан севгиси ве багълылыгъы юрегинде олгъан самимиетине багълыдыр. Динде самимиет, эвеля, Юдже Аллахкъа, Пейгъамберине (а.с.), къорантагъа ве бутюн инсанларгъа нисбетен ола. Юдже Мевлямыз Къуран-ы Керимде буюргъаны киби: «Албу ки, олар догъругъа ёнелип, динни тек Аллахкъа хас этип, тек Онъа ибадет этип, намазны къылмакъ ве зекятларыны бермек эмирини алдылар. Иште, энъ догъру дин будыр» («Беййине» суреси, 5-инджи ает). Юрегинде самимиети олмайып, косьтериш ичюн ибадет эткен я да адамларгъа ярдым эткен сонъ, япкъан ярдымыны о адамгъа хатырлатып тургъан кимсенинъ япкъан яхшылыгъы файдасыздыр, бунынъ Аллах къатында ич бир савабы ёкътыр. Чюнки Юдже Мевлямыз къулларынынъ юреклеринде олып кечкен бутюн шейлерни биле ве, юрегинде ташыгъан самимиетине коре, эр бир кимсеге савабыны яза. Юдже Мевлямиз бир ает-и керимеде бойле буюра: «Айт: «Ичинъиздекини сакъласанъыз да, ачыкъкъа чыкъарсанъыз да, Аллах оны биле» («Ал-и Имран» суреси, 29-ынджы ает). Урьметли джемаат! Керчек мусульман юреги, акълы ве япкъан иши бир олгъан кимседир. Бойле олгъанда о, акъикъий самимиетке къавушыр, бойле олмагъанда исе, мунафыкълыкъ аляметлерини ташыр. Бир хадис-и шерифте Пейгъамберимиз (а.с.) бойле буюргъан: «Дин – самимиеттир». Сахабелер: «Кимге нисбетен, эй, Аллахнынъ Ресули?», – деп сорагъанлар. Пейгъамберимиз (а.с.) оларгъа: «Аллахкъа, Китабына, Ресулине, мусульманларнынъ башчыларына ве бутюн мусульманларгъа нисбетендир», – дие, джевап берди (Муслим). Бири-биримизге нисбетен самимий олмакъ керекмиз, яман ниетнен япылгъан ишнинъ бир файдасы олмаз, лякин гунахы чокътыр. Бутюн япылгъан ишлерде Аллахнынъ ризасыны къыдырмакъ, ве бутюн япкъанларымыздан месулиетли олгъанымызны унутмамакъ керекмиз. Бир къудсий хадисте де, Пейгъамберимиз (а.с.) Юдже Аллахнынъ бойле буюргъаныны хабер берген: «Къулумнынъ япкъан ибадетлеринден энъ севимлиси Манъа нисбетен самимий олмасыдыр» (Ахмед). Хутбемни башында окъугъан ает-и керименен битирмеге истейим. Юдже Мевлямыз бойле буюра: «Айт: «Манъа динни садедже Аллахкъа самимиетнен багълап, Онъа ибадет этювим эмир этильди» («Зумер» суреси, 11-инджи ает). Юдже Мевлямыз бизге самимиетнен Онъа багъланып, эмир ве ясакъларыны акъкъынен ерине кетирип, Онынъ разылыгъыны къазангъан къулларындан эйлесинъ! [embed]https://www.youtube.com/watch?v=NiLnmAXFQZM[/embed]
Мевлюд
Опубликовано:
بسم الله الرحمن الرحيملَقَدْ جَاءكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ رَّحِيمٌ Азиз муминлер! Инсан огълунынъ яратылышнынъ гъаеси Аллахны билип танымакъ ве Онъа бу шекильде къул олмакътыр. Тарихнинъ базы вакъытларында Пейгъамберлеринъ устюн гъайретлери ве рехберлиги саесинде тевхид акъидесине багълы къалгъандыр базы заман да зулум ве акъсызлыкъкъкъа даларакъ сапыкълыкъкъа тюшкендир. Бу киби вазиетлерде Дженаб-ы Акънынъ Пейгъамберлери иле инсанларгъа