Хидает
Балаларгъа диний бильгилерге меракъ ашламакъ
Опубликовано:
Бала инкишафында ве тербиесинде буюклерге ошамакъ истеги буюк эмиетни ташый. Айны бу себептен бала буюклерге бакъып, адым-адым юрьмеге, озю ашамагъа, лаф этмеге огрене. Яни балагъа бир шей ашлатмагъа истесек, биринджиден, озюмиз де бунъа уймакъ керекмиз. Ислям динимизге меракъ ве севги ашлайджакъ усулларнен таныш олмагъа девам этейик. Ибадетлерге алыштырынъыз Балачыкъларны намаз, ораза, хаджылыкъ ве дигер ибадетлернен меракълы бир оюн шекилинде таныштырмакъ мумкюн. Кябенинъ, Месджид-и Небевийнинъ ресимлерине бакъып, я да хаджылыкъ акъкъында бир видео сейир этип, бу гузель ибадет акъкъында икяелерни анълатынъыз. Намаз къылгъанда, балаларны янынъызгъа турмагъа тешвикъ этинъиз. Баланы меракъландырмакъ ичюн, онъа кичик намазлыкъны эдие этмек мумкюн. Ве, эльбетте, оларны буюклернен берабер къылгъан эр намазлары ичюн, даима макътамагъа унутманъыз. Акъшамлары китап окъумакъ Юкъугъа ятаджакъта, китап окъумакъны къоранта адетине чевирмек мумкюн. Бу – къорантанен берабер вакъыт кечирмек ве файдалы бильгилер алмакъ ичюн фырсаттыр. Балачыкълар бу дакъкъаларны пек севелер. Оларгъа Пейгъамберлер акъкъында икяелерни я да сахабелернинъ аятларыны окъумакъ мумкюн. Балалар Къуранда кечкен икяелерни де динълемеге пек севелер, меселя: «Асхаб-ы Кехф», «Зуль-Къарнейн» ве дигерлери. Кичик яштаки балаларгъа шу икяелер пек саде ве къыскъа бир шекильде анълатылыр. Эвлятларынъызгъа нумюне олунъыз! Бутюн бу усулларнен берабер балаларгъа ана-бабасынынъ тесири буюк бир ер ала. Ана-бабалар балаларнынъ акъикъий мусульман олып осьмелерини истеселер, Ислям принциплери эсасында яшамакъ ве, бойледже, эвлятларына нумюне олмакъ кереклер. ГУЛЬСУМ Ширинская
Духа намазы
Опубликовано:
Пейгъамберимиз Мухаммед (с.а.в.) беш кере фарз намазларындан гъайры, башкъа, нафиле намазларны да къыла эди. Олардан бири – духа намазыдыр. «Духа» сёзю арап тилиндеки « » сёзюнден мейдангъа келе. Бу сёзнинъ манасы да «чыкъкъан кунешнинъ нуру» демектир, бу сёз кунешнинъ чыкъмасындан зевальге къадар девам эткен вакъытны ифаде эте. Къырымтатар тилинде бу вакъыткъа «къушлукъ» дейлер. Тамам бу вакъыт духа (къушлукъ) намазы къылына. Бу намаз Аллахнынъ разылыгъыны къазанмакъ ичюн даа бир фырсат ве гунахларымызнынъ багъышланмасы ичюн даа бир чаредир. Пейгъамберимиз Мухаммед (с.а.в.) бу акъта бойле деген: «Юдже Аллах, эки рекят духа намазыны къылгъаннынъ, денъизнинъ копюги къадар чокъ олса биле, бутюн гунахларыны багъышлар» (Тирмизий, «Салят», 346). Башкъа хадисте де бойле кече: «Дженнетнинъ Духа адында къапылары бар. Мизан кунюнде хабер эткен бойле чагъыраджакъ: «Духа намазыны къылгъанлар къайда? Бу сизинъ къапынъыз, Аллахнынъ рахметинен киринъиз онъа» (Табераний, «Муджему’ль-кебир», 20/30). Нафиль намазларынынъ рекят сайысында ич сынъыры ёкъ. Пейгъамберимиз (с.а.в.) базыда эки, базыда дёрт, базыда да секиз рекят къылгъаны акъкъында ривает этиле. ТАИР Ибрагимов
Аллахны зикир этмек
Опубликовано:
Кунь девамында, базыда, не къадар вакъыт бош-бошуна кече. Шу вакъыт ичинде лафлар да базыда тюшюнильмели. Чюнки эр бир сёз ичюн Раббимизнинъ къаршысында джевап бермек керек оладжакъ. Гъыйбет, ошек ве саире… Аллаху Тааля Къуран-ы Керимде бойле дей: «Эй, иман эткенлер! Аллахны чокъ зикир этинъиз!» («Ахзаб» суреси, 33/41 ает). Яни, бутюн ярамай лафларнынъ ерине зикир этильсе, не де хайырлы олур. Аллаху Тааля, Оны зикир эткенлер акъкъында бойле дей: «Шубесиз ки, кокнинъ ве ернинъ яратылувында, гедже ве куньдюзнинъ денъи-шювинде акъыл саиплери ичюн аляметлер бар. Олар аякъ устюнде, отургъанда ве яткъанда Аллахны зикир этелер, ве кокнинъ ве ернинъ яратылувы акъкъында тюшюнелер: «Раббимиз! Сен буларны бошуна яратмадынъ. Нукъсансызсынъ! Атеш (Джеэннем) азабындан бизлерни къорчала» («Ал-и Имран» суреси, 3/190-191 аетлер). Яни, биз анълаймыз ки, Аллахны, бир-эки истиснадан гъайры, эр бир алда, эр бир вакъытта анъмакъ мумкюн. Саба тургъанда, акъшам яткъанда, эр бир ишимизге башлагъанда, Аллахны анъып ве Онъа ялварып япмакъ керекмиз. Чюнки Аллахны зикир этмек ичюн онынъ белли вакъыты-саати, ери-мекяны ёкътыр. Раббимиз бойле дей: «Аллахны теслимиетнен ве къоркъунен сессиз ве яваш сеснен сабалары ве акъшамлары зикир эт, ве гъафиллерден олма» («Араф» суреси, 7/205 ает). Ве буны да унутмамакъ керек ки, зикир эткенде, биз тек Ахиретте дегиль де, бу дюньяда да файдасыны коремиз. Аллаху Тааля чокъусы хасталыкъларнынъ иляджыны яратты, юрек хас-талыкъларынынъ иляджы исе – зикирдир. Мукъаддес Къуран-ы Керимде Аллах бойле дей: «Олар иман эткенлер ве юреклери Аллахны зикир эткенде, теселли тапалар – эбет! Чюнки Аллахны зикир эткенде, юреклер теселли тапалар» («Рад» суреси, 13/28 ает). Аллахны зикир эткен кимсе эр вакъыт тевеккюль эте, ич бир алда умютини джоймай. Эгер де бирисининъ джаны сыкъылса, мугъайса, о, бир озю олмагъаныны бильмек керек. Бир чокъ инсанлар озь башына къалгъанларда, бойле тюшюнджеге далалар, озь-озьлерини ичинден кемирип башлайлар. Этрафында бир кимсени тапып оламагъан сонъ, кедерленелер. Буюк, дюльбер кяинатны Раббимиз бизлер ичюн яратты. Бир чокъ муджизелернен толдурды. Буларны огренип, Оны тапып танымакъ мумкюн. Амма кене де, бириси бир озю къалды деп, зан этсе, бильсинъ ки, о, бир озю дегильдир, Аллах онен берабердир. Пейгъамберимиз (с.а.в.) хадис-и шерифинде бойле деген: «Юдже Аллах бойле дей: «Мен, къулум Мени насыл сайса, ойле де олурым, ве Мен, Мени зикир эткенде, онен бераберим. Эгер мени ичинден анъса, Мен де оны ичимден анъарым, эгер Мени джемаат арасында анъса, Мен де оны олардан даа яхшылары арасында анъарым. Эгер къулум Манъа бир къарышкъа якъынлашса, Мен онъа бир аршынгъа якъынлашырым, эгер къулум Манъа бир аршынгъа якъынлашса, Мен онъа бир къулачкъа якъынлашырым, эгер де къулум Манъа юрип кельсе, Мен онъа таба чапарым» (Бухарий (7536) ве Муслим (2675). Яни бир сыкъынты олса ве, асылында, эр вакъыт, мусульман унутмамалы – онынъ энъ буюк дестекчиси – Аллахтыр. Оптимист олмакъ Базыда инсанлар олгъан агъырлыкълар къаршысында къырыла. Аятта олып кечкен вакъиалар – бир имтиандыр, Раббимиз бизни сынай. Ве бу имтианны мувафакъиетнен кечкенге сонъсуз мукяфат береджегини бильдире. Онынъ ичюн эр бир мусульман оптимист олмалы. Динимиз де бизлерге буны огрете! Бу акъта гузель бир хадис бар. Пейгъамберимиз (с.а.в.) бойле деген: «Муминнинъ алы не къадар аджайиптир! Шубесиз ки, онынъ ичюн эр ал хайырлыдыр. Иман эткенден гъайры, башкъа бир кимсеге бу берильмеген. Эгер оны бир шей къувандырса, о, Аллахкъа шукюр этер, ве бу онынъ ичюн хайырлы олур. Эгер де онъа мусибет кельсе, о, сабыр этсе, бу да онынъ ичюн хайырлыдыр» (Муслим, 2999). Аятымызда расткельген эр бир меселени сабыр ве умют иле къаршыламакъ керекмиз. Этрафымызны джанландырып, гузель къокъулы багъчагъа чевирмелимиз. Зикир юреклерни тедавийлей ве джанландыра. Пейгъамберимиз (с.а.в.) бойле деди: «Раббини зикир эткен ве Раббини зикир этмеген кимселер тири ве олю олгъанлар кибидир» (Бухарий «Фетхуль-бари» 11/208). Эгер инсан дин эмирлерини ерине кетирмесе, янында олгъанларны къайгъырмаса, мерхаметликнен давранмаса – демек, бойле юрекни тедавийлемек керек. О, Аллахны зикир этювнен тедавийленир, Раббининъ разылыгъына якъынлашыр. Юдже Раббимиз иман эткен инсанларнынъ дуаларына ве мураджаатларына эр вакъыт джевап бере, зикир эткенлер исе, озьлерини Аллахнынъ мерхаметине якъынлаштыралар. Мукъаддес Къуран-ы Керимде Аллах бойле дей: «Къулларым сенден Мени сорасалар, Мен чокъ якъыным; дуа эткеннинъ тилегине къаршылыкъ берем» («Бакъара» суреси, 2/186 ает). «Ве Раббинъиз айтты: «Манъа дуа этинъ, джевап берейим; шубесиз ки, Манъа ибадет этмектен вазгечкенлер – джеэннемге эбедиен къалмакъ ичюн кирерлер!» («Гъафир» суреси, 40/60 ает). Онынъ ичюн, эгер Аллахнынъ ризасыны къазанмагъа, бу дюньяда да бахтлы олмагъа истесек, Аллахны чокъ зикир этмелимиз! Кунюмизни зикирнен башлап, зикирнен битирмелимиз!