ярдымы эришкендир. Иште миляди 7 асырда да дуньянынъ эр тарафы зулумлар, къаранлыкълар ве сапыкълыкълар ичинде эди. Ойле ки инсан я вахши, залым, мерхаметсиз ве къаба бир махлюкъ яхут эсир, мезлюм ве хакъсызлыкъкъа огърагъан бир варлыкъ эди. Дагъдан кетирген одюн парчасыны йонаракъ озине танъры этмекте ве онъа табынмакъта, кенди эли иле ёгъуруп шекиль бердиги эльваны пут яптыкътан сонъра онъа ибадет этип ач къалдыкъта онъы ашар эди. О заман Арабистанда эр шей асыл маиетинден узакълашкъан ички къоркъунчлы бир алышкъанлыкъ алына кельген, яланджылыкъ ве бозгъунлыкъ энъ юксек дереджеде яйылгъан фаиз алып-бермек, башкъасына аит серветлерни чекип алмакъ нокътасына еткен. Къабалыкъ ве зулым, балаларыны тири-тири топракъкъа комеджек ве кучюк балаларны залымджа къатиль этеджек севиеге чыкъкъан эди. Сайгъылы къардашларым! Инсанлыкъ, куфюрнинъ бу къаранлыкъ чагъында яманлыкъны яхшылыкъкъа, фесатны сульхкъа чевиреджек, инсанларнынъ рухларында филизлеген фесат йымырталарыны сокюп атаракъ ерине фазилет, эйилик ве Аллах къокъусыны ерлештиреджек бир къутарыджи беклемекте эди. Ниает бекленген нур бутюн махлюкъатнынъ варлыкъ себеби, Небилер сильсилесининъ сонъ алкъасы, Сейид-иль- Кевнейин, Ресулю-с-Секъалейн, Имам-уль- Харамейн, Алемлерге Рахмет Хазрети Мухаммед Мустафа (с.а.в.) миляди 571 джи сененинъ Раби-уль-эвель айынынъ 12. базарэртеси геджеси сабахкъа якъын дюньямызны шерефлендирди. Бу тешриф иле онъа урьметте булунгъан мевлюд муэллифи мерхум Сулейман Челеби шойле язгъандыр: Джумле зеррат-ы джихан идуп нида Чагърышубен дедилер ким мерхаба Мерхаба эй али султан мерхаба, Мерхаба эй кян-и ирфан мерхаба. Мерхаба эй сырр-ы и фыркъан мерхаба, Мерхаба эй дерде дерман мерхаба, Мерхаба эй Рахметен ли-ль-алемин Мерхаба сенсин шефи-уль музнибин. Онынъ догъумы иле бу алемде Аллахнынъ рахмет ве берекети толып ташты. Геджелер ве кундюзлер ренкини денъиштирди. Дуйгъулар ве тюшюнджелер теренълешти. Сёзлер, сухбетлер ве леззетлер уджсыз буджакъсыз олды. Нургъа асрет чеккен гонъюллер узургъа эришти. Эр шей айры бир мана, айры бир гузеллик къазанды. О куньлер гулюнинъ бу юдже тешрифи иле эр шейнинъ акси денъишти. Рахмет ортагъа чыкъмасы инджи данелери киби каинаткъа серильди. Путлар сарсыларакъ ерге йыкъылды. Кисраларнынъ сарайындаки диреклер ве куллелер йыкъылды. Меджусилернинъ 1000 йыллыкъ атеши сёнди. Саве голю бухаргъа чевирилип, бутюн зулум ве куфюр батакълары къуруды ве Онынъ нуры каинатны айдынландырмагъа башлады. Не мутлу ве огъурлы гонълюни онынъ айдынлыгъына ачкъанларгъа. Не огъурлы онъа ляйыкъ уммет олуп онынъ ёлында олгъанларгъа. Не огъырлы, не огъырлы ве не огъырлы о бахтиярларгъа! «Аллах ве мелеклери Пейгъамберге чокъ салават кетирирлер. Эй, муминлер! Сиз де онъа саляват кетиринъ ве там теслимиетнен селям беринъ» ("Ахзаб" суреси, 33/56 ает).