Аллахнынъ 99 ады
Опубликовано:
Эль-Джеббар – азамат, кучь, къудрет саиби, истегенини япкъан ве яптыргъан.Аллах кучь-къудрет саиби, улу ве азаматтыр. Эр шей Онынъ ирадесине коре ола, эр ким Онъа табидир. Кяинатта олгъан эр шейни О, идаре эте, ич ким Онынъ изини олмадан ич бир шей япалмаз. Раббимиз Къуран-ы Керимде бойле дей: «О – Аллах, Ондан гъайры илях ёкъ, О – Маликтир (эр шейге саиптир), Къуддустыр (эр тюрлю эксикликтен узакътыр), Селямдыр (къулларыны селямет ве эсенликте туткъандыр), Муминдир (хавфсызлыкъ бергендир), Къоругъандыр, Азиздир (сонъсуз устюнликке саип олгъандыр), Джеббардыр (Истегенини ич бир маниасыз япкъан ве яптыргъандыр), Мутекеббирдир (акъикъий буюкликке ляйыкъ олгъандыр), Аллах Онъа къошулгъан шериклерден узакътыр» («Хашр» суреси, 59/23 ает). Инсанлар чокъусы вакъыт озьлерини кучьлю, деп тюшюнелер ве кибирленелер, истегенлерини япмалары мумкюн ве ич бир шей оларгъа маниа олмайджакъ, деп зан этелер. Амма унутмамалы ки, бутюн кяинатны ве ичиндекини яраткъан. Аллахнынъ кучю-къудрети сонъсуздыр ве ич кимсе ич бир шейни Онынъ изини олмадан япалмаз! Биз Онъа табимиз ве тек Онъа мухтаджмыз. Эль-Гъаффар – эр шейни багъышлагъан, гунахларны орьткен ве чокъ магъфирет эткен. Арап тилинде «гъафера» сёзю «сакъламакъ, къапатмакъ» маналарыны ифаде эте. Яни Раббимиз къулларынынъ гунахларыны, янълышлыкъларыны багъышлай ве юзьлемей, башкъа къулларындан да сакълай, косьтермей. Инсанларнынъ яман тарафларыны къапата. Аллах, сонъсуз мерхамет саиби оларакъ, озь къулларынынъ бутюн гунахларыны багъышламагъа азыр, тек инсан тёвбе этип, Раббининъ эмирине риает этсин. Къуран-ы Керимде Аллахнынъ сонъсуз багъышламасы акъкъында пек чокъ ерлерде айтыла. Оларнынъ бириси «Зумер» суресининъ 53 аетинде: «Айт: Эй, озь нефислерине зулум эткен (чокъ гунах ишлеген) къулларым! Аллахнынъ рахметинден умют кесменъиз. Шубесиз, Аллах бутюн гунахларны багъышлай; шубесиз, О, чокъ багъышлайыджы, чокъ мерхаметлидир». «Неджм» суресинде де Аллах бойле дей: «Олар ки, ялынъыз базы кичик къусурлардан гъайры, гунахнынъ буюклеринден ве чиркин ишлерден къачынарлар. Шубесиз, Раббинънинъ багъышлавы кенъиштир» («Неджм» суреси, 53/32 ает). Бунынъ ичюн Аллахнынъ мерхаметинден ич умют кесмемелимиз, тёвбе этип, Раббимизнинъ эмирине уймалымыз. Эм де, озь гунахларымызны, Аллах оларны сакълагъан сонъ, башкъаларгъа ачмамалымыз. Эль-Халикъ – Яраткъан, ёкътан бар эткен. Аллах эр шейнинъ яратыджысыдыр. Кяинатны ёкътан бар этти. Махлюкъларны да, бир мисальге коре дегиль де, бенъзерсиз ве мисильсиз яратты. Яраткъан сонъ да, озь башына къалдырмагъан, бутюн яраткъанларынынъ саиби, векили де Одыр. Къуран-ы Керимде Раббимиз бойле дей: «Аллахтыр эр шейнинъ яратыджысыдыр. О, эр шейге векильдир» («Зумер» суреси, 39/62 ает). «Мумин» суресинде де бойле кече: «Бу – Раббинъиз олгъан Аллахтыр. О, эр шейнинъ яратыджысыдыр. Ондан башкъа илях ёкътыр. Айса, (акътан) насыл чевирилирсинъиз?» («Мумин» суреси, 40/62 ает). Раббимизге бизлерни яраткъаны ве ниметлендиргени ичюн шукюр этмелимиз. ТАИР Ибрагимов
«Юрт». Укъукъий дестек меркези
Опубликовано:
Эки йыл девамында «Юрт» консультатив-укъукъ меркези ватандашларымызгъа фаркълы суаллерде укъукъий дестек косьтере. Къырым ве Севастополь шеэри мусульманлары Диний Идареси эркянында чалышкъан меркезнинъ ребери – Ахтем Зейтуллаевдир. Меркезге насыл суаллер боюнджа мураджаат этмек мумкюн? Ахтем Зейтуллаев: «Бизге миграцион суаллер, умумий укъукъий консультациялар ичюн мураджаат этелер, ариза язмагъа ярдым этемиз». «Юрт» консультатив-укъукъ меркези Акъмесджит шеэри, Чехов сокъагъы, 20 адреси боюнджа ерлеше. Къабул этюв куньлери: базарэртеси, чаршенбе ве джума куньлери, саат 09.00-16.00 Малюмат ичюн телефон: +7(978)041-45-78 «Юрт» меркезинде косьтерильген укъукъий ярдым бедавадыр.