Джемаатнен берабер олмакънынъ эмиети
Опубликовано:
وَاعْتَصِمُوابِحَبْلِاللَّهِجَمِيعًاوَلَاتَفَرَّقُوا ۚ وَاذْكُرُوانِعْمَتَاللَّهِعَلَيْكُمْ Къыйметли муминлер! Юдже Раббимиз Керим китабында"Эп бирликте, Аллахнынъ йипине сым-сыкъы сарылынъ, парчаланып болюнменъ" ("Али Имран" суреси, 3/103 ает) буюрып бизлерге бирлик ве бераберликни тавсие эткендир. Бирлик ве бераберлигимизнинъ диний аятымыз джеэтинден эн мукеммель алы исе джемаат олмакътыр. Мухтерем муминлер! Менсуп олгъанымыз Юдже динимиз Ислям джемааткъа, джемаатнен намаз къылмагъа буюк эммиет бергендир. Инангъанлар, джемаатнен намаз кылгъанлары вакъыт бир бирлерини даа якъындан таныма фырсатны тапалар. Бу себептен бирбирлерининъ ал ве вазиетлеринден, хабердар олалар. Бирбирлерининъ дертлеринен дертленип къуванчларына хошулалар. Джемаат олмакънен севги, сайгъы, ярдымлашма дуйгъулары келише къардашлыкъ, пайлашма, таянышма дуйгъу ве тюшюнджелери къувветлене. Азиз муминлер! Джемаатнен намаз къылмакънынъ бирлик ве бераберлигимизге буюк къаткъылары бардыр. Севимли Пейгъамберимиз (с.а.в.)нинъ айткъан сёзюне коре: «Джемаатнен къылынгъан намаз, озь башына къылынгъан намаздан 27 дередже даа фазилетлидир» (Бухари). "Эки киши де олса бирликте намаз къылмакъ, озь башына намаз къылмакътан даа фазилетлидир. Джемаат не къадар чокълашыр исе къылынгъан намаз, Дженаб-ы Аллах къатында о къадар севимли олур" (Эбу Дауд). "Ким ятсы намазыны джемаат иле къылар исе, гедже ярысына къадар намаз къылгъан киби олур. Сабах намазыны да джемаат иле къылар исе, бутюн геджени намазда кечирген киби олур" (Тирмизий). "Бир кимсе эвинде яхшы этип темизленир, Аллахнынъ фарзларындан бирини ерине кетирмек ичюн Аллахнынъ джамилеринден бирисине барыр исе аткъан эр адымнынъ бири гунахларнынъ силинмесине, дигери исе дереджесининъ юксельмесине весиле олур" ( Муслим ). "Инсанлар эзан окъумакънынъ ве намазда ильк сафта турмакънынъ севабыны бильсе эдилер, араларында кура чекмектен башкъа ёл тапалмаз эдилер. Намазны ильк вакъытта къылмакънынъ севабыны бильсе эдилер, бунынъ ичюн ярышыр эдилер. Ятсы намазы иле сабах намазынынъ фазилетини бильсе эдилер, сюрюкленип де олса бу намазларны джемаат иле къылмагъа келир эдилер" ( Муслим ). "Джемааткъа девам эткен шейтангъа гъалип кельгендир. Джемааттан айрылгъан исе сюрюден айрылгъан къой киби перишан олгъандыр" (Эбу Дауд ). «Юреги джамилерге багълы олгъан кимсе, къыямет кунюнде Аллахнынъ аршынынъ кольгесинде оладжакътыр» ( Бухарий). «Джемаатта рахмет, айрылыкъта исе азап бардыр»( Ахмед б. Ханбель). Къыйметли муминлер! Бу хусуста бизге энъ гузель орьнеклиги мирас олуп ташлагъан Аллах Ресули (с.а.в.), аяты боюнджа джемааткъа намаз къылдыргъан, хасталангъанында исе джемааткъа къошулып Аз. Эбу Бекирнинъ (р. а.) аркъасында намаз къылгъандыр. Бундан себеп джемаатнен намаз къылма, ичтимаий ве диний аятымыз ачысындан Ислямнынъ бир шиары ве символы оларакъ дегерлендирильгендир. Ойле исе джамилеримизни бир себеп къылып, бир кере даа балаларынъызнен берабер вакъыт намазларында да джамилеримизде джемааткъа къошулманъызны давет этем, намазларымызнынъ бирлик ве бераберлигимизге, хузур ве бахтымызгъа, дюнья ве ахирет саадетимизге весиле олмасы тюшюнджесинен Джума кунюнъизни хайырлайым!