Къадын сахабелер. Эсма бинт Эбу Бекир
Опубликовано:
Сахабе ханымлардан буюк шахысларнен таныш оламыз. Олар, Ислям дини ичюн, эр тюрлю къыйынлыкъларгъа сабыр этип, динимизни огренип, онынънен омюрлерини шекиллендирмеге гъайрет эттилер. Эбу Бекирнинъ къызы Эсма да, олардан бири эди. Эсма (р.а.) – биринджи 18 мусульман олгъанлардандыр. Эбу Бекирнинъ (р.а.) буюк къызы. Эсманынъ (р.а.), бабасы Эбу Бекирден корьген иман севгиси ве Ислям тербиеси, омюр бою онъа ребер олды ве ахлягъыны гузеллештирди. Эсманынъ (р.а.), хиджрет этильгенде, япкъан федакярлыгъыны да корьмек мумкюн. Мусульманлар яваш-яваш Мединеге коче эдилер. Пейгъамберимиз (с.а.с.), досту Эбу Бекирнен берабер Меккеден айырылды. Эсма (р.а.), бабасынынъ Пейгъамберимизге ёлдаш оладжагъына пек севинди. Ёлда керек оладжакъ, ашаладжакъ ве ичиледжек шейлерни азырлады. Лякин, торбаларны багъламакъ ичюн йип тапамады. Хазрети Эсма аман белиндеки пек севген къушагъыны чыкъарып, ортадан экиге больди. Бирисинен аш торбасыны, дигеринен де сув торбасыны багълады. Пейгъамберимиз (с.а.с.), Эсманынъ бу юректен ве самимий арекетини пек бегенди ве: «Эй, Эсма! Санъа бунынъ ерине Дженнетте эки къушакъ бериледжектир!». Ве бу сёзлерден сонъра, Эсма (р.а.) «Затун-Нитакайн» («эки къушакъ саиби»), деп анъылды ве чагъырылды. Мушриклер, Пейгъамберимизни тутып, ольдюргенге буюк сервет бере-джеклерини илян эттилер. Пейгъамберимизнен Эбу Бекир махсус Мединеден акси олгъан бир тарафтаки къобада сакъланып, учь куньни анда кечирдилер. Геджелери оларгъа аш ве сувны Эсма (р.а.) кетире, агъасы Абдуллах исе куньдюз къойларыны отлатмагъа келип, Меккеден хаберлерни кетире эди. Пейгъамберимиз (с.а.с.) Эсманынъ бу федакярлыгъыны такъдир этти ве пек севген сахабеси Зубейр бин Аввамнен таныштырды ве оларны эвлендирди. Эсма (р.а.) Пейгъамберимизнинъ субетинде иштирак эткен ве ондан маневий бесленген бахтияр къадынлардан бири эди. Эм де татасы Айше (р.а.) Пейгъамберимизнинъ ханымы олгъан сонъ, оны Пейгъамберимизге даа да якъынлаштыра эди. Бир кере, Эсма (р.а.) шеффаф бир антер кийип, татасына мусафирликке келе. Пейгъамберимиз эништеси олгъаны ичюн, янында бойле урбада корюнмекнинъ мумкюн олгъаныны тюшюнди. Амма Пейгъамберимиз (с.а.с.) оны ойле корьгенинен, бетини чевирип: «Эй, Эсма! Бир къадын мукеллеф олгъан сонъ, (эль ве юзюне ишарет этип) шу ве шундан башкъа ерининъ корюнмеси догъру дегильдир», – деп тенбиеледи. Эсма (р.а.) янълышыны анълап, бундан сонъра эп догъру шекильде кийинди. Эсма (р.а.) пек утанчакъ эди. Пейгъамберимиз (с.а.с.) бу янъы аилеге маддий дестек косьтермек ичюн, хурма багъчасыны багъышлады. Бир кунь, Эсма (р.а.) хурма джыйгъан сонъ, сепетни башы устюне къойып, эвге къайта эди. Ёлдан Пейгъамберимиз (с.а.с.) сахабелернен берабер кече эди. Эсманы бу алда корьген Пейгъамберимиз, девени токътатып, отурмасыны теклиф этти. Утангъанындан, истемегенини айтты ве озю ёлуна девам этти. Эсма (р.а.) – эли ачыкъ, юреги зенгин, джумерт эди. Пейгъамберимиз (с.а.с.): «Эй, Эсма! Элини багълама (къызгъанма), ёкъса, Аллах да санъа озь рахметини йибермез», – айткъан сонъ, джумертлигинен даа да белли олды. Ихтияджындан зияде олгъаныны фукъарелерге берип, адий бир аятны бегене эди. Къысметине разы олып, шукюр эте, зенгинлик пешинде дегиль эди. Акъайы ичюн гузель омюр аркъадашы олгъаны къадар, балаларына да гузель бир ана эди. Зубейрнен (р.а.) берабер бахтлы-частлы бир омюр кечирдилер. Секиз баласы олды: учь къыз, беш огълан. Тербие бермек меселесинде пек дикъкъатлы эди. Даима эшиткенимиз сахабелерден Абдуллах бин Зубейр ве табиинден Урве бин Зубейр киби, гузель огъулларны тербие этти. Хазрети Эсма, 100 яшыны кечип, огълу Абдуллахнынъ шеит олмасындан бир къач кунь сонъра вефат этти. Пейгъамберимизден 85 хадис ривает этти. Аллах ондан разы олсун! ЭМИНЕ Асанова
Мевлид тарихы
Опубликовано:
Мевлид – Мухаммед Эфендимизнинъ (с.а.с.) догъгъаны, догъгъан ери ве заманы ве дюньягъа кельгени мунасебетинен кечирильген мерасимлерге дениле. Айны заманда, Пейгъамбернинъ догъгъанына багъышлангъан назм я да несир эсерлерге де «Мевлид» ады берильди. Мухаммед Пейгъамберимизнинъ догъгъан айына «мевлид айы», догъгъан геджесине «мевлид геджеси» денильген. «Мевлид геджеси»не, яни Хз. Пейгъамбернинъ дюньягъа кельген геджеге, мубарек кунь ве геджелер арасында сайылып, айры бир эмиет берильген. Пейгъамберимизнинъ (с.а.с.) хадислеринде «Мевлид» акъкъында икяе этиле. Меселя, кендисинден, базарэртеси куню ораза тутмакъ меселеси соралгъанда: «Мен о куньде догъдым ве Къуран манъа о куньде эндирильди», деп джевап берди. Ресулюллах Эфендимизнинъ догъгъан куню ораза тутмакъ – мустехаптыр (Муслим, Сыям 197, 198). Джамилерде Къуран-ы Керим окъулып, субетлер кечириле, шиир, иляхи ве мевлид-и шериф окъула. Пейгъамбер Эфендимизге саляватлар кетириле. Чокъча тёвбе этиле, дуалар окъула, къаза ве нафиле намазлар къылына. Къырым джамилеринде дин джемиетлери ве Диний Идаремиз тарафындан мевлид мерасимлери тешкиль этилип мевлидлер окъула. Бу мерасимлерде, Пейгъамберимизнинъ догъувы, фаалиети ве васиетлери анъылып, джемаатнынъ бильгилери тазелене, къардашлыкъ ве бирлик-бераберлик дуйгъусы къавийлеше. Янъы етишкен несиль бу гузель адетлеримизни яшап девам эттирмелери джеэтинден пек муимдир. Бу себептен бойле мубарек геджелерни къачырмайып, джамилеримизни бош къалдырмайыкъ ве аилелеримизнен къошулып яраштырайыкъ! Мевлид геджеси – ноябрь 8-9 багълагъан геджедир. РЕМЗИ Куртдеде
Аллахнынъ 99 ады
Опубликовано:
Зикирлернинъ энъ гузели – Аллахны онынъ гузель адларынен анъмакътыр. Къуран-ы Керимде Раббимиз бойле дей: «Энъ гузель адлар – Аллахнынъдыр. Ойле исе, Онъа оларнынъ ярдымынен дуа этинъиз...» («Араф» суреси, 7/180 ает). Бильгенимиз киби, Раббимизнинъ ады чокътыр ве эр бир аднынъ теренден-терен манасы бар. Аллахнынъ Пейгъамбери (с.а.в.) бойле деди: «Шубесиз ки, Аллахнынъ 99 ады – бир данесиз юздир. Ве ким оларны зикир этсе, дженнетке кирер» (Бухари, 2736 ве 7392). Эбет, бу адларны тек тильнен анъмакъ дегиль де, маналарыны огренип, онъа коре Раббимизни танымакъ керекмиз. «Хидает» газетасынынъ саифелеринде Аллахнынъ адларынен якъын-джа таныш олмагъа теклиф этемиз. Аш-Шафии – Шифа бериджи «Шифа» сёзю - арап тилинде хасталыкътан тедавийленмек, демектир. Биз элимизден кельген арекетлерни япамыз, экимге барып, тевсие аламыз, илядж ичемиз, сонъ да Аллахкъа сыгъынып шифа Ондан беклеймиз. Чюнки Аллах Шафидир, хасталыкъларгъа шифа Бергендир. Пейгъамберимиз (с.а.в.) бойле дуа эте эди: «Бу хасталыкъны ёкъ эт, инсанларнынъ Рабби, ве шифа бер! Сен – аш-Шафисинъ, Сенинъ шифанъдан гъайры, башкъа шифа ёкътыр, (ойле шифа бер ки, ондан сонъ) ич бир хасталыкъ къалмасын!». Биз де онынъ суннетине уйып, бу дуаны окъумакъ керекмиз! Ас-Сабур – Сабырлы Юдже Раббимиз сонъсуз сабырнынъ саибидир. Ич бир шейни вакъытындан эвель япмагъан, ич бир шейде ашыкъмагъандыр. Хата-гунах ишлегенлер Онынъ эмирини бозгъанда, белли олгъан вакъыт кельмеден, аман джезасыны бермеген. Къуран-ы Керимде бу акъта Аллах бойле дей: «Эгер Аллах, инсанларны эр бир адалетсизликлери ичюн джезаландыргъан олса, ер юзюнде ич бир джанлы махлюкъ къалдырмаз эди. Амма О, оларгъа белли этильген вакъыткъа къадар муддет бере. Муддетлери кельгени вакъыт исе, бир саатке биле оны не якъынлаштырып, не узакълаштырып олурлар» («Нахль» суреси, 16/61 ает). Раббимиз бизге сабырлы олмагъа эмир эте: «Эй, иман эткенлер! Ярдым ичюн, намазгъа ве сабыргъа мураджаат этинъиз. Шубесиз ки, Аллах – сабыр эткенлернен берабердир» («Бакъара» суреси, 2/153 ает). Аль-Гъафур – Багъышлагъан Аллах, инсанларнынъ гунахларыны, оларнынъ чокъ олгъанына бакъмадан, тёвбе эткенде, багъышлагъандыр. Озь къулларыны рахметине саргъан ве гунахларыны сакълагъандыр. Къуран-ы Керимде де Аллах бойле дей: «Меним къулларыма бильдир ки, Мен – Ба-гъышлайыджыйым, Мерхаметлийим» («Хиджр» суреси, 15/49 ает). Яни ич бир вакъыт Раббимизнинъ рахметинден умют кесмемек керекмиз. Гунахлар, денъизнинъ копюги къадар олса да, кокнен ернинъ арасыны толдурса да, джан-юректен ишанып, тёвбе этильсе, яхшы амеллер чокъ-лаштырылса – Аллах гунахларны багъышлайджагъына инанмакъ керек. «Шубесиз ки, Мен, тёвбе эткенлерни, иман эткенлерни, яхшы амель ишлегенлерни, сонъ да догъру ёлдан кеткенлерни багъышлайым» («Та Ха» суреси, 20/82 ает). ТАИР Ибрагивов