Аллахны унуткъанлар унутылыр
Опубликовано:
Азиз къардашларым! Пейгъамберимиз (с.а.с.), эмджесининъ огълу Абдуллахнен бирликте ёлджулыкъкъа чыкъкъан эди. Бир ара онъа "Яврум! Санъа базы тевсиелер этеджегим. Буларны сакъын акълындан чыкъарма!", деп буюрды. Артындан бу яш сахабеге Рабби иле арасындаки багъы асла къопармамасы кереккенине даир шу насихатны япты: "Аллахнынъ хакъкъыны къорчала ки, О да, сени къорчаласынъ. Аллахнынъ акъкъыны къорчала ки, О, эр даим янында олсун. Бир шей истегенде, Аллахтан исте. Ярдым тилегенде, Аллахтан тиле. Биль ки, бутюн барлыкълар санъа ярдым этмек узере бир арагъа кельселер, Аллахнынъ тилегенинден башкъа ярдымда булунмаз. Санъа бир зарар бермек узере эльбирлиги этселер, Аллахнынъ такъдир эткенинден башкъа, бир зарар да беремезлер" [1]. Азиз муминлер! Эпимиз инсанмыз. Дюньялыкъ аркъасында чапкъанда къомшумызны, апайымызны-достумызны унутамыз. Базыда акърабаларымызны, къардашларымызны, етимлерни, мухтаджларны унутамыз. Базы да озюмизни, чевре-четимизни, месулиетлеримизни унутамыз. Лякин бутюн булардан гъайры, бир инсан ичюн энъ яманы, яратылыш гъае ве икметини унутмасыдыр. Асыл джоймакъ, инсаннынъ Раббини унутып яшамасыдыр. Аллахнен багъыны къопарып, къуллукъны япмамасыдыр. Дюньянынъ фаний олгъаны керчегини унутып, эсабы, мизаны, ахиретни абайлямамасыдыр. Иште, Раббимиз, Оны унуткъанлардан олмамамыз ичюн, бизлерни бу шекильде тенбиелей: "Аллахны унуткъан, бундан себеп Аллахнынъ да озьлерини унуттургъаны кимселер киби олманъыз". "Иште олар керчектен ёлдан чыкъкъан кимселердир" [2]. Азиз къардашларым! Раббимиз, вазифе ве месулиетлеримизни огретмек ичюн, бизге Къуран-ы Керимни ёллады. Юдже Китабымызнынъ бир ады да Зикр-и Хакимдир. О, бизге унутмамакъ кереклигини хатырлаткъан бир Китаптыр. Бизим ёлумузны айдынлаткъан бир ярыкътыр, бир рехбердир. Етер ки, биз Онъа сым-сыкъы сарылайыкъ. Етер ки, Онъа гонълюмизни, зихнимизни, аятымызны ачайыкъ. Раббимиз, "Сен бир тек тенбиелейиджисинъ" [3] буюруп, муминлерге озюни хатырлатаджакъ, догъру ёлны косьтереджек энъ гузель ахлякъка саип олгъан бир Пейгъамбер ёллады. Мухаммед Мустафаны (с.а.