Лёман Абдураманов: «Джемаатым, халкъым – барлыгъым, бирлигимдир»
Опубликовано:
Газетамызнынъ бу санында окъуйджыларымызны, 20 йыл девамында Акъмечит (Черноморский) районынынъ баш имамы вазифесини эда эткен Лёман Абдурамановнен таныш этемиз. Имамлыкъкъа насыл кельдинъиз? Балалыкътан динимизге урьмет ве севги ашланылды. Къартбабамдан къырымтатары, мусульман насыл олмакъ кереклигини огрендим. Ве, эльбетте, мен де бутюн Ислям дини шартларыны ерине кетирмеге арекет этип башладым ве халкъны къайгъыргъаным ичюн, озь бойнума имам олмакъ киби месулиетни алдым. Имамлар даима джемаатнынъ огюндедир. Инсанлар сизге насыл суаллер боюнджа мура-джаат этелер? Инсанлар бизге чешит-тюрлю суаллернен келелер, эсасен, дуа мерасимлерини кечирмек, базы инсанлар Къуран окъумагъа огренмеге истей, диний суаллер де ола, базылары шахсий проблемаларыны насыл этип чезмек мумкюн деп, мураджаат эте. Меселя, сой-соплар арасында пейда олгъан наразылыкъларны Ислям дини боюнджа чезмек… Биз къолумыздан кельгени къадар ярдым бермеге тырышамыз. Динимизге коре, эр шейни анълатамыз. 20 йыл девамында имам вазифесиндеси-нъиз. Къайд эттинъизми, диний адетлернинъ кутьмесинде насыл денъишмелер бар? Эльбетте, эвельки заманларда ихтиярлар бизим урф-адетимиз ве динимизни сакълап кельдилер, олар бизге чокъ шейни айта эди. Языкъ ки, олардан чокъусы энди рахметлидир. Шимдики заманда исе бизге яшлар келип, динни огренмеге истей. Интернет, телевидение ве газета/журнал вастасы иле чокъ шейни бильмек, корьмек ве огренмек мумкюн. Онынъ ичюн шимди яшларымыз да динимизни огренмек ичюн гъает фааллер. «Имам вазифесини миллет ичюн къайгъыргъан инсан беджеребиле» Сиз Ислям дини эсаслары ве Къуран окъувы дерслерини кечиресинъиз. Не къадар талебе етиштирдинъиз? Башта мен балаларгъа дерс бермеге башладым, яваш-яваш талебелерим чокъ олды. Сонъ районымызда имамларны азырламагъа керек олды. Онынъ ичюн мен, районымызда олгъан бутюн имамларны окъуттым. Чокъусы талебелерим Къалай медресесини битирди, озь бильгилерини арттырдылар. Шимди энди олар имамлыкъ эте ве талебе топлап, диний дерслерни кечирелер, Къуран окъумагъа огретелер. Умумен алгъанда, бу замангъа къадар, юзден зияде талебеге дерс бергендирим. Амма эр бир талебе имам оламай, бу пек месулиетли вазифе. Имам вазифесини миллет ичюн къайгъыргъан инсан беджеребиле. Районынъызда диний тасиль насыл этип инкишаф эте? Районымызда биз насылдыр къыйынлыкълар чекмеймиз, чюнки Муфтилик керек олгъан бутюн китапларны, элифбеден башлап, бутюн малюматларны бере. Биз исе олардан файдаланып, тасиль ишлерини алып барамыз. Яни эр истегенлер диний бильгилер алабиле. Акъмечит къасабасында «Акъмечит меркезий джамиси»нинъ къуруджылыгъы акъкъында тариф этинъиз. Джамининъ ачылувы не вакъыт козьде тутула? «Акъмечит джамисининъ къуруджылыгъы Муфтиликнинъ ярдымынен ве джемаатнынъ къолтутувы иле омюрге кече» Асылында, Акъмечит «акъ, беяз джами» киби терджиме этиле. Языкъ ки, эвель бу акъ джами не ерде олгъаныны тапалмадыкъ. Ве биз, къасабада джами олмакъ керек ниетинен, джами къуруджылыгъы акъкъында тюшюндик. 2003 сенесинден 2011 сенесине къадар топракъ дамартасынынъ ресмийлештирилюви кечирильди. Шимдики вакъытта иншаат девам эте. Акъмечит джамисининъ къуруджылыгъы Муфтиликнинъ ярдымынен ве джемаатнынъ къол тутувы иле омюрге кече. Ишлер не вакъыт битеджегини айтып оламаймыз, чюнки эр шейни озюмиз япамыз. Ал-азырда фасад ишлери япыла. Джамининъ ады да «Акъмечит» оладжакъ. Джами 12 сотка топракъта ерлеше, 2 къатлы, ичине 300-ге якъын инсан сыгъабиледжек. Районынъызда не къадар джами бар? Бу джамилер, эсасен, янъы къурулгъан биналармы? «Эвельден Акъмечит районында 33 джами олгъан» Архивдеки малюматларгъа коре, эвельден Акъмечит