с) лютф этти. О, бизге хакъ ве акъикъатнынъ, догъру иле янълышнынъ, эйи иле яманнынъ не олгъаныны огретти. Етер ки, бизлер, онынъ суннетине таби олайыкъ. Онынъ бир шейге тенъ кельмеген мисалинден айрылмайыкъ. Яшагъанымызны, онынъ рахмет юклю месаджларынен берекетли къылайыкъ. Намазымыз, къурбанымыз, хаджджымыз, зекятымыз, оразамыз, яни бутюн ибадетлеримиз, эр даим Раббимизни хатырлайыкъ, деп эмир этильди. Етер ки, бизлер, ибадетлеримизнинъ бизни Раббимизге якъынлаштыргъаны, Онынъ къатында бизни къыйметли къылгъаныны унутмайыкъ. Къыйметли къардашларым! Аллахны унутып яшагъанларны Аллах да эм дюньяда, эм де ахиретте унутаджакътыр. Бу дюньяда озюне нанкёрлюк эткенлерни Аллах, о буюк куньде рахметинден махрум этеджектир. Дюньянынъ аркъасындан чапкъанларгъа, Аллахнынъ мерхаметинден башкъа ич бир сакъланаджакъ ер олмагъаны махшер кунюнде бу шекильде айтыладжакътыр: "Сиз бу кунни яшайджагъынызны насыл унуткъан олсанъыз, биз де бугунь сизни унутамыз. Шубесиз, бараджагъыныз ер, атештир. Сизге ярдым этеджек кимсе де ёкътыр" [4]. Къардашларым! Келинъиз! Шу къыскъа яшайышымызда Раббимизге, аилемизге ве Ватанымызгъа нисбетен вазифелеримизни унутып, ихмал этмейик. Бизге вазифе олгъан, Аллахнынъ ризасына уйгъун яшамакъ олгъаныны унутмайыкъ. Барлыкъ гъаемизнинъ, о буюк куньге азырланмакъ олгъаныны эсимизден чыкъармайыкъ. Раббимизнинъ ниметлерине шукюр олгъан ибадетлеримизни япайыкъ. Онынъ эр ань бизни корьгенини, эр япкъанымызны бильгенини, эр сёзюмизни эшиткенини унутмайыкъ. Эбедий къуванчнынъ, Аллах ризасы ичюн кечирильген бир омюрге багълы олгъаныны унутмайыкъ. Шу джамилеримиз, шу джумаларымыз, эзанымыз, Ватанымыз бизге эманеттир. Аллахкъа шукюрлер олсун, намазларымызны, ибадетлеримизни раат шекильде къылабилемиз. Аллахнынъ изни олмадан сары япракъ биле пытакътан тюшмез. Аллах бизни Ватандан айырмасын, Ватанымыз эзансыз къалмасын. Къардашларым! Хутбемни, Раббимизнинъ Къураны Керимде бизлерге огреткен шу дуаларнен екюнлейим: "Раббимиз! Унутыр ве хата этсек, бизни месуль тутма!" [5]. "Раббимиз! Бизни догъру ёлгъа къойгъандан сонъ, къальплеримизни саптырма, бизге тарафындан бир рахмет багъышла. Ич шубе ёкъ ки, лютфю бол олгъан ялынъыз сенсинъ" [6]. "Раббимиз! Гунахларымызны багъышла, яманлыкъларымызны орьт, рухумызны эйилернен берабер ал! Раббимиз! Пейгъамберлернинъ араджылыгъынен бизге ваад эткенлерини бер; къыямет куню бизни айып этме! Сен асла сёзюнден къайтмазсынъ" [7]. [1] Тирмизий, сыфатуль къыяме, 59 [2] "Хашр" суреси, 59/19 [3] "Гашие" суреси, 88/21 [4] "Джасие" суреси, 45/34 [5] "Бакъара" суреси, 2/286 [6] "Али Имран" суреси, 3/8 [7] "Али Имран" суреси, 3/193-194