районында 33 джами олгъан. Яни эр бир койде джами бар эди. Бугуньки куньде бир эски джами сакъланып къалды. О, Къырлеут коюнде ерлеше. Бу джамини джемаатымыз «Юнеско» джедвелине кирсетимеге арекет эте. Бунынъ ичюн весикъалар топлана. Умумен алгъанда, 4 джамимиз чалыша, олардан 3 джамининъ бинасы – янъы къурулгъан биналардыр. Къалгъан койлерде ибадетханелер бар. Джемаатынъызнынъ фаалиети акъкъында тариф этинъиз. Джемаатымыз фааль, эр бир меселеде ярдым бермеге азыр. Джамимизнинъ къуруджылыгъына дигер миллетлер векиллери де къошулды. Эр кеске буюк тешеккюрлер бильдиремиз. Эпимиз бирликте мерасимлер кечиремиз. Яни баба-дедеримиз айткъаны киби, «Джемаатым, халкъым – барлыгъым, бирлигимдир». Озюнъиз акъкъыда тариф этинъиз. Асылында мен арбий олмагъа арз эткен эдим. Атта алий командалыкъ окъув юртуна окъумагъа кирдим. Амма бир къач себеплерден отьрю, окъувымны девам этмеге истемедим. Къырымгъа къайткъан сонъ, имамлыкъкъа окъумагъа кирдим. 1999 сенесинден башлап, Муфтиликте имам оларакъ чалышам. Омюр аркъадашым, 3 балам бар. Мен – имамым. Эр кес тек санъа дегиль де, къорантанъа да бакъа, онынъ ичюн орьнек олмагъа тырышамыз. Окъуйджыларымызгъа тилеклеринъиз… Муфтиликнен берабер олмакъ тилер эдим. Ичтимаий, медений ишлерге къошулмакъ керек-миз. Бири-биримизге сайгъы, урьмет иле янашайыкъ, Ватанымызны гузеллештирмеге тырышайыкъ. Эр шей бирлик-бераберликте япыла! ЭВЕЛИНА Аблязова
Ислямда илимнинъ ве окъумакънынъ эмиети
Опубликовано:
[caption id="attachment_35240" align="alignnone" width="300"] stack of books on the dark wood background. toning. selective focus on the middle book[/caption] Къураннынъ ильк кельген аетлери «Окъу» эмиринен башлана. Башкъа аетлеринде исе: «Аллахтан, къуллары ичинде бир тек илим саиплери кереги киби къоркъарлар» («Фатыр» суреси, 35/28 ает), «…Аллах, ичинъизде иман эткенлернен илимге наиль олгъанларнынъ дереджелерини юксельтир…» («Муджаделе» суреси, 58/11 ает), деп буюрыла. Пейгъамбер Эфендимиз (с.а.с.) де хадис-и шерифлеринде, илим огренмекнинъ эмиетини анълаткъан: «Аллах бир инсангъа хайыр тилесе, онъа дин хусусында терен бир анълайыш берир» (Бухари). Пейгъамберимиз, тек бу эки адамгъа: – Аллах берген малны догъру ёлда масраф эткен инсанъга; – Аллахнынъ берген илиминен кереги киби хукюм эткен ве оны башкъаларына огреткен инсангъа» (Бухари) нисбетен сукъланмакъ мумкюн олгъаныны бильдирди. Аллаху Теаля, Пейгъамберимизге, илимнинъ артувы ичюн бойле дуа этмесини эмир эткен: «…Де ки: Эй, Раббим! Ильмимни арттыр» («Та Ха» суреси, 20/114ает). Чюнки илим битмез-тюкенмез бир хазинедир. Бир тек саибине дегиль де, башкъа инсанларгъа ве атта бутюн джанлыларгъа да файда берир. Хакъ иле сахтени айырмакънынъ энъ муим вастасы - илимдир. Илимнинъ артмасы – инсангъа бир юк олмаз, аксине, оны юджельт-кен бир фазилеттир. Инсаннынъ ильми арткъан сайын, алчакъгонъюллиги де артар, инсан базы уйдурма шейлерден къуртулыр, керчекни анълар ве элинден кельгени къадар гузель бир инсан олмагъа тырышыр. Илимнинъ акси олгъан джаиллик ве бильгисизлик исе Ислямда тенкъид этиле. Аллаху Теаля яраткъан энъ къыйметли бар-лыкъ – инсандыр. Инсаннынъ бу къыйметини къорчалап, девам эттирмеси тек илимнен мумкюн. Эйилик ве яманлыкъ ортасында тургъан инсан, илим весилесинен яманлыкълардан узакъ турып, эйиликке ёнеле. Аллахнынъ разы оладжагъы бир омюр яшай. Эр шейни энъ яхшы бильген, Алим ве Хаким олгъан Юдже Раббимиз бизге илимни фарз къылды. Илимнен мешгъуль олмакъны ибадет сайды. Бизни ве топлумны раатлыкъкъа къавуштыра-джакъ эр тюрлю имкянны, тек илимнен эльде этмек мумкюн. Илим ве илим саиплерининъ динимизде муим ери бар. Бу себептен Аллах: «…Де ки, бильгенлернен бильмегенлер бир олурмы?...» («Зумер» суреси, 39/9 ает) буюрып, илимнен мешгъуль олгъанларнынъ устюнлигини анълатты. Пейгъамберимиз де бойле огют берген: «Я огреткен, я огренген, я динълеген я да илимни севген ол. Амма бешинджиси олма; эляк олурсынъ» (Таберани, Бейхакъи) дегенде, илимнинъ ве илимнен мешгъуль олмакънынъ муимлигини анълаткъан. Динимиз, айырмайып, бутюн илимлернинъ огренильмесини истей. Къуран бизлерге ер, кок ве яратылувнынъ инджеликлерини анълата ве бу мевзуда акъыл чалыштырмамызны истей. Айдынлыкъ - къаранлыкъны, хакъ - батылны, иман - куфюрни насыл ёкъ этсе, бунынъ киби, илим де джаилликни ёкъ эте. Илим олгъан ерде джаиллик яшамаз. Ильк инсан ве ильк Пейгъамбер Адемден (а.с.) кунюмизге къадар, инсанлыкъ тарихыны араштыргъанда, коремиз ки, олып кечкен фелякетлернинъ ве раатсызлыкъларнынъ темелинде чокъусы вакъыт джаиллик бар. Джаиллик къаранлыгъындан къуртулмакънынъ чареси – илим огренмектир. Пейгъамберимиз (с.а.в.) бир хадис-и шерифте бойле буюра: «Илим огренмек эр мусульман эркекке ве къадынгъа фарздыр» (Ибн Мадже). Пейгъамбер Эфендимиз бу мевзуда: «Илим –муминнинъ джоюлгъан малыдыр. Оны не ерде тапса, алмагъа энъ ляйыгъы одыр» (Тирмизи), деп айта. Омюр байлыгъымызны догъру къулланайыкъ. Сель киби акъып кеткен вакъытымызны бошуна сарф этмейик. Инсангъа энъ яхшы къабилиетлерни къазандыргъан, инсанны джаиллик къаранлыгъындан къуртаргъан илимлерни огрене-йик. Огренген файдалы илимни, энъ эвеля, озюмиз амельге кечирейик. ИСА Велиев
Инсан гузель орнекке мухтадждыр
Опубликовано:
Бала буюклерден орьнек алып, бу аятны танымагъа башлай. Аш ашагъанда, къашыкъны насыл этип тутмакъ, насыл кийинмек… Анасы- бабасы насыл этип лакъырды этсе, бала да айнысыны эшитип, бу шекильде лаф этмеге башлай. Яни инсан оськен сайын бу арекетлерни текрарлай. Балагъа сёзнен айтылгъан насиатлар аз шекильде къабул этиле. Олар корьгенини япа. Ана-бабалар балагъа не косьтерселер, къаршылыкъ оларакъ айны буны коребилелер. Ве тек анасы ве бабасындан дегиль, аркъадашларындан, къомшуларындан, оджаларындан да орьнек алып, осе. Яни бир генч, шахсиет оларакъ давранышлары ве алышкъанлакъларыны кендисине орьнек оларакъ ала ве шу орьнеклер вастасы иле осе. Онынъ ичюн орьнек оларакъ сечильген инсанлар гузель ахлякълы олмалы. Акси алда нетиджелер де аджыныкълы олабиле. Шу себептен баланынъ этраф даиресине чокъ дикъ-къатлы олмакъ керек. Генчлер чешит инсанлардан орьнек ала. Оларнынъ арасында, керчектен, эм гузель шахсиетлер, эм менфий чизгилерни ташыгъан инсанлар да мевджут. Амма унутмамакъ керек ки, догърусыны сайламакъ ичюн, Аллаху Теаля инсангъа акъыл-фикир берди. Бир генч ичюн гузель орьнек – Пейгъамберимиздир (с.а.с.). Пейгъамберимизнинъ хадислери, мусульманларгъа ёл косьтерген къаиделер кибидир. Бундан гъайры, сахабе кирам ве тарихта эмиетли ер алгъан чокъ гузель инсанлар бар. Оларнынъ эйи давранышларыны дикъкъаткъа алып, аятымызгъа кечирмек мумкюндир. Девамы бар... Айше Дуран
Кебир Джами
Опубликовано:
Акъмесджит шеэри – озь адыны Акъмечит джамисинден – джамининъ диварлары акъ тюсте сылангъан месджиттен алмакъта. Джами бу ернинъ эсас ибадетханеси олгъаны ичюн, Кебир оларакъ адландырылды. «Кебир» сёзю «улу, буюк» киби терджиме этиле. Кебир джами 5 асыр эвельси, яни 1508 сенеси Менъли Герай Хан бахшыш эткен топракъта хаджы Абдурахман бей тарафындан къурулды. Бу джами, о девирдеки Акъмесджитнинъ энъ буюк бинасы олгъанынен бир сырада, шеэрнинъ энъ айырылып тургъан ве дикъкъат чеккен иншаат нумюнеси олгъан. Джамининъ минареси бинанынъ янында юкселип тургъан. Джамининъ азбарында медресе ве текие чалышты. XVII асырда джамининъ корюниши денъишмелерге огъратылды. Дженк, янгъын изини къалдырды. Нетиджеде, Кебир джами бир чокъ кере тамир ве реставрациядан кечкен эди. 1736 сенеси янъгъын олды ве джаминининъ гъайрыдан тикленильмесине дёрт сене керек олды. 1907 сенеси джами аман-аман темелинден башлап гъайрыдан къурулды. Советлер укюмети девиринде, тахминен, 70 сене девамында, джами бинасында басмахане ерлеше эди. 1991 сенеси къырымтатар халкъы Ватанына авдет эткенинен, Къырымнынъ энъ эски ибадетханелеринден бирини асыл вазифесине къайтармакъ – макъсад оларакъ къоюлды. Бугуньки куньде Кебир джами эм Акъмесджитнинъ, эм де Къырымнынъ меркезий джамиси сайыла. Джами 500-ге якъын инсанны сыгъдырабиле. АЛИЕ Сеферша